Mạch nguồn dân chủ và tiến trình phát triển
Từ cuộc Tổng tuyển cử ngày 06/01/1946, bầu ra Quốc hội đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nền dân chủ nhân dân đã được khởi lập. Cuộc bầu cử ấy, dù diễn ra trong điều kiện khó khăn của một quốc gia non trẻ vừa giành độc lập, đã ghi dấu ấn mạnh mẽ về quyền làm chủ của Nhân dân và thiết chế đại diện quyền lực tập trung cao nhất - Quốc hội.
Trải qua từng giai đoạn cách mạng, mạch nguồn dân chủ luôn phản ánh những bước ngoặt quan trọng của đất nước. Trong kháng chiến chống thực dân Pháp và Mỹ, Quốc hội là nơi tập trung ý chí Nhân dân, ra những quyết sách chiến lược, vừa là cơ quan lập pháp vừa giám sát việc thực thi quyền lực nhà nước trong điều kiện chiến tranh. Sau ngày đất nước thống nhất (năm 1975), các kỳ bầu cử Quốc hội đã góp phần củng cố nhà nước thống nhất, lãnh đạo công cuộc tái thiết và ổn định xã hội.
Bước vào giai đoạn Đổi mới từ năm 1986, Quốc hội tiếp tục được cải cách, hoàn thiện về cơ cấu, quy trình bầu cử và năng lực pháp lý. Các kỳ bầu cử từ khóa VIII đến khóa XV đã minh chứng cho tiến trình mở rộng quyền làm chủ của Nhân dân, tăng cường minh bạch, chất lượng đại biểu và cơ cấu đại diện xã hội đa dạng hơn, với sự tham gia ngày càng nhiều của phụ nữ, người trẻ, trí thức, công nhân, nông dân và các dân tộc thiểu số.
Mạch nguồn dân chủ, từ đó, không chỉ là truyền thống lịch sử mà còn là nền tảng vững chắc để Việt Nam phát triển thể chế dân chủ xã hội chủ nghĩa, nơi ý chí của Nhân dân hòa cùng định hướng chiến lược của Đảng, bảo đảm tính liên tục, ổn định nhưng cũng linh hoạt, đáp ứng yêu cầu đổi mới của từng thời kỳ.
Trên hành trình tám thập kỷ, mỗi cuộc bầu cử Quốc hội đều gắn với những bước ngoặt lịch sử của đất nước: Từ kiến thiết nhà nước non trẻ, lãnh đạo cuộc kháng chiến trường kỳ, xây dựng hòa bình, đến thực thi công cuộc Đổi mới, hội nhập quốc tế và thúc đẩy phát triển bền vững. Quốc hội luôn là hiện thân tập trung ý chí Nhân dân, là cơ quan đại diện cao nhất của quyền lực nhà nước, góp phần định hình những chủ trương mang tầm chiến lược đối với tương lai dân tộc.
Tiếp nối mạch nguồn dân chủ và nâng cao chất lượng cơ quan dân cử
Giai đoạn 2026-2031 mở ra bối cảnh mới, khi đất nước bước vào thời kỳ hiện thực hóa hai mục tiêu chiến lược 100 năm. Bộ máy nhà nước phải tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả và có khả năng dẫn dắt phát triển nhanh - bền vững. Vì vậy, bầu cử Quốc hội khóa XVI không chỉ mang tính định kỳ mà còn là bước khởi đầu quan trọng để kiến tạo nền tảng chính trị - pháp lý cho nhiệm kỳ mới, phục vụ triển khai Nghị quyết Đại hội XIV.
Tại Hội nghị toàn quốc quán triệt Chỉ thị của Bộ Chính trị về triển khai công tác bầu cử, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: Cuộc bầu cử lần này là “nhiệm vụ trọng tâm” của năm 2026, là phép thử năng lực lãnh đạo của Đảng, hiệu lực quản lý của Nhà nước và khả năng vận hành đồng bộ của hệ thống chính trị sau quá trình cơ cấu lại bộ máy, tổ chức lại chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp.
Công tác nhân sự được đặt ở vị trí trung tâm, bởi chất lượng Quốc hội và HĐND nhiệm kỳ tới phụ thuộc trước hết vào chất lượng đại biểu. Tiêu chí lựa chọn không chỉ “đủ số lượng, đủ cơ cấu”, mà trọng tâm là tìm người thực sự xứng đáng, tiêu biểu về trí tuệ, bản lĩnh và đạo đức. Đại biểu Quốc hội phải là người đại diện trung thành của Nhân dân, có bản lĩnh phát biểu, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của Nhân dân, đồng thời tham gia hoạch định chủ trương, chính sách trong bối cảnh cạnh tranh quốc tế gay gắt, yêu cầu đổi mới mô hình tăng trưởng cấp bách.
