Hoàn thiện khung khổ pháp lý: Yếu tố cốt lõi để nâng cao chất lượng, hiệu quả kiểm toán
Hoạt động của Ngành - Ngày đăng : 23:20, 06/11/2025
Tiếp tục hoàn thiện một bước chuẩn mực, quy trình, hồ sơ kiểm toán
Báo cáo trước Quốc hội, Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn - cho biết, trong nhiệm kỳ 2021-2025, Tổng Kiểm toán nhà nước đã ban hành 34 văn bản quy phạm pháp luật và 150 văn bản quản lý. Các văn bản đã được sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện để phù hợp với các quy định mới của Đảng, pháp luật của Nhà nước, bảo đảm phù hợp với hoạt động của KTNN và tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế.
Nổi bật là Ngành đã xây dựng mới, sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật về chuẩn mực, quy trình, hồ sơ kiểm toán và các văn bản quản lý để quy định về hoạt động kiểm toán cũng như kiểm soát chất lượng kiểm toán như: Hệ thống 43 chuẩn mực KTNN, Quy trình kiểm toán của KTNN, Quy trình kiểm toán vụ việc có dấu hiệu tham nhũng, Quy định khiếu nại, kiến nghị và khởi kiện trong hoạt động KTNN; Quy chế kiểm soát chất lượng kiểm toán của KTNN, Quy chế giám sát hoạt động của Đoàn thanh tra KTNN, Quy chế quản lý, sử dụng đường dây nóng và tiếp nhận, xử lý thông tin qua đường dây nóng của KTNN , Quy chế tổ chức và hoạt động của Đoàn KTNN, Quy tắc ứng xử của Kiểm toán viên nhà nước...
Trong đó, các quy định của Trung ương về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật đảng và trong hoạt động thanh tra, kiểm toán, về việc kiểm soát quyền lực và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ, về luân chuyển cán bộ, về chuẩn mực đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên trong giai đoạn mới, về thẩm quyền của người đứng đầu trong việc tạm đình chỉ công tác đối với cán bộ cấp dưới trong trường hợp cần thiết hoặc khi có dấu hiệu vi phạm nghiêm trọng quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước... đã được thể chế đầy đủ vào các quy định được ban hành.
Cùng với đó, thực hiện chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), KTNN đã tổng hợp ý kiến góp ý của các Bộ, ngành, địa phương, xây dựng Dự thảo Báo cáo kết quả rà soát Luật KTNN gửi UBTVQH theo quy định. Đồng thời, KTNN tổ chức xây dựng và trình UBTVQH ban hành Pháp lệnh Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực KTNN - là cơ sở quan trọng trong việc nâng cao hiệu lực hoạt động kiểm toán của KTNN, nhất là việc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán đã được nâng lên qua từng năm.
Thực hiện Kết luận của đồng chí Tổng Bí thư, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về Phòng, chống, tham nhũng, tiêu cực tại Phiên họp thứ 24 của Ban Chỉ đạo ngày 16/8/2023, trong năm 2024, KTNN đã chủ trì, phối hợp với Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao tổ chức xây dựng và ban hành Thông tư liên tịch quy định về phối hợp giữa KTNN, Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát trong việc trao đổi, chuyển thông tin và kiến nghị xem xét, khởi tố vụ việc có dấu hiệu tội phạm được phát hiện thông qua hoạt động kiểm toán của KTNN.
Căn cứ thực tiễn hoạt động và yêu cầu quản lý, Tổng Kiểm toán nhà nước còn ban hành nhiều hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ, như: Hướng dẫn về bằng chứng kiểm toán của KTNN; Hướng dẫn bằng chứng thực hiện kiến nghị của KTNN; tài liệu, bồi dưỡng kỹ năng kiểm toán các lĩnh vực ngân sách, dự án đầu tư xây dựng công trình, doanh nghiệp, tín dụng ngân hàng; tài liệu bồi dưỡng kiểm toán môi trường…
Kịp thời hướng dẫn hoạt động kiểm toán gắn với mô hình chính quyền 3 cấp
Đặc biệt, trong bối cảnh sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, thực hiện mô hình chính quyền 3 cấp (Trung ương, tỉnh, cơ sở), KTNN đã chủ động rà soát, sửa đổi các quy trình, quy chế để phù hợp với mô hình mới, đảm bảo hoạt động kiểm toán không bị gián đoạn.
Vụ trưởng Vụ Pháp chế Hoàng Phú Thọ - cho biết: Thực hiện chỉ đạo của Tổng Kiểm toán nhà nước, Vụ đã chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan rà soát toàn bộ nhằm sửa đổi, bổ sung các quy định, quy trình, quy chế của KTNN để phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp và các quy định pháp luật mới liên quan đến hoạt động kiểm toán của KTNN.
