Liberia: Báo động lỗ hổng quản trị tại Tổng công ty Điện lực

Thiếu sót nghiêm trọng kéo dài

Kết quả kiểm toán của GAC đối với LEC trong giai đoạn 2018-2023 đã phơi bày những lỗ hổng đáng báo động trong công tác quản trị. Trong suốt hơn ba năm, từ tháng 7/2018 đến tháng 12/2021, LEC không tổ chức bất kỳ cuộc họp Hội đồng quản trị nào, cũng không thành lập các ủy ban quan trọng như Ủy ban Kiểm toán, Ủy ban Rủi ro, Ủy ban Tiền lương hay Ủy ban Bầu cử - những bộ phận có vai trò bảo đảm tính minh bạch và hiệu quả giám sát.

GAC cảnh báo, việc Hội đồng quản trị không xây dựng điều lệ và không tổ chức họp định kỳ khiến hoạt động giám sát bị coi nhẹ, bộ máy điều hành yếu kém, thiếu trách nhiệm và minh bạch. Ban lãnh đạo LEC bị cho là điều hành thiếu kế hoạch, không xây dựng chiến lược dài hạn hay định hướng cụ thể cho từng giai đoạn, vi phạm nghiêm trọng Đạo luật Quản lý tài chính công quốc gia cũng như các nguyên tắc quản trị doanh nghiệp của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD).

“Trong quá trình kiểm toán, chúng tôi nhận thấy Ban lãnh đạo LEC không có kế hoạch chiến lược trong nhiều năm. Hậu quả là các mục tiêu của đơn vị khó có thể được xác định và triển khai, ảnh hưởng đến việc đạt được các mục tiêu của tổ chức”, báo cáo của GAC nêu rõ.

Không chỉ dừng lại ở đó, GAC còn chỉ ra hàng loạt bất cập trong công tác tài chính, đặc biệt là việc thực hiện các thỏa thuận với nhà phân phối điện tư nhân, làm dấy lên lo ngại về tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong ngành năng lượng. LEC có nhiều sai sót nghiêm trọng trong việc thực thi quy định, yếu kém trong giám sát các hợp đồng cung cấp và phân phối điện tại nhiều quận.

Hiện LEC vẫn hoạt động theo Kế hoạch 5 năm (giai đoạn 2019-2023) - vốn đã hết hiệu lực. Kế hoạch chiến lược giai đoạn 2025-2030 đã được soạn thảo và trình lên Hội đồng quản trị. Tuy nhiên, GAC cho biết kế hoạch này chưa bao gồm các chương trình hành động thường niên và vẫn chưa được thông qua.

Đáng chú ý, LEC đã không báo cáo đầy đủ danh mục đầu tư, thời hạn, lợi nhuận đầu tư, đồng thời không giải trình được mục đích của khoản đầu tư bổ sung 975.000 USD do Chính phủ thực hiện trong năm tài chính 2018-2019. Điều này vi phạm nghiêm trọng Chuẩn mực Báo cáo tài chính quốc tế (IFRS), đặt ra câu hỏi về tính minh bạch trong việc sử dụng và công khai nguồn lực tài chính.

Cải cách công tác quản trị là yêu cầu cấp thiết

Báo cáo kiểm toán của GAC được công bố trong bối cảnh Liberia vẫn đang vật lộn với khó khăn của ngành năng lượng, đặc biệt là việc thanh toán nợ tiền điện cho Bờ Biển Ngà - quốc gia cung cấp điện chính cho khu vực Đông Nam Liberia.

GAC cảnh báo, nếu tình trạng thiếu thiết bị đo lường, thiếu dữ liệu và cơ chế giám sát tiếp tục kéo dài, ngành điện nước này sẽ đối mặt với rủi ro nghiêm trọng về tài chính và vận hành. Việc lưu trữ hồ sơ yếu kém, không kiểm tra định kỳ có thể dẫn đến thất thoát doanh thu, vi phạm hợp đồng và làm suy yếu khả năng đảm bảo lợi nhuận ngành điện của Chính phủ.

Để cứu vãn tình hình, Chủ tịch GAC khuyến nghị Ban lãnh đạo LEC cần khẩn trương xây dựng và thực hiện quy chế hoạt động, chính sách quản trị; quy định rõ thành phần, vai trò, trách nhiệm và cơ chế giám sát của Hội đồng quản trị. Tổng công ty cũng cần thực hiện nghiêm túc kiểm tra, giám sát các đơn vị trực thuộc; yêu cầu nhà cung cấp báo cáo định kỳ hằng tháng; đảm bảo kiểm tra thiết bị điện thường xuyên và minh bạch hóa báo cáo doanh thu nộp ngân sách.

Phản hồi các khuyến nghị của GAC, lãnh đạo LEC cho biết, Tổng công ty đã thành lập Ủy ban rà soát công tác quản trị, chịu trách nhiệm soạn thảo điều lệ và quy chế; đồng thời tăng cường giám sát hợp đồng với các nhà thầu, nhà cung cấp. Tuy nhiên, GAC nhận định những bước đi này vẫn chưa đủ và chưa giải quyết thỏa đáng các vấn đề nêu trong báo cáo kiểm toán.

GAC khẳng định sẽ tiếp tục giám sát việc thực hiện khuyến nghị, nhằm giúp LEC cải thiện công tác quản trị doanh nghiệp, nâng cao hiệu quả lập kế hoạch chiến lược và trách nhiệm giải trình trong tương lai.

Những phát hiện kiểm toán của GAC phản ánh cuộc khủng hoảng sâu sắc trong ngành năng lượng Liberia - không chỉ đe dọa trách nhiệm giải trình tài chính mà còn làm lung lay niềm tin vào ngành điện quốc gia.

Tương lai ngành điện Liberia sẽ phải đối mặt với nhiều rủi ro, khi nợ tiền điện gia tăng, hệ thống liên tục gặp sự cố và tính minh bạch trong các hợp đồng với khu vực tư nhân vẫn chưa được cải thiện./.

(Theo FrontPageAfrica và AllAfrica)

THIÊN LAM