Đức thông qua ngân sách liên bang 2026 cao kỷ lục

Gói ngân sách này bao gồm gần 180 tỷ euro vốn vay, cao hơn 21,5 tỷ euro so với ngân sách 2025.

Một trong những điểm đáng chú ý nhất là khoản chi quốc phòng khoảng 108 tỷ euro, con số lớn nhất dành cho xây dựng và hiện đại hóa quân đội Đức kể từ sau Chiến tranh Lạnh. Đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy Chính phủ Đức đang đặt an ninh quốc gia và hiện đại hóa lực lượng vũ trang vào ưu tiên hàng đầu, trong bối cảnh thế giới đầy biến động.

Ngoài ra, ngân sách cũng dành 11,5 tỷ euro viện trợ quân sự cho Ukraine, thông qua việc mua pháo, máy bay không người lái, xe bọc thép và các thiết bị quân sự khác nhằm hỗ trợ Kiev duy trì phòng thủ trước cuộc xung đột với Nga. Sự hỗ trợ này được đánh giá là “lớn nhất từ trước tới nay”, phản ánh quyết tâm của Đức cũng như liên minh phương Tây trong việc tiếp tục hậu thuẫn Ukraine.

Bên cạnh quốc phòng và viện trợ Ukraine, ngân sách năm 2026 cũng phản ánh nỗ lực của Berlin để bảo vệ ngành công nghiệp ô tô truyền thống, khi chính phủ tìm cách “đối trọng” với lệnh cấm xe động cơ đốt trong mới của Liên minh châu Âu (EU) từ năm 2035, nghĩa là Đức muốn giữ quyền phát triển và sản xuất động cơ truyền thống trong giai đoạn chuyển đổi. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, việc cố giữ động cơ đốt trong có thể xung đột với xu hướng toàn cầu hướng tới xanh hóa và xe điện, tạo nguy cơ khiến ngành ô tô Đức tụt hậu nếu không chuyển đổi linh hoạt, từ đó đặt ra những thách thức về công nghiệp và xuất khẩu.

Giới phân tích cho rằng với gần 180 tỷ euro đi vay, nợ công sẽ tăng mạnh nếu kinh tế không phục hồi, chi tiêu cho phúc lợi, y tế, xã hội có thể bị ảnh hưởng.

Ưu tiên quân sự có thể ảnh hưởng phúc lợi xã hội. Khi ngân sách quốc phòng chiếm phần lớn, các khoản chi cho y tế, giáo dục, phúc lợi có thể bị “lép vế”, đặc biệt trong bối cảnh dân số già hóa tại Đức.

Việc cố giữ động cơ đốt trong có thể xung đột với xu hướng toàn cầu hướng tới xanh hóa và xe điện, tạo nguy cơ khiến ngành ô tô Đức tụt hậu nếu không chuyển đổi linh hoạt, từ đó đặt ra những thách thức về công nghiệp và xuất khẩu.

Berlin có thể phải đối diện phản ứng từ các nước EU, doanh nghiệp sản xuất xanh, và người tiêu dùng ủng hộ môi trường, nếu Đức đi chệch hướng so với xu hướng chung của EU.

Nỗ lực phục hồi nền kinh tế

Theo số liệu chính thức Văn phòng Thống kê Liên bang (Destatis) ngày 25/11, thì nền kinh tế Đức không ghi nhận tăng trưởng trong quý III/2025. Cụ thể, Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) đã điều chỉnh theo mùa và giá cả, không tăng trưởng, dao động ở mức 0% so với quý trước.

Theo cơ quan này, mặc dù chi đầu tư, đặc biệt là vào máy móc, thiết bị và phương tiện, có tăng nhẹ, nhưng xuất khẩu yếu và tiêu dùng tư nhân giảm đã kéo mạnh đà tăng trưởng xuống. 

Trong chi tiêu GDP: chi tiêu nhà nước tăng 0,8% so với quý trước, nhưng không đủ để lấp các điểm yếu từ tiêu dùng tư nhân (-0,3%) và xuất khẩu. Nhập khẩu gần như không đổi, và xuất khẩu hàng hóa, dịch vụ giảm khoảng 0,7% so với quý trước.

