Kiểm toán việc quản lý nhà đất trước yêu cầu mới

Kết quả kiểm toán chỉ rõ những hạn chế, bất cập

Quản lý, sử dụng và xử lý nhà đất thuộc sở hữu nhà nước là một trong những nội dung quan trọng trong việc quản lý, sử dụng tài sản công. Hiện nay, việc quản lý, sử dụng nhà đất thuộc sở hữu nhà nước đảm bảo hiệu quả, tiết kiệm, chống lãng phí đang là vấn đề có tính cấp thiết, có ảnh hưởng quan trọng đến việc nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực, tiết kiệm ngân sách, để phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

Những năm qua, KTNN đã thực hiện nhiều cuộc kiểm toán tài sản công, trong đó có kiểm toán việc quản lý, sử dụng, xử lý các cơ sở nhà đất thuộc sở hữu nhà nước. Nội dung kiểm toán này chủ yếu được thực hiện lồng ghép trong nội dung kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài sản công tại các cuộc kiểm toán ngân sách địa phương, ngân sách các bộ, ban, ngành. Qua kiểm toán, KTNN đã tổng hợp, cung cấp thông tin về thực trạng quản lý, sử dụng; đồng thời có nhiều phát hiện về những hạn chế, bất cập.

Cụ thể: tình trạng sử dụng đất xây dựng trụ sở, cơ sở hoạt động sự nghiệp sai mục đích, bỏ trống không sử dụng hoặc sử dụng chưa phù hợp; một số cơ quan, tổ chức, đơn vị chưa xử lý dứt điểm tình trạng nhà, đất trụ sở, công trình sự nghiệp bị lấn chiếm, tranh chấp kéo dài qua các năm; chưa hoàn thành việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, chưa kê khai, cập nhật cơ sở dữ liệu quản lý tài sản công.

Thêm vào đó, một số đơn vị thực hiện liên doanh, liên kết, cho thuê, mượn nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước không đúng mục đích, có nguy cơ mất quyền sử dụng; việc thực hiện sắp xếp, xử lý đất đai còn chậm, chưa đảm bảo tiến độ; quy định về việc chuyển mục đích sử dụng đất do di dời, sắp xếp, sáp nhập, giải thể lại các cơ quan, đơn vị còn chưa chặt chẽ…

Từ những phát hiện này, KTNN đã đưa ra những kiến nghị chấn chỉnh, khắc phục, xử lý các trường hợp vi phạm trong việc quản lý, sử dụng nhà đất công; đồng thời, đề xuất sửa đổi, bổ sung cơ chế, chính sách trong lĩnh vực này.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, thực tế cho thấy phạm vi kiểm toán công tác quản lý, sử dụng và xử lý nhà đất thuộc sở hữu nhà nước của KTNN thường chỉ tập trung vào đối tượng là trụ sở làm việc cơ quan hành chính, cơ sở hoạt động của đơn vị sự nghiệp. Đa số mới chỉ kiểm toán tính tuân thủ thủ tục, tuân thủ mục đích trong quản lý, sử dụng.

Bối cảnh mới đòi hỏi KTNN phải chú trọng kiểm toán đối với việc quản lý, sử dụng và xử lý nhà đất là nhà ở công vụ, nhà đất chuyên dùng, quỹ nhà ở tái định cư, nhà ở xã hội, nhà ở cho lực lượng vũ trang, nhà ở cũ được đầu tư xây dựng bằng vốn ngân sách nhà nước hoặc được xác lập sở hữu toàn dân theo quy định của pháp luật, đặc biệt tại TP. Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Đặc biệt, chú trọng kiểm toán chuyên sâu về xử lý nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước khi sắp xếp tinh gọn bộ máy, chuyển đổi vị trí trụ sở cũng như vấn đề bán, cho thuê nhà ở thuộc sở hữu nhà nước, vấn đề định giá tài sản là nhà, đất khi bán, chuyển đổi mục đích sử dụng.

