Điều hành ngân sách nhà nước: Cần quy trách nhiệm bắt buộc giải trình

Đối nội - Ngày đăng : 21:25, 13/06/2020

(BKTO) - “Tình trạng này cứ kéo dài từ năm này sang năm khác mà không được xử lý dứt điểm là chúng ta chưa làm tròn trách nhiệm với những đồng tiền thuế của nhân dân đóng góp và khoản nợ vay đã sát trần mà nhiều thế hệ sau phải có trách nhiệm trả nợ”- đại biểu Quốc hội Mai Sỹ Diến (Thanh Hóa) nhấn mạnh khi đề cập đến những bất cập, tồn tại trong quản lý, sử dụng NSNN năm 2018, tại phiên thảo luận chiều 13/6.


                
   

Toàn cảnh phiên họp - Ảnh:quochoi.vn

   

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, ngày 13/6, Quốc hội thảo luận tại hội trường về báo cáo kinh tế- xã hội, NSNN và phê chuẩn quyết toán NSNN năm 2018.

Phát biểu thảo luận, đại biểu Mai Sỹ Diến tán thành với những đánh giá của Chính phủ, Ủy ban Tài chính - Ngân sách và Báo cáo của KTNN về quyết toán NSNN năm 2018; đồng thời phân tích những bất cập, tồn tại trong điều hành, quản lý NSNN năm 2018 đã được KTNN chỉ ra.

Theo đại biểu, Chính phủ lập và giao dự toán thu nội địa năm 2018 tăng 8,73%, tổng số thu nội địa do các địa phương lập tăng 8,9% so với ước thực hiện năm 2017 là thấp hơn mức tăng tối thiểu bình quân 12-14%, trong đó 10 địa phương lập dự toán thu nội địa năm 2018 thấp hơn ước thực hiện năm 2017. Điều này cho thấy cách lập dự toán NSNN như trên là chưa có cơ sở chắc chắn và chưa có tiêu chí thống nhất, sẽ làm mất đi tính tích cực và khả năng phấn đấu phát triển kinh tế của cả nước, làm ảnh hưởng đến nhiều chỉ tiêu, mục tiêu phát triển kinh tế của đất nước.

Trong thu NSNN còn phổ biến tình trạng nhiều đơn vị hạch toán và kê khai thiếu doanh thu, xác định sai chi phí qua đó tính thiếu thuế Giá trị gia tăng, Thuế Thu nhập DN và lợi nhuận còn lại phải nộp NSNN.

“Thông qua kiểm toán, KTNN đã xác định số nộp NSNN tăng thêm hơn 8 nghìn tỷ đồng. Điều này cho thấy số đơn vị, DN chưa được kiểm toán, đối chiếu đang tiềm ẩn nguồn thu NSNN chưa được thu đúng, thu đủ là rất lớn”- đại biểu nhận định.

Cùng với đó, số nợ thuế đến hết năm 2018 bằng 8% số thực thu NSNN năm 2018, chưa đạt mức phấn đấu dưới 5%, trong đó nợ khó thu tăng 17%. Đại biểu đề nghị Chính phủ phải có giải pháp tích cực trong xử lý và thu hồi nợ nhằm tăng thu NSNN bảo đảm sự công bằng, bình đẳng.

Đại biểu Mai Sỹ Diến cũng chỉ rõ, các khoản dự toán thu tiền sử dụng đất chưa sát với thực tế dẫn đến chênh lệch lớn giữa dự toán và thực hiện. Việc thu vượt 72% so với dự toán là biểu hiện của hạn chế trong tầm nhìn của việc lập dự toán nguồn thu này. Vấn đề đặt ra là, trong các báo cáo trình Quốc hội ở nhiều kỳ họp đã đánh giá còn nhiều bất cập trong quản lý, là lĩnh vực dễ xảy ra thất thoát, lãng phí và có nhiều vi phạm.

“Nguồn thu từ tài nguyên cần tiết kiệm lại tăng thu rất nhiều. Đây không phải hoàn toàn là thành tích mà cần phải xem xét thận trọng để có chủ trương đúng đắn về khai thác nguồn thu này, tránh tình trạng về lâu dài làm cạn kiệt nguồn thu từ đất”- đại biểu Diến đề nghị.

Tiếp tục dẫn báo cáo của KTNN, đại biểu cho rằng, một số Bộ, ngành, địa phương, cơ quan T.Ư lập dự toán chi không sát thực tế và khả năng đáp ứng của NSNN, lập dự toán khoản chi chưa đúng nguồn kinh phí. Những tồn tại này cần xem xét trách nhiệm quản lý, điều hành, tham mưu của các đơn vị chuyên môn để điều chỉnh và có giải pháp cụ thể. Theo đại biểu, thực tiễn cho thấy, cấp trên quản lý ngân sách với chức năng kiểm tra, hướng dẫn, xét duyệt cho cấp dưới mà còn vi phạm, hạn chế kéo dài, chậm khắc phục thì việc kiểm tra, quản lý cấp dưới sẽ không còn nghiêm minh và tồn tại sẽ tiếp tục kéo dài.

