Tăng cường quản lý để phát huy hiệu quả vốn ODA

Ngân hàng - Tín dụng - Ngày đăng : 11:05, 18/06/2015

(BKTO)-Ngày 13/6, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã trả lời chất vấn đại biểu Quốc hội tại kỳ họpthứ 9. Tại đây, đại biểu Lê Đắc Lâm (Bình Thuận) đã đề nghị Phó Thủ tướng chobiết Chính phủ có biện pháp gì để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ODA trong khicó nhiều quốc gia từ chối vay vốn ODA còn Việt Nam vẫn vay vốn ODA quá cao vànhiều khoản vay thực hiện chưa có hiệu quả.



KTNN cần xây dựng và hoàn thiện quy trình kiểm toán hoạt động đối với các dự án ODA. Ảnh: T.S
Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định: Chúng ta cần đánh giá đúng mức vai trò của vốn ODA ở Việt Nam. Một trong những thành công của Việt Nam là kêu gọi vốn ODA với tư cách nước nghèo, hạ tầng cơ sở còn rất nhiều bất cập. Những công trình từ Bắc đến Nam có sử dụng nguồn vốn ODA cơ bản đã phát huy tác dụng tốt và Việt Nam vẫn tiếp tục kêu gọi vốn ODA. Chúng tôi cũng nhất trí với đại biểu rằng cũng có một số công trình sử dụng vốn ODA chậm, kéo dài, chưa hiệu quả do Việt Nam thiếu vốn đối ứng, đặc biệt là công tác giải phóng mặt bằng ở một số địa phương còn trì trệ nên chưa phát huy hiệu lực tốt. Khi nước ta đã thành một nước thu nhập trung bình (1.900 đến 2.000 USD/người/năm) như hiện nay thì chúng ta cũng phải tìm những nguồn vốn khác bởi tìm vốn ODA cũng không dễ nữa.

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT), nguồn vốn ODA chiếm khoảng 3% GDP và khoảng 10% tổng vốn đầu tư toàn xã hội. Hiện nay có khoảng 50 nhà tài trợ đang hợp tác hỗ trợ vốn ODA cho Việt Nam. Đến cuối năm 2014, các nhà tài trợ đã cam kết cung cấp cho Việt Nam khoảng 90 tỷ USD vốn ODA. Vốn ODA là vốn vay nên cần quản lý và sử dụng hiệu quả để trả nợ. Muốn vậy, hoạt động kiểm tra, kiểm soát, kiểm toán vốn ODA phải được tăng cường.

Ông Nguyễn Mạnh Cường - Phó Vụ trưởng Vụ Tổng hợp (KTNN) cho biết: Trong những năm gần đây, KTNN đã tăng cường kiểm toán các dự án đầu tư có sử dụng vốn ODA như: Dự án xây dựng cầu Cần Thơ; Dự án nâng cấp, cải tạo mạng lưới đường bộ (WB4); Dự án giao thông nông thôn 3 (vốn WB và Vương Quốc Anh); Dự án xây dựng cảng Cái Mép - Thị Vải... đặc biệt là việc kiểm toán theo chuyên đề tại một số Bộ có quản lý và sử dụng nhiều vốn ODA như Bộ Y tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo. Ngoài ra, nhiều chương trình, dự án được nhà tài trợ trực tiếp đề nghị KTNN đưa vào kế hoạch kiểm toán hàng năm như: Chương trình nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn 8 tỉnh đồng bằng sông Hồng; Chương trình cải cách hành chính công tại 5 tỉnh Điện Biên, Lai Châu, Lào Cai, Đắk Lắk, Đắk Nông; Chương trình giảm nhẹ và thích ứng với biến đổi khí hậu; Chương trình 135 do Chính phủ Ailen tài trợ...

Thông qua kiểm toán các chương trình, dự án đầu tư có sử dụng vốn ODA, KTNN đã kịp thời phát hiện và xử lý các sai phạm, kiến nghị sửa đổi, bổ sung những bất cập của chế độ, chính sách, góp phần nâng cao kỷ luật, trách nhiệm và hiệu quả sử dụng vốn ODA.

Mặc dù đạt được một số kết quả đáng khích lệ, song theo ông Cường, hiện công tác điều hành, thực hiện kiểm toán các dự án đầu tư sử dụng vốn ODA chưa đáp ứng được yêu cầu của Quốc hội, Chính phủ cũng như của nhà tài trợ. Nguyên nhân là do KTNN chủ yếu thực hiện kiểm toán sau khi dự án hoàn thành; công tác kiểm toán trước, song song trong quá trình thực hiện dự án ít được thực hiện nên nhiều vấn đề bất cập, hạn chế của dự án không được phát hiện kịp thời gây lãng phí, giảm hiệu quả vốn đầu tư. Số lượng các dự án có sử dụng vốn ODA được kiểm toán hàng năm còn thấp, chưa có cuộc kiểm toán chuyên đề về việc tiếp nhận, quản lý và sử dụng vốn ODA trên phạm vi cả nước.

Ông Cường cho rằng, để nâng cao chất lượng kiểm toán dự án sử dụng vốn ODA, KTNN cần xây dựng và hoàn thiện quy trình kiểm toán hoạt động đối với các dự án này, đặc biệt là thực hiện hoạt động tiền kiểm bằng phương pháp và tiêu chí của kiểm toán hoạt động; Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý và sử dụng nguồn vốn ODA làm căn cứ cho kiểm toán viên thực hiện nghiệp vụ; Thống nhất các tiêu chí đánh giá đối với từng loại hình nguồn vay của vốn ODA với các cơ quan, tổ chức quốc tế thực hiện nhiệm vụ quản lý và phân phối nguồn vốn ODA cho Việt Nam.

Tại cuộc họp Ban Chỉ đạo quốc gia đánh giá tình hình thực hiện các chương trình, dự án ODA và vốn vay ưu đãi năm 2015 do Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải chủ trì trong quý I/2015, Phó Thủ tướng cho biết, việc thu hút các nguồn vốn này sẽ ngày càng khó khăn. Vì vậy, nhiệm vụ trước hết của năm 2015 cũng như thời gian tới cho triển khai ODA và vốn vay ưu đãi là cần nâng cao năng lực giải ngân, sử dụng hiệu quả nguồn vốn Việt Nam đã cam kết, đã ký với các nhà tài trợ. Phó Thủ tướng yêu cầu: Trong điều hành nhiệm vụ từ năm 2015 trở đi, cứ 6 tháng một lần, các Ban quản lý, các chủ đầu tư phải báo cáo về việc kiểm soát tiêu cực và lãng phí trong báo cáo đánh giá triển khai các dự án. Đồng thời các Bộ, ngành thành viên Ban chỉ đạo phải bám sát Kế hoạch hành động của Thủ tướng Chính phủ để cải thiện tình hình thực hiện các chương trình, dự án ODA và vốn vay ưu đãi thời kỳ 2014-2015.

THU HƯỜNG