Truy xuất nguồn gốc - động lực nâng cao giá trị xuất khẩu nông sản Việt

Đây là thông tin được các đại biểu trao đổi tại Lễ ra mắt Hệ thống truy xuất nguồn gốc (TXNG) nông sản Việt Nam do Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp tổ chức chiều 26/12.

Đưa quy định vào cuộc sống

Sự kiện nhằm cụ thể hóa chỉ đạo của Ban Bí thư tại Kết luận số 207-KL/TW ngày 10/11/2025 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và trách nhiệm quản lý của Nhà nước đối với công tác bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng; triển khai Quyết định số 100/QĐ-TTg ngày 19/01/2019 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án triển khai, áp dụng và quản lý hệ thống truy xuất nguồn gốc; Công điện số 150/CĐ-TTg ngày 29/8/2025 về tăng cường truy xuất nguồn gốc, bảo đảm chất lượng và uy tín sản phẩm nông, lâm, thủy sản Việt Nam xuất khẩu.

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng, việc ra mắt Hệ thống truy xuất nguồn gốc nông sản Việt Nam chính là một bước đi cụ thể, thiết thực nhằm: Xây dựng hạ tầng dữ liệu số về nông sản, phục vụ quản lý nhà nước, sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng; Thúc đẩy ứng dụng công nghệ số trong toàn bộ chuỗi giá trị nông nghiệp, từ sản xuất, chế biến đến phân phối; Góp phần hình thành nền nông nghiệp minh bạch, trách nhiệm, bền vững, phù hợp với tiêu chuẩn trong nước và quốc tế.

“Hệ thống này không chỉ là một giải pháp công nghệ, mà còn là công cụ quản lý hiện đại, góp phần phòng chống gian lận thương mại, hàng giả, hàng kém chất lượng, đồng thời thúc đẩy sản xuất nông nghiệp theo hướng bền vững, có trách nhiệm và giá trị gia tăng cao” - Bộ trưởng cho biết.

Tại sự kiện, Ban Tổ chức đã làm rõ việc tiếp cận, tra cứu và sử dụng thông tin truy xuất nguồn gốc khi mua và tiêu dùng các sản phẩm nông nghiệp. Trên cơ sở đó, chương trình sẽ giới thiệu các tính năng cốt lõi của Hệ thống TXNG nông sản theo thời gian thực, phục vụ người tiêu dùng, nhà sản xuất và công tác quản lý nhà nước.

Theo Kế hoạch, Công ty Cổ phần Technology Convergence Corporation (Netacom) là đơn vị cung cấp giải pháp khoa học, công nghệ và phối hợp xây dựng, vận hành Hệ thống TXNG nông sản. 

Thời gian thí điểm TXNG quả sầu riêng từ 01/01/2026 đến 30/6/2026. Sau thí điểm, các bên sẽ đánh giá hiệu quả về độ chính xác thông tin, mức độ thuận tiện, chi phí và lợi ích; từ đó hoàn thiện kỹ thuật, quy trình để mở rộng áp dụng cho các mặt hàng nông sản khác, hướng tới triển khai chính thức trên phạm vi rộng vào cuối năm 2026.

Lộ trình thí điểm TXNG quả sầu riêng đặt mục tiêu xây dựng kho dữ liệu phục vụ truy xuất nguồn gốc trên cơ sở kết nối, tích hợp dữ liệu chuyên ngành; dữ liệu của doanh nghiệp tham gia được ký số theo quy định. Trước mắt, huy động 05 doanh nghiệp tham gia thử nghiệm trong chuỗi sản xuất - cung ứng; tổ chức cấp và gắn tem xác thực điện tử cho các lô sầu riêng đáp ứng yêu cầu.

Nâng cao giá trị xuất khẩu nông sản Việt

Trong bức tranh xuất khẩu nông sản năm 2025, rau quả tiếp tục là ngành hàng tăng trưởng nổi bật, phản ánh tiềm năng sản xuất lớn, khả năng thích ứng thị trường ngày càng cao và dư địa mở rộng xuất khẩu của nông sản Việt Nam. Theo đánh giá, đây là năm “bứt phá” của ngành rau quả dựa trên nền tảng nâng chuẩn sản xuất, siết chặt truy xuất nguồn gốc và tuân thủ rào cản kỹ thuật, tạo nền tảng vững chắc để nông sản Việt Nam hướng tới tăng trưởng bền vững.

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, truy xuất nguồn gốc không còn là lựa chọn, mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc đối với nông sản khi tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Người tiêu dùng ngày nay không chỉ quan tâm đến giá cả, mà còn quan tâm đến nguồn gốc, chất lượng, độ an toàn, tính minh bạch và trách nhiệm xã hội của sản phẩm.

Bộ trưởng Trần Đức Thắng

Theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam ước tính kim ngạch xuất khẩu rau quả cả năm 2025 đạt khoảng 8,59 tỷ USD, tăng gần 20% so với năm 2024. Dù chịu tác động từ chính sách thuế quan, xuất khẩu rau quả sang thị trường Mỹ vẫn tăng mạnh, đạt khoảng 500 triệu USD, tăng 56%; nhiều thị trường khác như Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan, Hà Lan… duy trì kim ngạch trên 100 triệu USD. Động lực tăng trưởng chủ yếu đến từ các loại trái cây chủ lực như sầu riêng, chuối, xoài, mít, dừa, bưởi, trong đó sầu riêng tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt.

Tuy nhiên, ngành rau quả cũng đối mặt với nhiều rào cản kỹ thuật mới, đặc biệt là yêu cầu ngày càng khắt khe về mã số vùng trồng, truy xuất nguồn gốc, kiểm soát dư lượng và an toàn thực phẩm… đòi hỏi sự vào cuộc kịp thời, linh hoạt của Chính phủ và Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cùng nỗ lực thích ứng của doanh nghiệp, HTX, người dân để góp phần giúp ngành vượt qua khó khăn, tăng tốc trong thời gian tới.

Hệ thống truy xuất nông sản Việt Nam là nền tảng số phục vụ việc ghi nhận, quản lý và tra cứu thông tin nguồn gốc đối với các sản phẩm nông, lâm, thủy sản trong suốt quá trình sản xuất, chế biến, vận chuyển và lưu thông trên thị trường. Thông qua Hệ thống, người tiêu dùng có thể kiểm tra thông tin sản phẩm một cách minh bạch, trong khi cơ quan quản lý nhà nước có cơ sở để theo dõi, thống kê và thực hiện truy vết khi cần thiết; qua đó nâng cao minh bạch thông tin, bảo đảm an toàn thực phẩm và củng cố uy tín nông sản Việt Nam trên thị trường trong nước và quốc tế.

Hệ thống gồm 3 hợp phần quan trọng: Hệ thống truy xuất nguồn gốc dành cho người tiêu dùng, người dân và doanh nghiệp sản xuất, cung ứng sản phẩm; Hệ thống các đơn vị cung cấp giải pháp để cập nhật thông tin nguồn gốc nông sản; Hệ thống dành cho các cơ quan quản lý để giám sát, truy vết sản phẩm.

Trong khuôn khổ sự kiện, Bộ Nông nghiệp và Môi trường và Đài Truyền hình Việt Nam ký Chương trình hợp tác truyền thông giai đoạn 2026-2030; trong đó, trước mắt tập trung vào việc triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW và truy xuất nguồn gốc nông sản Việt Nam./.

N.LỘC