Bên cạnh đó, một số địa phương phân bổ vốn năm 2018 cho một số dự án còn vi phạm quy định pháp luật như phân bổ cho dự án không thuộc kế hoạch đầu tư công trung hạn, không có trong kế hoạch đầu tư năm 2018, không đúng với các nguồn vốn; bố trí vốn không đúng thứ tự ưu tiên, phân bổ vượt mức quy định, vượt khả năng thực hiện.

“Tình trạng này cứ kéo dài từ năm này sang năm khác mà không được xử lý dứt điểm là chúng ta chưa làm tròn trách nhiệm với những đồng tiền thuế của nhân dân đóng góp và khoản nợ vay đã sát trần mà nhiều thế hệ sau phải có trách nhiệm trả nợ”- đại biểu nhấn mạnh.
                
   

Đại biểu Mai Sỹ Diến phát biểu thảo luận- Ảnh:quochoi.vn

   

Đề cập đến số chi chuyển nguồn năm 2018 tăng gần 108 nghìn tỷ đồng, chiếm 23,2% tổng chi NSNN, tăng cao so với 3 năm liền kề, đại biểu Mai Sỹ Diến cho rằng, trong điều kiện NSNN năm 2018 phải đi vay để bù đắp bội chi thì việc số chuyển nguồn lớn là không thực hiện nghiêm túc Nghị quyết 07-NQ/TW năm 2016 của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 49/2017/QH14 của Quốc hội đã quy định hạn chế thấp nhất việc phải chuyển nguồn kinh phí.

Cũng qua báo cáo về kết quả kiểm toán niên độ ngân sách năm 2018 của KTNN cho thấy, số liệu tổng hợp nợ đọng xây dựng cơ bản năm 2018 của 45 địa phương là hơn 33 nghìn tỷ đồng. Đại biểu Diến đề nghị, số nợ này phải được ưu tiên nguồn vốn ngân sách hằng năm để trả nợ và phải được chỉ đạo quyết liệt tránh những bất cập do chuyển giao thế hệ và chuyển giao nhiệm kỳ.

Trong năm 2018, có 70% tổng dự án hoàn thành được phê duyệt quyết toán, giá trị quyết toán giảm gần 5,9 nghìn tỷ đồng, giảm hơn 1% giá trị đề nghị quyết toán. Tuy nhiên, có đến 10,8% dự án hoàn thành vi phạm thời gian quyết toán. Điều này cho thấy việc quyết toán dự án hoàn thành không được DN, nhà đầu tư tự giác chấp hành nếu thiếu sự quyết liệt của các cơ quan nhà nước- đại biểu nêu thực tế.

Đại biểu cũng chỉ rõ, qua kết quả kiểm toán quyết toán NSNN năm 2018 cho thấy, sự vi phạm trong quản lý ngân sách rất nhiều, với kiến nghị xử lý của KTNN là hơn 81 nghìn tỷ đồng; tình hình thực hiện kiến nghị của KTNN cũng chưa nghiêm, mới đạt 71,8%. Số liệu này cho thấy sự vi phạm lớn, tính chất phổ biến, kéo dài, cố ý vi phạm. Nguyên nhân cơ bản của những vi phạm này là vì lợi ích cá nhân và lợi ích nhóm. Đây là căn bệnh cần được kiểm soát và xử lý quyết liệt, mạnh mẽ và công khai, mới hy vọng đẩy lùi.

Từ những tồn tại trong quản lý, điều hành NSNN năm 2018 và những năm vừa qua, đại biểu Mai Sỹ Diến đề nghị trong Nghị quyết về quyết toán NSNN năm 2018, Quốc hội giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội giám sát việc thực hiện quy định, quy trình lập dự toán thu NSNN, chi ngân sách trung ương và địa phương; việc thực hiện kiến nghị của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và của KTNN, thông qua đó kiến nghị khắc phục những tồn tại, hạn chế trong tổ chức thực hiện, tăng cường quản lý, kiểm soát cam kết chi; quy định trách nhiệm bắt buộc giải trình về những tồn tại trong điều hành NSNN.

Đại biểu Diến cũng đề nghị, báo cáo kiểm toán của KTNN đã được thực hiện rất công phu, chỉ ra nhiều tồn tại và đưa ra những kiến nghị. Vì vậy, khi trình Quốc hội thì phải có một báo cáo giải trình kèm theo của các cơ quan có trách nhiệm, làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm và giải pháp khắc phục những kiến nghị đó.

N. HỒNG