Chuẩn mực Kiểm toán nhà nước 2540 - Kiểm toán các ước tính kế toán trong kiểm toán tài chính
Kiểm toán - Ngày đăng : 14:18, 15/12/2025
Câu hỏi 1: Ước tính kế toán là gì? Giá trị ước tính hoặc khoảng giá trị ước tính của kiểm toán viên nhà nước (KTVNN) được hiểu như thế nào?
Trả lời: Đoạn 04 CMKTNN 2540 quy định các thuật ngữ dưới đây được hiểu như sau:
Ước tính kế toán là một giá trị tiền tệ mà việc đo lường, theo các yêu cầu của khuôn khổ về lập và trình bày báo cáo tài chính (BCTC) được áp dụng, phụ thuộc vào sự không chắc chắn trong ước tính; là giá trị tiền tệ liên quan đến các nhóm giao dịch, số dư tài khoản được ghi nhận, thuyết minh trong BCTC hoặc được sử dụng để đưa ra xét đoán về việc ghi nhận, thuyết minh liên quan đến một nhóm giao dịch, số dư tài khoản;
Giá trị ước tính hoặc khoảng giá trị ước tính của KTVNN là giá trị hoặc khoảng giá trị mà KTVNN xây dựng khi đánh giá giá trị ước tính của đơn vị được kiểm toán. Giá trị ước tính hoặc khoảng giá trị ước tính của KTVNN có thể được sử dụng để đánh giá trực tiếp ước tính kế toán (ví dụ dự phòng giảm giá đầu tư tài chính) hoặc đánh giá gián tiếp (ví dụ giá trị được sử dụng làm giả định quan trọng cho một ước tính kế toán).
KTVNN có thể đưa ra cách tiếp cận tương tự trong việc mở rộng một giá trị hoặc khoảng giá trị để đánh giá một khoản mục dữ liệu phi tiền tệ hoặc giả định (ví dụ thời gian sử dụng hữu ích ước tính của một tài sản).
Câu hỏi 2: Sự khác nhau về mức độ không chắc chắn của từng ước tính kế toán có ảnh hưởng gì đến hoạt động kiểm toán?
Trả lời: Đoạn 07 CMKTNN 2540 quy định mức độ không chắc chắn của từng ước tính kế toán có thể sẽ khác nhau và sự khác nhau sẽ ảnh hưởng tới nội dung, lịch trình và phạm vi của các thủ tục đánh giá rủi ro và các thủ tục kiểm toán tiếp theo.
Khi sự không chắc chắn trong ước tính, sự phức tạp hoặc tính chủ quan là rất thấp, các thủ tục đánh giá rủi ro và thủ tục kiểm toán tiếp theo có thể không cần mở rộng.
Khi sự không chắc chắn trong ước tính, sự phức tạp hoặc tính chủ quan là rất cao, các thủ tục đánh giá rủi ro và thủ tục kiểm toán tiếp theo sẽ cần được mở rộng hơn.
Câu hỏi 3: Khi tìm hiểu về đơn vị được kiểm toán, môi trường của đơn vị và khuôn khổ về lập và trình bày BCTC được áp dụng liên quan đến các ước tính kế toán, KTVNN cần tìm hiểu các nội dung gì?
Trả lời: Đoạn 09 CMKTNN 2540 quy định:
Các giao dịch của đơn vị được kiểm toán và các sự kiện hoặc điều kiện khác có thể làm phát sinh nhu cầu hoặc thay đổi trong các ước tính kế toán được ghi nhận hoặc thuyết minh trong BCTC;
Các quy định của khuôn khổ về lập và trình bày BCTC được áp dụng đối với các ước tính kế toán (bao gồm các tiêu chí ghi nhận, cơ sở đo lường và các yêu cầu về trình bày và thuyết minh liên quan) và cách đơn vị được kiểm toán áp dụng phù hợp với hoàn cảnh thực tế và môi trường của đơn vị;
Các yếu tố pháp lý liên quan đến các ước tính kế toán của đơn vị. Ví dụ khi kiểm toán ước tính tại các đơn vị thuộc lĩnh vực ngân hàng hoặc bảo hiểm, KTVNN có thể cần nghiên cứu các khuôn khổ pháp lý được áp dụng liên quan đến giám sát an toàn trong ngành ngân hàng hoặc bảo hiểm;
Bản chất của các ước tính kế toán và các thuyết minh liên quan dự kiến sẽ được trình bày trong BCTC của đơn vị được kiểm toán nhằm giúp KTVNN hiểu được cơ sở đo lường của các ước tính kế toán và bản chất, phạm vi thuyết minh liên quan làm cơ sở để trao đổi với đơn vị được kiểm toán về cách thức đơn vị lập các ước tính kế toán.
Câu hỏi 4: Khi xác định và đánh giá rủi ro có sai sót trọng yếu liên quan đến ước tính kế toán và thuyết minh liên quan ở cấp độ cơ sở dẫn liệu, bao gồm đánh giá riêng rẽ rủi ro tiềm tàng và rủi ro kiểm soát ở cấp độ cơ sở dẫn liệu, KTVNN cần xem xét các yếu tố nào khi xác định và và đánh giá rủi ro có sai sót trọng yếu liên quan đến ước tính kế toán?
Trả lời: Đoạn 13 CMKTNN 2540 quy định:
Mức độ không chắc chắn trong ước tính kế toán;
Mức độ phức tạp, tính chủ quan hoặc các yếu tố rủi ro tiềm tàng khác ảnh hưởng bởi: Việc lựa chọn và áp dụng phương pháp, giả định và dữ liệu trong việc lập các ước tính kế toán; Việc lựa chọn giá trị ước tính của đơn vị được kiểm toán và thuyết minh liên quan trong BCTC.
Câu hỏi 5: Các ước tính kế toán được xác định là phù hợp hay có sai sót như thế nào?
Trả lời: Đoạn 33 CMKTNN 2540 quy định KTVNN phải xác định các ước tính kế toán và thuyết minh liên quan có phù hợp với khuôn khổ về lập và trình bày BCTC được áp dụng hoặc có sai sót hay không.
Đoạn 34 quy định liên quan đến các ước tính kế toán, KTVNN phải đánh giá: Trong trường hợp áp dụng khuôn khổ về trình bày hợp lý, đơn vị được kiểm toán đã đưa ra các thuyết minh, ngoài các yêu cầu cụ thể theo khuôn khổ, cần thiết để đạt được sự trình bày hợp lý của BCTC nói chung theo quy định tại CMKTNN 2700 (Hình thành ý kiến kiểm toán và BCKT trong kiểm toán tài chính). Trong trường hợp áp dụng khuôn khổ tuân thủ, liệu các thuyết minh có phải là các thông tin cần thiết để BCTC không bị sai lệch theo quy định tại CMKTNN 2700 (Hình thành ý kiến kiểm toán và BCKT trong kiểm toán tài chính) hay không./.