Tổng Bí thư yêu cầu quá trình sàng lọc kỹ lưỡng, khách quan; chú trọng phẩm chất chính trị, lối sống, uy tín và năng lực thực tiễn của mỗi ứng cử viên. Những người có tư duy đổi mới, dám nghĩ - dám nói - dám làm - dám chịu trách nhiệm, có tầm nhìn và năng lực tham gia hoạch định chính sách kiến tạo cho phát triển địa phương và đất nước trong giai đoạn mới cần được tạo điều kiện phát huy. Ngược lại, các trường hợp cơ hội chính trị, tham vọng quyền lực, cục bộ, bè phái hoặc có dấu hiệu vi phạm phải được loại bỏ từ sớm để bảo đảm sự trong sạch, vững mạnh của cơ quan dân cử.
Cơ cấu đại biểu cũng phải phản ánh diện mạo đa dạng của xã hội: Đại biểu nữ, trẻ, người dân tộc thiểu số, trí thức, công nhân, nông dân, doanh nhân và các chức sắc tôn giáo. Một Quốc hội đại diện đầy đủ sẽ là nền tảng để những quyết sách lớn bám sát hơi thở cuộc sống, củng cố sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Minh bạch, hiện đại và bảo đảm quyền làm chủ của Nhân dân
Bảo đảm tính dân chủ, khách quan và minh bạch trong toàn bộ quy trình hiệp thương là yêu cầu cốt lõi. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam giữ vai trò trung tâm trong xây dựng danh sách ứng cử, giám sát chặt chẽ từng bước hiệp thương để ngăn ngừa tiêu cực, lợi ích nhóm hay vận động không lành mạnh.
Các địa phương phải tạo điều kiện đầy đủ để công dân thực hiện quyền ứng cử và bầu cử theo luật định. Mọi lá phiếu đều phải được tôn trọng, bảo đảm không có hành vi cản trở quyền làm chủ của Nhân dân. Minh bạch trong hiệp thương không chỉ nhằm lựa chọn đúng người, đúng việc, mà còn củng cố niềm tin của cử tri vào cơ quan dân cử.
Công tác tuyên truyền được đặt ở vị trí đặc biệt: Hệ thống chính trị cần lan tỏa tinh thần dân chủ, tạo đồng thuận xã hội và khích lệ cử tri tự giác tham gia. Báo chí, truyền thông dẫn dắt dư luận, truyền tải thông tin đúng - đủ - kịp thời; cán bộ, đảng viên nêu gương, thực hiện quyền bầu cử và vận động Nhân dân tham gia với trách nhiệm cao nhất.
Thực tiễn các kỳ bầu cử cho thấy bảo đảm an ninh, an toàn quyết định thành công ngày hội lớn. Tổng Bí thư yêu cầu lực lượng chức năng chủ động nắm tình hình, kịp thời xử lý mọi tình huống, bảo đảm an toàn cho người dân từ vùng sâu, vùng xa, biên giới đến hải đảo. Song song, đấu tranh chống luận điệu sai trái, xuyên tạc, kích động và giải quyết kịp thời khiếu nại, tố cáo liên quan đến bầu cử là yêu cầu xuyên suốt.
Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong toàn bộ quy trình bầu cử - từ lập danh sách cử tri, cập nhật dữ liệu, hỗ trợ hiệp thương đến tổng hợp kết quả - giúp tăng minh bạch, chính xác, tiết kiệm nguồn lực và phù hợp xu thế quản trị hiện đại. Đồng thời, phải bảo đảm an toàn hệ thống, tránh lộ lọt dữ liệu hoặc sai sót kỹ thuật.
Ý Đảng hòa cùng lòng Dân - bước khởi đầu cho nhiệm kỳ mới thành công
Từ nay đến ngày bầu cử 15/3/2026, thời gian không còn nhiều, trong khi khối lượng công việc rất lớn, đòi hỏi phối hợp nhịp nhàng của toàn hệ thống chính trị. Tổng Bí thư yêu cầu các cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức bắt tay ngay vào triển khai nhiệm vụ, làm việc cụ thể, tránh hình thức; phân công rõ trách nhiệm, tiến độ, bảo đảm chuẩn bị tốt nhất mọi điều kiện cho cuộc bầu cử.
Với tinh thần chủ động, quyết liệt của các cơ quan nhà nước, sự vào cuộc trách nhiệm của hệ thống chính trị và đồng thuận, hưởng ứng của gần 100 triệu cử tri, cuộc bầu cử Quốc hội khóa XVI và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026-2031 chắc chắn sẽ thành công tốt đẹp. Đây là minh chứng sống động của sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc và là lời khẳng định đanh thép về bản lĩnh chính trị Việt Nam trong kỷ nguyên mới - nơi “ý Đảng hòa cùng lòng Dân”, tạo nền tảng vững chắc để đất nước tiến bước trên con đường xây dựng một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng và hạnh phúc./.
