Kiểm toán nhà nước nhiệm kỳ 2021-2026: Dấu ấn đổi mới, khẳng định sứ mệnh "lá chắn" của nền tài chính công
Hoạt động của Ngành - Ngày đăng : 18:21, 17/12/2025
Dấu ấn đổi mới trong một nhiệm kỳ “đặc biệt”
Nhiệm kỳ 2021-2026 là một nhiệm kỳ “đặc biệt” của KTNN. Trong bối cảnh, tình hình thế giới và trong nước diễn biến nhanh, phức tạp, có nhiều vấn đề chưa có tiền lệ, vượt ngoài dự báo: Đại dịch Covid-19, thiên tai để lại hậu quả nặng nề; khoa học công nghệ, trí tuệ nhân tạo (AI) có bước phát triển đột phá; chuyển đổi số quốc gia được thúc đẩy mạnh mẽ; công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực được đẩy mạnh; cuộc cách mạng về sắp xếp, tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị được triển khai quyết liệt…
Trong một bối cảnh đầy thách thức như vậy, nhiệm kỳ 2021 – 2026 cũng là có tới 2 lần thay đổi Tổng Kiểm toán nhà nước, tất cả những điều này đã tác động, ảnh hưởng không nhỏ đến việc triển khai thực hiện các nhiệm vụ, đưa nhiệm kỳ này trở thành một nhiệm kỳ đầy thách thức và cũng đặt ra một yêu cầu vô cùng cấp thiết đối với toàn Ngành - cần đổi mới, khắc phục những tồn tại nhằm nâng cao chất lượng kiểm toán, tiếp tục khẳng định sứ mệnh là “lá chắn” vững chắc của nền tài chính công.
Điều này thể hiện rõ trong quan điểm xuyên suốt trong lãnh đạo, chỉ đạo điều hành hoạt động kiểm toán trong nhiệm kỳ là “Gọn nhưng chất lượng” và “An toàn - Uy tín” nhằm đạt mục tiêu “Chất lượng, chất lượng hơn và chất lượng hơn nữa”. Cụ thể hóa quan điểm đó, Tổng Kiểm toán nhà nước đã kịp thời ban hành nhiều văn bản và quyết liệt chỉ đạo triển khai nhiều giải pháp đồng bộ như hoàn thiện khuôn khổ pháp lý; điều chỉnh linh hoạt, phù hợp trong công tác xây dựng kế hoạch kiểm toán cũng như tổ chức thực hiện kiểm toán; ứng dụng công nghệ thông tin…
Đánh giá cao về định hướng này của KTNN, Đại biểu Quốc hội Lê Minh Nam khẳng định: Công tác xây dựng pháp luật, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho hoạt động đã được KTNN được đặc biệt quan tâm. Thể hiện trong nhiệm kỳ, Tổng Kiểm toán nhà nước đã ban hành 34 văn bản quy phạm pháp luật và 150 văn bản quản lý trong đó đặc biệt đã xây dựng mới, sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật quan trọng như về chuẩn mực, quy trình, hồ sơ kiểm toán và các văn bản quản lý để quy định về hoạt động kiểm toán cũng như kiểm soát chất lượng kiểm toán.
Đối với cơ quan chuyên môn sâu như KTNN, việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn thực hiện hoạt động chuyên môn theo chuẩn mực, quy trình tạo hành lang pháp lý để thống nhất thực hiện là hết sức quan trọng. Nỗ lực này đã góp phần đảm bảo cho hoạt động kiểm toán kiểm soát được tính thống nhất, đồng bộ, chặt chẽ và nâng cao chất lượng chuyên môn, đảm bảo kết quả kiểm toán của KTNN có tính tin cậy, thuyết phục – Đại biểu Lê Minh Nam nhấn mạnh
Đặc biệt, một điểm nổi bật trong nâng cao chất lượng hoạt động kiểm toán của nhiệm kỳ vừa qua chính là việc quyết tâm phá vỡ các “lối mòn” trong xác định mục tiêu các cuộc kiểm toán, thông qua sự chuyển biến mạnh mẽ trong định hướng đổi mới cách tiếp cận kiểm toán. Cùng với đó, hoạt động kiểm toán đã được mở rộng phạm vi đánh giá sang khía cạnh cơ chế, chính sách, nhằm phát hiện sớm các bất cập, “kẽ hở” trong cơ chế quản lý để kịp thời kiến nghị sửa đổi, bổ sung.
Điều này thể hiện qua việc Tổng Kiểm toán nhà nước căn cứ vào diễn biến thực tiễn của tình hình kinh tế-xã hội và ban hành hướng dẫn mục tiêu, trọng yếu và nội dung kiểm toán chủ yếu theo từng năm. Với những chủ đề, lĩnh vực kiểm toán mới, các đơn vị được giao nhiệm vụ chủ trì cuộc kiểm toán phải tập trung xây dựng đề cương kiểm toán có chất lượng trình Tổng Kiểm toán nhà nước ban hành để tổ chức thực hiện thống nhất trong toàn Ngành.
