Nhiều chuyên gia, nhà khoa học khẳng định vai trò của KTNN trong kiểm toán các dự án PPP

                

Ông Nguyễn Ngọc Phương

Để nâng cao vai trò của Luật khi được ban hành, cần quy định KTNN tham gia ngay từ đầu để quy định cụ thể quy mô đầu tư tối thiểu đối với các lĩnh vực cũng như làm rõ hơn căn cứ, cơ sở của việc không quy định quy mô tổng mức đầu tư tối thiểu đối với dự án áp dụng loại hợp đồng kinh doanh - quản lý; góp phần phân loại dự án, phù hợp với đặc thù của hình thức đầu tư PPP…

Ông Nguyễn Thanh Hiền - Phó Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An

Kết quả kiểm toán các dự án PPP nói chung và các dự án BOT, BT nói riêng cho thấy nhiều bất cập. Hầu hết các dự án đều được chỉ định thầu làm giảm tính cạnh tranh và minh bạch, tiềm ẩn rủi ro, thất thoát, lãng phí. Một số nguồn thu, chi phí phát sinh trong quá trình thực hiện các dự án PPP chưa được hướng dẫn quản lý.
                

Ông Nguyễn Thanh Hiền

Quy định pháp luật về đầu tư theo hình thức PPP đang dừng lại ở thông tư và nghị định hướng dẫn, khi triển khai còn nhiều vướng mắc, gây quan ngại cho các nhà đầu tư. Việc nhà đầu tư được tự lựa chọn các đơn vị tư vấn thiết kế, thi công, giám sát dẫn tới không đảm bảo tính khách quan, dễ xảy ra thất thoát. Công tác quản lý, giám sát của các cơ quan quản lý nhà nước chưa được thực hiện thường xuyên, đầy đủ.

Qua kiểm toán, KTNN đã kiến nghị xử lý tài chính hàng nghìn tỷ đồng, giảm hàng trăm năm thu phí đối với các dự án BOT, đồng thời kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng nghiên cứu, rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định chính sách. Kết quả kiểm toán các dự án BOT, BT là một minh chứng khách quan, sinh động cho vai trò không thể thiếu của KTNN trong việc kiểm toán toàn diện các dự án PPP.

TS. Nguyễn Minh Phong - Phó Vụ trưởng, Phó Ban Tuyên truyền lý luận, Báo Nhân dân

BOT hay BT là những hình thức đầu tư phù hợp theo cơ chế thị trường và ngày càng mở rộng, góp phần nhất định trong huy động vốn xã hội và tạo động lực đầu tư phát triển hạ tầng - kinh tế chung.
                

Ông Nguyễn Minh Phong

Tuy nhiên, thực tế cũng đòi hỏi cần có sự nhận diện đầy đủ tác động hai mặt của chúng và sự triển khai đồng bộ, cũng như tính tới hai mặt của các chính sách quản lý đúng đắn, sự phối hợp chặt chẽ cần thiết từ các bên liên quan, nhằm tăng hiệu quả hoạt động và quản lý nhà nước đối với các dự án này.

Chính tại đây, KTNN đóng vai trò quan trọng, cả trong kiểm toán tuân thủ và kiểm toán hiệu quả; qua đó, vừa sắc sảo phát hiện những sai sót, kẽ hở trong thực thi pháp luật hiện hành, vừa chủ động nghiên cứu đề xuất điều chỉnh, bổ sung và thay thế những quy định lỗi thời, lấp đầy những kẽ hở trong xây dựng và thực thi pháp luật liên quan đến PPP.

TS. Vũ Đình Ánh - Chuyên gia kinh tế

Một trong 3 chức năng của Quốc hội là giám sát tối cao. Trong khi đó, KTNN là công cụ sắc bén, hữu hiệu và quan trọng nhất để Quốc hội thực hiện chức năng giám sát tối cao. Vậy không có lý do gì có thể hạ thấp vai trò giám sát tối cao của Quốc hội đối với các dự án PPP mà trị giá tới hàng ngàn tỷ, thậm chí hàng chục ngàn tỷ đồng.                