Kết quả kinh tế quý III tiếp nối quý II ảm đạm, theo đó, GDP giảm 0,3%. Như vậy, Đức trải qua chuỗi tăng trưởng rất yếu hoặc bằng 0 trong nhiều quý gần đây.

Bên cạnh thời gian dài suy thoái liên tiếp, nền kinh tế Đức hiện đang phải đối mặt với nhiều thách thức đồng thời, bao gồm: Tăng trưởng thấp, tiêu dùng yếu, chi phí sản xuất cao, trong khi các thị trường xuất khẩu truyền thống, đặc biệt là châu Á và Bắc Mỹ đều tăng trưởng chậm lại.

Các viện kinh tế Đức trước đó đã hạ dự báo tăng trưởng cho năm 2025 và 2026, nhấn mạnh rằng nền kinh tế đang “mắc kẹt trong vùng tốc độ thấp”. Việc chuyển đổi công nghiệp, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng, công nghệ xanh và tự động hóa diễn ra chậm hơn so với các đối thủ như Mỹ và một số quốc gia châu Á, khiến Đức đối mặt rủi ro tụt lại trong cuộc cạnh tranh công nghệ toàn cầu.

Việc gói ngân sách năm 2026 bao gồm gần 180 tỷ euro vốn vay, cao hơn 21,5 tỷ euro so với ngân sách năm 2025 là minh chứng cho sự xoay trục chính sách khi Thủ tướng Đức Friedrich Merz buộc phải ưu tiên phục hồi kinh tế bằng cách nới giới hạn nợ trong ngắn hạn. Nói cách khác, Thủ tướng Friedrich Merz đã đặt cược vào việc chi tiêu mạnh tay sẽ giúp Đức thoát khỏi quỹ đạo trì trệ, tái củng cố năng lực sản xuất và phục hồi niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp.

Tuy nhiên, theo báo cáo từ viện nghiên cứu DIW (Đức), ngay cả khi chính phủ đẩy mạnh chi tiêu công (hạ tầng, quốc phòng, chuyển đổi năng lượng…) thì đó chỉ là phần “giảm đau tạm thời”, chưa đủ để giải quyết căn nguyên của vấn đề: năng suất thấp, công nghiệp mất sức cạnh tranh, thiếu lao động kỹ thuật, đổi mới kỹ thuật trì trệ. Nếu không có cải cách sâu — từ năng lực đổi mới, chuyển đổi năng lượng, đào tạo kỹ thuật, chính sách thu hút đầu tư có chọn lọc, Đức có nguy cơ rơi vào vòng lặp trì trệ dài hạn, ảnh hưởng tới việc làm, an sinh xã hội, và vị thế công nghiệp.

Trong bài phát biểu tại phiên thảo luận chung của Quốc hội Liên bang Đức hôm 26/11, Thủ tướng Friedrich Merz đã cam kết sẽ duy trì tốc độ cải cách tối đa. Thủ tướng liệt kê các biện pháp mà chính phủ liên minh đã thúc đẩy trong 7 tháng đầu tiên hoạt động, bao gồm giảm chi phí năng lượng, giảm thuế cho các doanh nghiệp, cắt giảm thủ tục hành chính và thúc đẩy số hóa. Ông nhấn mạnh: "Chúng tôi sẽ duy trì tốc độ cải cách nhanh chóng và nếu cần thiết sẽ yêu cầu đẩy nhanh hơn nữa".

Diễn biến trên cho thấy, Chính phủ Đức hiểu rõ thực tế nếu không hành động quyết liệt, nền kinh tế lớn nhất châu Âu có nguy cơ tụt lại trong kỷ nguyên tái cấu trúc công nghiệp toàn cầu. Bối cảnh cạnh tranh gia tăng, cùng sự dịch chuyển của chuỗi cung ứng, đòi hỏi Berlin không chỉ cần khôi phục sức mạnh của các trụ cột sản xuất truyền thống mà còn phải đầu tư mạnh vào công nghệ mới, hạ tầng kỹ thuật số và quốc phòng.

Nam Sơn