Chuẩn mực Kiểm toán nhà nước 2550 - Các bên liên quan trong kiểm toán tài chính
Kiểm toán - Ngày đăng : 11:48, 22/12/2025
Câu hỏi 1: Theo CMKTNN 2550, "Bên liên quan" được hiểu như thế nào?
Trả lời: Đoạn 04 CMKTNN 2550, Bên liên quan là các đối tượng gồm:
Bên liên quan theo định nghĩa trong khuôn khổ về lập và trình bày báo cáo tài chính (BCTC), thông tin tài chính được áp dụng; hoặc: Nếu khuôn khổ về lập và trình bày BCTC, thông tin tài chính được áp dụng có rất ít hoặc không có quy định nào về bên liên quan thì bên liên quan là: Một người hoặc đơn vị khác có quyền kiểm soát đối với đơn vị được kiểm toán hoặc có ảnh hưởng đáng kể đối với đơn vị được kiểm toán, trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua một hoặc nhiều bên trung gian; một đơn vị khác mà đơn vị được kiểm toán có quyền kiểm soát hoặc ảnh hưởng đáng kể, trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua một hoặc nhiều bên trung gian; hoặc một đơn vị khác chịu sự kiểm soát chung với đơn vị được kiểm toán thông qua việc có chung chủ sở hữu nắm quyền kiểm soát; có các chủ sở hữu là các thành viên có quan hệ gia đình gần gũi hoặc có chung thành viên quản lý chủ chốt.
Câu hỏi 2: Làm thế nào để kiểm toán viên nhà nước (KTVNN) xác định được các bên liên quan khi khuôn khổ lập BCTC không có quy định rõ ràng?
Trả lời: Đoạn 04 (i) CMKTNN 2550 quy định: Nếu khuôn khổ về lập và trình bày BCTC, thông tin tài chính được áp dụng có rất ít hoặc không có quy định nào về bên liên quan thì bên liên quan là: Một người hoặc đơn vị khác có quyền kiểm soát đối với đơn vị được kiểm toán hoặc có ảnh hưởng đáng kể đối với đơn vị được kiểm toán, trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua một hoặc nhiều bên trung gian; một đơn vị khác mà đơn vị được kiểm toán có quyền kiểm soát hoặc ảnh hưởng đáng kể, trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua một hoặc nhiều bên trung gian; hoặc một đơn vị khác chịu sự kiểm soát chung với đơn vị được kiểm toán thông qua việc có chung chủ sở hữu nắm quyền kiểm soát; có các chủ sở hữu là các thành viên có quan hệ gia đình gần gũi hoặc có chung thành viên quản lý chủ chốt.
Câu hỏi 3: Trong kiểm toán tài chính, khi tìm hiểu về các mối quan hệ và giao dịch của đơn vị được kiểm toán với các bên liên quan, KTVNN cần phải lưu ý các vấn đề nào?
Trả lời: Đoạn 06 CMKTNN 2550 quy định khi tìm hiểu về các mối quan hệ và giao dịch của đơn vị được kiểm toán với các bên liên quan, KTVNN phải lưu ý các vấn đề sau:
Bản chất và phạm vi các mối quan hệ và giao dịch của đơn vị được kiểm toán với các bên liên quan;
Duy trì thái độ hoài nghi nghề nghiệp trong suốt quá trình kiểm toán đối với khả năng xảy ra sai sót trọng yếu gắn với các mối quan hệ và giao dịch với các bên liên quan;
Những tình huống hoặc điều kiện của đơn vị được kiểm toán có thể cho thấy sự tồn tại của các mối quan hệ hoặc giao dịch với các bên liên quan mà đơn vị chưa xác định hoặc chưa thông báo cho KTVNN;
Các mối quan hệ hoặc giao dịch với các bên liên quan có thể thể hiện trên các sổ kế toán hoặc tài liệu có liên quan;
Rủi ro trong việc lãnh đạo đơn vị được kiểm toán khống chế các kiểm soát liên quan.
Câu hỏi 4: Trong kiểm toán tài chính, KTVNN phải tìm hiểu về các kiểm soát đã được lãnh đạo đơn vị được kiểm toán thiết lập nhằm mục đích gì?
Trả lời: Đoạn 10 CMKTNN 2550 quy định KTVNN phải tìm hiểu về các kiểm soát đã được lãnh đạo đơn vị được kiểm toán thiết lập để:
Xác định, ghi nhận và thuyết minh các mối quan hệ và giao dịch với các bên liên quan theo khuôn khổ về lập và trình bày BCTC được áp dụng;
Cho phép và phê duyệt những giao dịch và thỏa thuận quan trọng với các bên liên quan;
Cho phép và phê duyệt những giao dịch, thỏa thuận quan trọng ngoài hoạt động thông thường của đơn vị.
Câu hỏi 5: KTVNN có thể cần thu thập giải trình bằng văn bản của lãnh đạo đơn vị được kiểm toán trong các trường hợp nào?
Trả lời: Đoạn 33 CMKTNN 2550 quy định các trường hợp KTVNN có thể cần thu thập giải trình bằng văn bản của lãnh đạo đơn vị được kiểm toán bao gồm:
Khi lãnh đạo đơn vị được kiểm toán đã phê duyệt các giao dịch với các bên liên quan cụ thể mà các giao dịch đó ảnh hưởng trọng yếu đến BCTC;
Khi lãnh đạo đơn vị được kiểm toán đã giải trình bằng lời cho KTVNN về chi tiết các giao dịch với các bên liên quan nhưng chưa rõ ràng, cụ thể;
Khi lãnh đạo đơn vị được kiểm toán có các lợi ích tài chính hoặc các lợi ích khác trong các bên liên quan hoặc trong các giao dịch với các bên liên quan;
Khi KTVNN nghi ngờ giao dịch với bên liên quan có sai sót trọng yếu nhưng không thể thu thập thông tin để xoá bỏ hay khẳng định nghi ngờ (không có thông tin về giao dịch ngang giá để tham chiếu)./.