Trên cơ sở kết quả rà soát, Tổng Kiểm toán nhà nước đã quyết định bổ sung 5 văn bản quy phạm pháp luật và 17 văn bản quản lý vào Chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật, văn bản quản lý năm 2025 của KTNN để triển khai thực hiện; yêu cầu hoàn thành trong năm 2025 để kịp thời tổ chức thực hiện nhiệm vụ kiểm toán trong năm 2026, như: Hướng dẫn về việc gửi thông báo kết quả kiểm toán đối với cấp huyện trong các cuộc kiểm toán ngân sách địa phương vừa kết thúc kiểm toán); Hướng dẫn biên tập kết luận, kiến nghị kiểm toán đối với các phát hiện kiểm toán, nhất là phát hiện kiểm toán về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; Hướng dẫn việc tổ chức theo dõi việc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán đối với các đơn vị sau khi thực hiện sáp nhập, sắp xếp lại tổ chức, bộ máy.
Trong các cuộc họp, giao ban toàn Ngành, Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn yêu cầu đẩy nhanh tiến độ xây dựng các văn bản pháp luật, văn bản quản lý.
“Việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho hoạt động của Ngành cần được triển khai khẩn trương, đồng bộ, đi trước một bước để phục vụ hoạt động kiểm toán. Đặc biệt, trong bối cảnh vận hành chính quyền ba cấp, Luật Ngân sách nhà nước thay đổi, yêu cầu của Đảng, Nhà nước về chống lãng phí, tham nhũng, tiêu cực; thực hiện 4 Nghị quyết trụ cột… là những vấn đề cần quan tâm, rà soát để đảm bảo đủ cơ sở pháp lý cho hoạt động của Ngành, đồng thời chuẩn bị cho giai đoạn tiếp theo” - Tổng Kiểm toán nhà nước nhấn mạnh.
Góp phần hoàn thiện thể chế, chính sách qua hoạt động kiểm toán
Không chỉ chú trọng hoàn thiện khung khổ pháp lý cho hoạt động kiểm toán, trong nhiệm kỳ qua, KTNN đã không ngừng nỗ lực khẳng định giá trị, uy tín của Ngành thông qua những kiến nghị nhằm hoàn thiện, bịt lỗ hổng cơ chế, chính sách trên mọi lĩnh vực quản lý nhà nước.
Trong kế hoạch kiểm toán hằng năm, KTNN đều lựa chọn kiểm toán, đánh giá việc triển khai các nghị quyết của Quốc hội về hoàn thiện pháp luật, về chính sách tài khóa, tiền tệ, phát triển kinh tế-xã hội. Điển hình như, Nghị quyết số 82/2019/QH14 ngày 14/6/2019 về việc tiếp tục hoàn thiện, nâng cao hiệu lực thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai tại đô thị; Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế- xã hội; Nghị quyết số 74/2022/QH15 ngày 15/11/2022 về đẩy mạnh việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; Nghị quyết số 140/2024/QH15 ngày 29/6/2024 về thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và tăng cường hiệu lực, hiệu quả thực hiện các nghị quyết của Quốc hội về một số dự án quan trọng quốc gia...
Đặc biệt, KTNN đã thực hiện nhiều chuyên đề kiểm toán có quy mô lớn về việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công, đất đai, tài nguyên, khoáng sản; các chuyên đề kiểm toán đánh giá việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội; các chuyên đề kiểm toán phục vụ hoạt động giám sát tối cao của Quốc hội như: kiểm toán việc thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia, việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch, việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021; cùng nhiều chuyên đề, chủ đề “nóng” được dư luận xã hội quan tâm.
Các thông tin, phát hiện qua công tác kiểm toán ngày càng đóng góp hiệu quả cho công tác lập pháp, giám sát và quyết định các vấn đề quan trọng quốc gia của Quốc hội cũng như công tác điều hành, hoàn thiện cơ chế quản lý của Chính phủ.
Tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV, KTNN đã có báo cáo về rà soát văn bản quy phạm pháp luật (trọng tâm là pháp luật về đấu thầu, đấu giá, quy hoạch, đầu tư công, quản lý, sử dụng đất đai, tài sản công, ngân sách nhà nước, tài chính công, hợp tác công tư, xã hội hóa các dịch vụ công, đầu tư, môi trường, xây dựng, kinh doanh bất động sản, ngân hàng, tài chính, chứng khoán, trái phiếu, doanh nghiệp…) và đã kiến nghị sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ nhiều quy định có sơ hở, bất cập, mâu thuẫn, chồng chéo, vướng mắc trong các luật, nghị quyết và các văn bản dưới luật làm cơ sở cho các cơ quan có trách nhiệm nghiên cứu, sửa đổi (gồm 11 luật, 03 nghị quyết của Chính phủ, 14 nghị định, 18 thông tư của các Bộ, ngành).