Luật Đầu tư phải có điều khoản cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng

Không thể “bỏ ngỏ”

Phát biểu thảo luận, đại biểu Trương Trọng Nghĩa (TP. Hồ Chí Minh) nêu quan điểm: thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là sản phẩm có hại và các cơ quan truyền thông cũng đã nhiều lần lên tiếng cảnh báo. Cùng với đó, Quốc hội cũng đã có Nghị quyết về việc cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Do đó, đại biểu cho rằng, Dự án Luật Đầu tư (sửa đổi) phải cấm kinh doanh, không thể "bỏ ngỏ".

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa cũng chỉ ra, có ý kiến đề xuất cho phép kinh doanh nhưng chỉ để xuất khẩu. Tuy nhiên, cách đặt vấn đề như vậy là không phù hợp.

"Nếu chúng ta đã xác định sản phẩm này có hại cho sức khỏe, cho xã hội thì tại sao lại cho phép sản xuất để xuất khẩu? Chẳng lẽ chúng ta lại mang cái 'hại' của mình đi xuất khẩu cho nước khác? Việc nước khác có cấm hay không là chuyện của họ, nhưng đã là điều có hại với chúng ta thì không thể hợp thức hóa chỉ với lý do 'để xuất khẩu'" – đại biểu nhấn mạnh.

Ông Nghĩa cũng nói thêm: “Nếu cho phép kinh doanh trong nước, liệu có chắc chắn rằng sản phẩm đó không lọt ra thị trường nội địa? Rủi ro này là hoàn toàn có thật"- đại biểu nhấn mạnh, đồng thời cho rằng việc cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng không phải vì chúng ta không quản lý được, mà bởi đây là sản phẩm nguy hại, đặc biệt đối với giới trẻ và xã hội nói chung.

Đại biểu cũng cho biết, Bộ Y tế và Bộ Công Thương đều thống nhất quan điểm cấm; trong đó, Bộ Công Thương khẳng định nếu Bộ Y tế đề nghị cấm thì Bộ hoàn toàn đồng thuận. Quốc hội cũng đã có Nghị quyết nêu rõ chủ trương này. "Vậy tại sao trong Dự thảo Luật, quy định đó lại chưa được đưa vào?" - đại biểu Nghĩa đặt câu hỏi.

Đồng quan điểm, Lê Văn Khảm (TP. Hồ Chí Minh) cũng cho rằng, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 173/2024/QH15, thống nhất chủ trương cấm hoàn toàn việc sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. “Nếu không quy định trong Luật thì khi triển khai thực hiện, doanh nghiệp sẽ "nhìn" vào Luật, mà trong Luật lại không có quy định cấm” – đại biểu băn khoăn.

Đại biểu Lê Văn Khảm phân tích, trong phần giải trình của Chính phủ có dẫn ý kiến của Hội đồng Kinh doanh ASEAN - Hoa Kỳ, cho rằng thuốc lá nung nóng có nhiều loại. Có loại hoàn toàn sử dụng nguyên liệu là thuốc lá (chứa nicotin), có loại không có nicotin hoặc sử dụng chất khác. Họ lập luận rằng, nếu thuốc lá nung nóng được sản xuất hoàn toàn từ nguyên liệu thuốc lá thì nên được quản lý như thuốc lá truyền thống.

Tuy nhiên, theo đại biểu, khi Quốc hội đã có chủ trương cấm thuốc lá nung nóng, thì điều đó xuất phát từ quan điểm nhất quán là không khuyến khích việc sử dụng thuốc lá nói chung, đặc biệt là trong giới trẻ.

“Thuốc lá nung nóng là sản phẩm mới, và đây chính là thời điểm chúng ta có thể kiểm soát ngay từ đầu. Vì vậy, việc không quy định rõ ràng, cụ thể trong Luật lần này có thể dẫn đến không đạt được mục tiêu kiểm soát sử dụng thuốc lá, đồng thời gây ra mâu thuẫn trong hệ thống pháp luật” - đại biểu Lê Văn Khảm nói.

Trách nhiệm, tiên phong trong bảo vệ sức khỏe nhân dân

Ủng hộ quan điểm “cấm triệt để”, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu (Bình Định) phân tích rõ sự khác biệt và mức độ nguy hiểm của hai loại sản phẩm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.

Theo đại biểu, thuốc lá nung nóng về bản chất vẫn là thuốc lá sợi và các hãng lớn chưa bao giờ chứng minh được nó ít gây hại hơn thuốc lá truyền thống. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng thuốc lá điện tử mới là sản phẩm nguy hiểm hơn rất nhiều.

"Nguyên lý của nó khác hẳn, không phải thuốc lá sợi mà là dung dịch. Vì ở dạng dung dịch, không ai có thể kiểm soát được thành phần bên trong. Người bán có thể tùy ý cho thêm các chất gây nghiện, thậm chí là ma túy dạng lỏng, điều này vô cùng nguy hiểm. Đặc biệt, các sản phẩm này được thiết kế bắt mắt, sành điệu nên rất thu hút giới trẻ" - đại biểu lý giải.

Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu cũng chỉ ra thực tế, thuốc lá điện tử đang được bán tràn lan trên mạng, rất khó kiểm soát. Do đó, đại biểu kiến nghị: "Chúng ta chắc chắn phải cấm theo tinh thần của Nghị quyết. Đồng thời, phải có cơ chế rà soát, không cho phép các sản phẩm này được bán công khai và phải có chế tài xử phạt nghiêm khắc khi sử dụng. Cần coi đây là sản phẩm tiềm ẩn nguy cơ ma túy".

Các chuyên gia y tế cũng khẳng định, việc đưa thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vào “Danh mục hàng hóa cấm kinh doanh” trong Luật Đầu tư (sửa đổi) mang ý nghĩa quan trọng, không chỉ bảo đảm tính đồng bộ và tránh chồng chéo pháp luật mà còn đáp ứng các cam kết quốc tế của Việt Nam, cụ thể là Công ước Khung về Kiểm soát Thuốc lá (FCTC) của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Công ước này khuyến nghị các quốc gia thành viên ngăn chặn sự phát triển, sản xuất và tiếp thị các sản phẩm thuốc lá mới chưa được chứng minh an toàn, đồng thời bảo vệ thế hệ trẻ khỏi sự can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá.

Các ý kiến nhấn mạnh, về bản chất, đây không chỉ là “lệnh cấm” - mà là một cam kết phát triển bền vững, thể hiện quan điểm: sức khỏe là vốn quý nhất của quốc gia, và con người là trung tâm của mọi chính sách. Điều này không chỉ giúp Việt Nam đồng bộ với xu hướng chính sách y tế toàn cầu, mà còn khẳng định vị thế của Việt Nam như một quốc gia có trách nhiệm, tiên phong trong bảo vệ sức khỏe nhân dân, được WHO và cộng đồng quốc tế đánh giá cao.

KIM AN