Kiểm soát thương mại điện tử thành trọng tâm của quản lý thị trường năm 2026
Pháp luật - Ngày đăng : 14:50, 17/12/2025
Vi phạm giảm về số lượng, tăng về độ tinh vi
Tại hội nghị tổng kết công tác năm 2025 và triển khai nhiệm vụ năm 2026, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết, trong năm qua, lực lượng Quản lý thị trường (QLTT) đã kiểm tra hơn 27.500 vụ việc, xử lý 23.402 vụ vi phạm trên phạm vi cả nước.
Tổng số tiền thu nộp ngân sách nhà nước đạt gần 372 tỷ đồng; trị giá hàng hóa vi phạm ước gần 290 tỷ đồng. So với năm 2024, số vụ việc giảm hơn 30%. Tuy nhiên, theo đánh giá của cơ quan quản lý, sự sụt giảm này phản ánh rõ sự dịch chuyển phương thức vi phạm, thay vì cho thấy áp lực quản lý giảm xuống.
Nếu trước đây, hàng lậu, hàng giả chủ yếu xuất hiện tại chợ truyền thống, cửa hàng nhỏ lẻ, thì nay các hành vi gian lận ngày càng “ẩn mình” trên môi trường số. Thương mại điện tử, mạng xã hội và các hình thức livestream bán hàng trở thành kênh tiêu thụ phổ biến của hàng hóa vi phạm.
Các nhóm hàng bị xử lý vẫn tập trung vào thực phẩm, mỹ phẩm, quần áo, giày dép, rượu bia, thuốc lá, vật tư nông nghiệp – những mặt hàng tác động trực tiếp đến sức khỏe và quyền lợi người tiêu dùng. Nhiều vụ việc liên quan đến hàng giả nhãn hiệu, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ với quy mô lớn, số lượng lên tới hàng chục nghìn sản phẩm.
Đáng chú ý, không ít đối tượng lợi dụng tâm lý sính hàng ngoại, hàng “xách tay”, “đặc sản vùng miền” để quảng cáo sai sự thật, khiến người tiêu dùng khó phân biệt thật – giả và gây khó khăn cho công tác kiểm tra, xử lý.
Thương mại điện tử – “mặt trận” nóng nhất
Phát biểu tại hội nghị, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước Trần Hữu Linh cho rằng, thương mại điện tử đang là thách thức lớn nhất đối với lực lượng QLTT hiện nay.
Theo ông Linh, số vụ vi phạm giảm nhưng mức độ phức tạp ngày càng tăng, đặc biệt trên môi trường mạng – nơi giao dịch diễn ra nhanh, phạm vi rộng và khó xác định chủ thể vi phạm.
Vi phạm không còn diễn ra chủ yếu ở chợ hay cửa hàng truyền thống mà đang dịch chuyển rất nhanh sang thương mại điện tử, mạng xã hội và các hình thức bán hàng xuyên biên giới, ông Trần Hữu Linh nói.
Cục trưởng nhấn mạnh, nếu vẫn áp dụng cách quản lý truyền thống, lực lượng chức năng sẽ khó theo kịp diễn biến thị trường.
Quản lý thị trường phải thay đổi cách tiếp cận, từ kiểm tra trực tiếp sang giám sát dựa trên dữ liệu, công nghệ và sự phối hợp với các nền tảng số, ông Linh nêu rõ.
Từ thực tiễn địa phương, đại diện một chi cục QLTT khu vực phía Nam cho rằng, nhiều vụ việc mới chỉ xử lý người bán, trong khi trách nhiệm của các sàn thương mại điện tử chưa được ràng buộc rõ ràng.
Nếu không có cơ chế quy định cụ thể trách nhiệm của nền tảng trung gian, vi phạm rất dễ tái diễn, đại biểu này nhận định.
Trong khi đó, đại diện lực lượng QLTT phía Bắc cho biết, việc phối hợp với các doanh nghiệp sở hữu thương hiệu đã giúp phát hiện nhanh hơn các hành vi làm giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trên môi trường trực tuyến.
Doanh nghiệp hiểu rõ nhất sản phẩm của mình bị làm giả ra sao. Khi phối hợp kịp thời, việc phát hiện và xử lý vi phạm hiệu quả hơn, đại biểu chia sẻ.
Hoàn thiện pháp lý, tăng kiểm soát thương mại điện tử năm 2026
Trước những thay đổi nhanh của thị trường, lãnh đạo Bộ Công Thương xác định năm 2026 là thời điểm bản lề để hoàn thiện khung pháp lý về quản lý thị trường.
Theo Cục trưởng Trần Hữu Linh, việc rà soát, sửa đổi Pháp lệnh Quản lý thị trường, tiến tới xây dựng Luật Quản lý thị trường là yêu cầu cấp thiết, nhằm làm rõ thẩm quyền, trách nhiệm của lực lượng QLTT trong bối cảnh kinh doanh số phát triển nhanh.
Cùng với đó, QLTT sẽ tăng cường phối hợp liên ngành với công an, hải quan, thuế, y tế và các cơ quan chức năng khác; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, phân tích dữ liệu trong theo dõi, cảnh báo sớm rủi ro thị trường.
Công tác đào tạo, nâng cao năng lực cán bộ tiếp tục được chú trọng, nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý trong bối cảnh thương mại điện tử tăng trưởng mạnh, giao dịch xuyên biên giới ngày càng phổ biến.
Năm 2025 cho thấy bức tranh quản lý thị trường đang thay đổi nhanh cùng sự phát triển của thương mại điện tử. Bước sang năm 2026, việc hoàn thiện pháp lý, đổi mới phương thức quản lý và tăng kiểm soát không gian số được xem là chìa khóa để lực lượng Quản lý thị trường bảo vệ hiệu quả người tiêu dùng và môi trường kinh doanh lành mạnh.