Phân tích, dự báo và đề xuất hoàn thiện chính sách
Từ những quan điểm xuyên suốt trong lãnh đạo, chỉ đạo điều hành hoạt động kiểm toán của lãnh đạo KTNN, với sự quyết tâm của toàn Ngành đã được cụ thể hóa bằng kết quả ấn tượng. Các cuộc kiểm toán giờ đây đã không chỉ dừng lại ở việc thuần túy kiểm tra, phát hiện sai phạm, KTNN đã chuyển mạnh sang tư duy kiểm toán hiện đại: phân tích, dự báo và đề xuất hoàn thiện chính sách. Sự thay đổi này là bước tiến quan trọng, nhờ đó chất lượng và hiệu quả của các cuộc kiểm toán ngày càng được nâng cao, góp phần tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, nâng cao hiệu quả sử dụng tài chính và tài sản công, đồng thời kịp thời chấn chỉnh những sai sót, hạn chế của các đơn vị được kiểm toán, giúp hoạt động tài chính công minh bạch, kỷ cương hơn.
Tổng hợp kết quả kiểm toán nhiệm kỳ 2021-2026, đến thời điểm 30/9/2025, KTNN kiến nghị xử lý tài chính 254.676 tỷ đồng và 125.423.654,63 USD, trong đó kiến nghị tăng thu NSNN 24.019 tỷ đồng, giảm chi NSNN 92.365 tỷ đồng và 108.890.155,79 USD; kiến nghị khác 138.292 tỷ đồng và 16.533.498,84 USD.
Đánh giá về những dấu ấn đổi mới, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Nguyễn Minh Sơn cũng khẳng định: Trong nhiệm kỳ qua, ngoài thực hiện tốt nhiệm vụ kiểm toán theo Luật KTNN, KTNN đã có nhiều đổi mới, ghi dấu ấn trong việc cho ý kiến về chủ trương đầu tư các dự án quan trọng quốc gia. Một loạt chương trình, dự án quan trọng quốc gia được Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư trong nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV đều có ý kiến của KTNN. Các ý kiến của KTNN là căn cứ quan trọng, tin cậy để Quốc hội, các đại biểu Quốc hội xem xét, thảo luận và thông qua chủ trương đầu tư.
Trong nhiệm kỳ, toàn Ngành đã thực hiện gần 1.000 cuộc kiểm toán, không chỉ kiến nghị xử lý tài chính hàng trăm nghìn tỷ đồng và nhiều vụ việc lớn được chuyển cơ quan điều tra, mà bên cạnh đó KTNN đã kiến nghị hủy bỏ, sửa đổi, bổ sung và ban hành mới những nội dung trái hoặc không phù hợp với quy định chung của Nhà nước và thực tiễn đối với 938 văn bản quy phạm pháp luật và văn bản quản lý các cấp. So với nhiệm kỳ trước, con số này đã tăng 19,3%, thể hiện rõ định hướng đúng đắn của KTNN trong nhiệm kỳ là kiểm toán nhằm phát hiện bất cập, kịp thời khắc phục “lỗ hổng” của cơ chế chính sách để nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Đánh giá về những kết quả kiểm toán của KTNN, Đại biểu Quốc hội Hoàng Ngân chia sẻ: Trong nhiệm kỳ vừa qua, Đại biểu quốc hội đánh giá rất cao các báo cáo của KTNN đối với ngân sách nhà nước. Báo cáo KTNN đã phản ánh rất trung thực bức tranh về tình hình ngân sách, đồng thời cũng chỉ ra được những tồn tại, khuyết điểm trong công tác thu, chi ngân sách nhà nước và từ đó góp phần thu hồi các khoản chi không hợp lý, chống thất thoát, chống lãng phí, góp phần quan trọng vào việc sử dụng hiệu quả ngân sách nhà nước.
Khép lại chặng đường 2021-2026, với những kết quả đạt được, KTNN đã khẳng định bản lĩnh đổi mới, chủ động và tiên phong giữa một nhiệm kỳ đầy thách thức. Những thành quả cụ thể, từ con số xử lý tài chính đến các kiến nghị hoàn thiện kịp thời các cơ chế, chính sách là minh chứng rõ ràng nhất cho sự chuyển mình mạnh mẽ của KTNN. Với những bước đi vững chắc và chiến lược, KTNN đã và đang tiếp tục trên hành trình hoàn thành sứ mệnh lịch sử: "lá chắn thép” bảo vệ sự minh bạch và liêm chính của nền tài chính công.