Ông Vũ Đình Ánh

Việc ban hành Luật PPP là cần thiết, cấp bách nhằm tạo lập khuôn khổ pháp lý điều chỉnh hành vi của tất cả các bên liên quan đến PPP, hoàn thiện quản lý nhà nước đối với dự án PPP, một mặt thúc đẩy sự phát triển lành mạnh của PPP, mặt khác kịp thời ngăn chặn và xử lý có hiệu quả những sai phạm phát sinh trong quá trình thực hiện PPP.

KTNN có chức năng thực hiện kiểm toán tài chính công, tài sản công. Nhưng trong Dự thảo Luật PPP có một cụm từ “cơ sở hạ tầng cung cấp dịch vụ công”, trong khi Việt Nam chưa có Luật Dịch vụ công và khái niệm thế nào là “dịch vụ công” còn chưa rõ ràng. Cho nên đây là câu hỏi còn để ngỏ...

PGS.TS Đặng Văn Thanh - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Ngân sách của Quốc hội, Chủ tịch Hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam

Cần tăng cường giám sát và kiểm soát các hợp đồng dự án PPP trên nguyên tắc tôn trọng các thỏa thuận của Nhà nước và các nhà đầu tư, nhưng đảm bảo các bên thực hiện đầy đủ các cam kết và đảm bảo quyền lợi của Nhà nước, của nhà đầu tư, của nhân dân.
                

Ông Đặng Văn Thanh

KTNN là một bộ phận cấu thành của hệ công cụ trong quản lý, có nhiệm vụ chính là phục vụ cho các cơ quan dân cử thực hiện chức năng giám sát. Trong các hoạt động của dự án PPP, KTNN cần quan tâm đến cả quá trình hình thành dự án, lựa chọn dự án, quá trình ký kết các điều khoản thực hiện dự án, quá trình đầu tư, khai thác cho đến chuyển giao dự án. Đây mới chính là tài liệu cần cung cấp cho Quốc hội. Do đó, cùng với kiểm toán tài chính, kiểm toán tuân thủ, nên tăng cường kiểm toán hoạt động đối với các dự án PPP.

Ông Nguyễn Đăng Trương - Cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu (Bộ KH&ĐT)

Thời gian qua, công tác kiểm toán đối với các dự án PPP đã mang lại những kết quả tích cực, góp phần phát hiện và ngăn chặn các sai phạm trong thực hiện các dự án PPP.

Trong dự án Luật PPP, Ban soạn thảo đã xác định vai trò của KTNN đối với các dự án PPP nhưng có những quy định còn chưa rõ ràng, trong đó có quy định về vai trò của KTNN đối với các dự án PPP. Cụ thể, đối với việc quy định vai trò kiểm toán dự án PPP của KTNN đến đâu, sau khi có ý kiến góp ý của KTNN cũng như của các chuyên gia, đại biểu Quốc hội, Ban soạn thảo đã tiếp thu và đưa vào dự thảo Luật PPP.
                

Ông Nguyễn Đăng Trương

Những chia sẻ tại Hội thảo do KTNN tổ chức hôm nay rất hữu ích. Chúng tôi sẽ tiếp tục tiếp thu các ý kiến để hoàn thiện dự thảo Luật, trong đó có quy định về vai tròcủa KTNNtrong kiểm toán dự án PPP. Cụ thể, Ban soạn thảo cũng dự kiến đưa vào quy định trước khi công trình kết thúc hợp đồng PPP để chuyển giao cho Nhà nước quản lý, KTNN sẽ thực hiện kiểm toán, cùng với đó là nhiều quy định liên quan, thể hiện vai trò của KTNN.

TS. Lưu Bình Nhưỡng - Phó Trưởng Ban Dân nguyện của Quốc hội

Trong bối cảnh các quy định của pháp luật nói chung còn đang trong quá trình hoàn thiện, vai trò của cơ quan có chức năng kiểm tra, giám sát như KTNN càng trở nên quan trọng, đặc biệt là các quy định pháp luật về đầu tư, trong đó có hình thức đầu tư đối tác công - tư. Hiện nay, các dự án PPP luôn tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây thất thoát, kết quả kiểm toán thời gian qua đã chỉ rõ.
                

