Sẽ nghiên cứu ngưỡng doanh thu tính thuế phù hợp

Chuyển từ thuế khoán sang kê khai: Tăng thu, giảm bất cập

Theo dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), cá nhân có hoạt động sản xuất, kinh doanh với doanh thu năm từ 200 triệu đồng trở xuống sẽ không phải nộp thuế thu nhập cá nhân. Thuế đối với phần thu nhập từ kinh doanh của cá nhân cư trú có doanh thu từ trên 200 triệu đồng đến 3 tỷ đồng được xác định bằng doanh thu nhân với thuế suất từ 0,5 đến 5%. Đây là những thay đổi quan trọng so với quy định trước đây.

Trong nhiều năm, hộ và cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán, tức người kinh doanh tự xác định doanh thu và nộp thuế theo mức ấn định. Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho rằng phương pháp này tạo ra khoảng trống lớn trong quản lý, dẫn đến thất thu ngân sách, đặc biệt tại những khu vực kinh tế phát triển. Việc chuyển sang phương pháp kê khai theo doanh thu thực tế là cần thiết và đã phát huy hiệu quả.

Ông dẫn chứng, chỉ trong thời gian ngắn chuyển đổi từ khoán sang kê khai, kết hợp ứng dụng công nghệ thông tin, số thu thuế từ khu vực này đã tăng 64%, phản ánh lượng thuế thất thoát trước đây không nhỏ. Bộ trưởng nhấn mạnh phương pháp tính thuế về cơ bản vẫn giữ nguyên, chỉ thay đổi cách xác định doanh thu. Trong khi đó, ngưỡng chịu thuế đã được nâng lên từ 100 triệu lên 200 triệu đồng/năm, điều này về mặt kỹ thuật có lợi cho người kinh doanh.

Cần tính toán kỹ để bảo đảm công bằng

Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh yêu cầu hiện nay là phương pháp tính thuế phải theo sát thực tế, minh bạch và bảo đảm công bằng. Việc thu thuế hộ kinh doanh đã được thực hiện ổn định trong nhiều năm, nhưng thay đổi phương pháp theo hướng kê khai đòi hỏi phải cân nhắc thận trọng để không tạo gánh nặng mới.

Nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ lo ngại về tính công bằng giữa hộ kinh doanh và người làm công ăn lương. Đại biểu Trần Văn Lâm (Bắc Ninh) phân tích, hoạt động kinh doanh nhỏ phụ thuộc nhiều yếu tố, lợi nhuận chỉ có sau khi trừ chi phí, trong khi thuế đang được tính trực tiếp trên doanh thu. Điều này có thể gây thiệt thòi cho hộ kinh doanh nhỏ, nhất là trong bối cảnh mức doanh thu 200 triệu đồng/năm ngày càng phổ biến hơn.

Theo ông Lâm, doanh thu 200 triệu đồng/năm chỉ tương đương mức thu nhập 16 triệu đồng/năm, tức khoảng 1,33 triệu đồng/tháng – thấp hơn rất nhiều so với mức phải nộp thuế của người làm công ăn lương. Vì vậy, ông cho rằng hộ kinh doanh nhỏ đang phải chịu gánh nặng thuế chưa tương xứng và đề nghị xem xét lại cả thuế suất lẫn mức doanh thu khởi điểm phải tính thuế.

Ý kiến này được Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng ghi nhận. Ông khẳng định tinh thần “không sợ thiếu, chỉ sợ không công bằng” và nhấn mạnh yêu cầu bảo đảm tính tương xứng trong nghĩa vụ thuế giữa hộ kinh doanh và người làm công ăn lương, tránh để bất kỳ nhóm nào cảm thấy bị thiệt thòi.

Sẽ tính toán ngưỡng doanh thu hợp lý hơn

Tiếp thu ý kiến đại biểu, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết cơ quan soạn thảo đã đề xuất ngưỡng doanh thu chịu thuế từ 200 triệu đồng/năm trở lên, nhưng Bộ Tài chính sẽ tiếp tục đánh giá, tính toán để tìm mức khởi điểm phù hợp hơn, tạo thuận lợi cho hộ kinh doanh và phù hợp với thực tiễn.

Bộ trưởng phân tích, bản chất phương pháp thu thuế vẫn giữ nguyên, chỉ thay đổi cách xác định doanh thu theo hướng kê khai để thu đúng, thu đủ và hạn chế thất thoát. Dù ngưỡng chịu thuế đã nâng lên gấp đôi, tạo lợi hơn cho người kinh doanh, nhưng yêu cầu bảo đảm công bằng thuế quan giữa các nhóm đối tượng vẫn là thách thức lớn.

Nhiều đại biểu đề nghị phải đánh giá đầy đủ tác động của việc thay đổi phương pháp thu, bao gồm cả thuế thu nhập cá nhân và thuế giá trị gia tăng, để bảo đảm tổng gánh nặng thuế của hộ kinh doanh không cao hơn trước. Thuế thu nhập cá nhân vốn chỉ áp dụng cho người có thu nhập khá trở lên, nhưng nay đã mở rộng sang cả những hộ kinh doanh nhỏ – nhóm dễ bị tổn thương nhất trong khu vực kinh doanh cá thể – nên càng cần cân nhắc kỹ lưỡng.

Giải trình cuối phiên thảo luận ngày 19/11, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng một lần nữa khẳng định việc điều hành chính sách thuế phải hướng tới sự công bằng, minh bạch và tạo thuận lợi cho hoạt động sản xuất, kinh doanh. Ông nhấn mạnh: “Bộ Tài chính sẽ nghiên cứu mức tính thuế phù hợp, để các hộ kinh doanh không cảm thấy bị thiệt thòi hơn so với người làm công ăn lương”. Đây cũng là cơ sở quan trọng để hoàn thiện dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), hướng tới chính sách thuế công bằng và phù hợp với thực tiễn kinh tế - xã hội hiện nay.

ĐỨC MINH