Kết quả kiểm toán phải đảm bảo đánh giá tương xứng về hiệu quả sử dụng, đặc biệt là vấn đề thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, vấn đề tuân thủ định mức sử dụng đất, định mức sử dụng sàn làm việc.

Đổi mới phương thức, xây dựng hướng dẫn kiểm toán

Để nâng cao chất lượng kiểm toán việc quản lý, sử dụng, xử lý nhà đất thuộc sở hữu nhà nước, đáp ứng yêu cầu đặt ra trong bối cảnh mới, KTNN cần thực hiện một số giải pháp chủ yếu sau:

Thứ nhất, tổ chức thực hiện kiểm toán công tác quản lý, sử dụng và xử lý nhà đất thuộc sở hữu nhà nước thành những cuộc kiểm toán theo chuyên đề riêng hoặc các cuộc kiểm toán hoạt động riêng, đặc biệt trên địa bàn TP. Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh hoặc đối với các Bộ, ngành sở hữu nhiều cơ sở hoạt động sự nghiệp như Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Xây dựng.

Trường hợp kiểm toán lồng ghép, KTNN nên kiểm toán từng nội dung theo lộ trình, phù hợp với yêu cầu quản lý của Đảng và Nhà nước trong từng giai đoạn. Áp dụng phương pháp kiểm toán trên cơ sơ đánh giá rủi ro, tập trung kiểm toán các đơn vị có dấu hiệu vi phạm hoặc có quy mô lớn về nhà đất công. Tránh tình trạng đề ra mục tiêu kiểm toán quá rộng, bao quát tất cả các nội dung về quản lý, sử dụng, xử lý nhà đất trong một cuộc kiểm toán. Chẳng hạn, trong giai đoạn hiện nay, việc xử lý các trụ sở, cơ sở nhà đất đảm bảo sử dụng hiệu quả, tiết kiệm sau khi sắp xếp, tinh gọn bộ máy cần được quan tâm thực hiện.

Thứ hai, xây dựng và ban hành hướng dẫn kiểm toán chuyên sâu về kiểm toán việc quản lý, sử dụng, xử lý nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước. Trong đó, cần hướng dẫn thống nhất về phạm vi, nội dung kiểm toán, các đánh giá, kết luận; đặc biệt, cần xác định rõ hệ thống tiêu chí đánh giá tính hiệu quả, tiết kiệm, chống lãng phí trong việc quản lý, sử dụng, xử lý nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước.

Thứ ba, tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu về kiểm toán tài sản công, đặc biệt là lĩnh vực quản lý, sử dụng, xử lý nhà đất thuộc sở hữu nhà nước. Đồng thời, tổ chức các hội thảo, tọa đàm chuyên môn để nâng cao kỹ năng kiểm toán trong lĩnh vực này.

Các kiểm toán viên thực hiện kiểm toán việc quản lý, sử dụng, xử lý nhà đất thuộc sở hữu nhà nước phải đảm bảo được trang bị kiến thức, hiểu biết không chỉ về những quy định của pháp luật, mà còn phải có chuyên môn, hiểu biết về định giá tài sản, quản lý đất đai, quản lý xây dựng và đấu thầu.

Song song đó, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm toán việc quản lý, sử dụng và xử lý nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước gắn với việc khai thác, sử dụng cơ sở dữ liệu tập trung về tài sản công tại các địa phương, đơn vị được kiểm toán.

Thứ tư, theo dõi chặt chẽ việc thực hiện các kiến nghị kiểm toán liên quan đến nhà đất công để đảm bảo các đơn vị thực hiện đầy đủ, kịp thời; đồng thời, kiến nghị xử lý nghiêm các trường hợp cố tình chậm trễ, không thực hiện kiến nghị kiểm toán hoặc tái phạm, nhằm đảm bảo hiệu lực của các kết luận, kiến nghị kiểm toán./.

HỒNG NHUNG