Ông Lưu Bình Nhưỡng

Về vai trò của KTNN đối với dự án PPP, chúng ta không cần bàn cãi. Theo quy định pháp luật hiện hành, KTNN có trách nhiệm phải kiểm toán các dự án PPP. Bởi xét cho cùng, bản chất của dự án PPP là phục vụ lợi ích công. Hợp đồng PPP có sử dụng tài chính công, tài sản công. Đã sử dụng tài chính công, tài sản công thì phải chịu sự kiểm soát của Nhà nước, ở đây trực tiếp là phải được KTNN kiểm toán, điều này đã được quy định rõ trong Hiến pháp.

Không chỉ vậy. Tôi cho rằng, các hợp đồng PPP cũng phải được gửi về KTNN; KTNN cần lập một cơ sở dữ liệu riêng về dự án PPP. Tổng KTNN sẽ lựa chọn và trình Quốc hội xem xét kiểm toán đối với dự án tiềm ẩn rủi ro.

Ông Nguyễn Văn Phúc - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội​
                

Ông Nguyễn Văn Phúc

Hiện nay, liên quan đến các dự án PPP còn có nhiều ý kiến tranh cãi nhưng đều thống nhất ở quan điểm, đó là bản chất của quan hệ công - tư trong hợp đồng đối tác công - tư cần được làm rõ. Dưới góc độ khoa học, tôi cho rằng, dự án PPP cũng chính là tài sản công, sử dụng tài chính công, tức là KTNN phải có trách nhiệm kiểm toán. Điều này đã được thể hiện rõ trong Hiến pháp, khi quy định về địa vị pháp lý của KTNN.

TS. Lê Đình Thăng - Kiểm toán trưởng KTNN chuyên ngành III

Sự tham gia kiểm toán của KTNN không chỉ góp phần làm minh bạch nền tài chính, ngăn ngừa nguy cơ thất thoát khi thực hiện các dự án PPP, bảo vệ nguồn lực công mà còn góp phần bảo vệ chính nhà đầu tư.
                

Ông Lê Đình Thăng

Trên thực tế, do các quy định của pháp luật liên quan hiện còn chưa rõ ràng, dẫn đến quyền lợi của nhà đầu tư bị ảnh hưởng. Do đó, việc KTNN thực hiện kiểm toán dự án PPP còn đảm bảo cho việc các cơ quan Nhà nước không xâm lấn quyền lợi, gây thiệt hại cho nhà đầu tư; đồng thời đảm bảo tính minh bạch, tạo niềm tin cho người dân đối với các dự án PPP.

Trong xây dựng Luật PPP, cơ quan soạn thảo không nên quy định quá cụ thể về các loại hình kiểm toán thực hiện đối với kiểm toán dự án PPP, sẽ can thiệp đến tính độc lập của KTNN. Bởi việc lựa chọn loại hình kiểm toán nào là trách nhiệm của KTNN, thẩm quyền của Tổng KTNN thực hiện theo quy định pháp luật.

GS.TS Đoàn Xuân Tiên - Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước

Bản chất của hình thức đầu tư PPP là hợp đồng giữa cơ quan nhà nước và tư nhân để xây dựng sản phẩm công bằng cách huy động vốn tư nhân để đầu tư công trình công, không phải huy động nguồn vốn tư nhân để đầu tư vào công trình tư nhân. Tài sản, dịch vụ do dự án PPP tạo ra là tài sản công và dịch vụ công nên cần phải quản lý chặt chẽ trước, trong và sau khi hoàn thành.
                

Ông Đoàn Xuân Tiên

Nhiều ý kiến đã làm rõ vai trò của KTNN trong việc kiểm toán các dự án PPP dựa trên những nền tảng pháp lý hiện hành. Với vai trò là cơ quan được hiến định, KTNN kiểm toán các dự án PPP nhằm góp phần tăng cường tính minh bạch, hạn chế thất thoát, lãng phí, nâng cao trách nhiệm giải trình trong việc thực hiện các dự án PPP.

Kết quả kiểm toán các dự án PPP đã và đang cung cấp thông tin đáng tin cậy, trung thực, kịp thời cho Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước đối với dự án PPP trong việc quyết định chủ trương đầu tư, giám sát đầu tư, quản lý chi phí đầu tư, giá cả và thanh, quyết toán giá trị dự án; phát hiện bất cập, lỗ hổng trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan chức năng hoàn thiện; phòng ngừa, phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật...