Bình ổn giá: Cần giải pháp rõ ràng, khả thi, sát thực tế

Bổ sung căn cứ định giá có tính định lượng

Một trong những vấn đề được các đại biểu quan tâm đặt ra tại Phiên thảo luận là quy định về nguyên tắc và căn cứ định giá của Nhà nước. Đại biểu Nguyễn Trường Giang (Đoàn Lâm Đồng) chỉ rõ, Luật hiện hành quy định căn cứ định giá bao gồm “Yếu tố hình thành giá” và “Quan hệ cung cầu của hàng hóa, dịch vụ, nhu cầu của thị trường và sức mua của đồng tiền”.

Đại biểu cho rằng những căn cứ này mới chỉ "định tính" nhiều hơn và chưa mang tính "định lượng” dẫn đến khó khăn và thiếu tính khả thi trong quá trình triển khai thực tiễn.

“Việc đặt ra một căn cứ định giá rất định tính, không có định lượng, không rõ khi nào điều chỉnh dẫn đến rất nhiều giá dịch vụ, đặc biệt là dịch vụ công thiết yếu theo định giá tại phụ lục 2 không được điều chỉnh một cách phù hợp để đảm bảo nguyên tắc của thị trường” – đại biểu Nguyễn Trường Giang nói và đề nghị sửa đổi khoản 2 của Điều 22 cụ thể hơn, làm căn cứ để các cơ quan quản lý nhà nước trình cơ quan có thẩm quyền hoặc tự mình ban hành định giá tối đa hoặc khung giá đối với các mặt hàng mà thuộc quy định tại Phụ lục 2 của Dự thảo Luật.

Đồng quan điểm, đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn Vĩnh Long) - cho rằng, tiêu chí xác định hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá còn thiếu căn cứ khoa học và chưa thống nhất, chủ yếu dựa trên mức độ ảnh hưởng đến ổn định kinh tế xã hội. Đại biểu kiến nghị bổ sung các tiêu chí định lượng rõ ràng hơn, căn cứ theo tỷ trọng chỉ số giá tiêu dùng (CPI), chỉ số tập trung thị trường, biến động chi phí đầu vào và có tác động trực tiếp đến an sinh kinh tế hoặc đời sống nhân dân…

Cần xác định rõ danh mục hàng hóa bình ổn giá

Quan tâm đến vấn đề bình ổn giá, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) - cho rằng, bình ổn giá là yêu cầu cần thiết, song cách thức và cơ chế thực hiện hiện nay còn nhiều điểm bất cập, chưa sát thực tế, dẫn đến hiệu quả chưa cao và thiếu tính bền vững.

Một trong những nguyên nhân chủ yếu là do đa số mặt hàng thiết yếu, hàng tiêu dùng trong nước đều do khu vực tư nhân nắm giữ và điều tiết giá cả.

Đại biểu phân tích, quy luật cung - cầu của thị trường khiến giá cả biến động theo nhu cầu tiêu dùng (khi người dân tiêu thụ nhiều, giá sẽ tăng; khi nhu cầu giảm, giá sẽ hạ). Do đó, các biện pháp hành chính để “bình ổn giá” theo cách truyền thống gần như không còn phù hợp trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa hiện nay.

Đại biểu cũng chỉ ra thực tế bất cập hiện nay là tại một số thời điểm, khi Chính phủ điều chỉnh tăng lương cho cán bộ, công chức, viên chức, thị trường ngay lập tức phản ứng bằng việc tăng giá hàng hóa từ 5-10%, dù lương mới chưa được chi trả. “Như vậy có còn gọi là bình ổn giá không?” - đại biểu đặt câu hỏi.

Đề xuất giải pháp để bình ổn giá sát với thực tế, đại biểu Phạm Văn Hòa đặc biệt lưu ý là việc phân công nhiệm vụ bình ổn giá cho cấp xã. Theo Dự thảo Luật và hướng dẫn hiện hành, các địa phương, trong đó có cấp xã được giao nhiệm vụ phối hợp với ngành chức năng thực hiện quản lý giá và triển khai bình ổn. Tuy nhiên, thực tế năng lực của đội ngũ cán bộ cấp xã còn rất hạn chế.

Đại biểu đề nghị cần phân định rõ cấp nào chịu trách nhiệm chính, cấp nào phối hợp, tránh tình trạng “đẩy” nhiệm vụ xuống cấp dưới khi năng lực và nguồn lực không đủ. Đồng thời, cần có cơ chế giám sát chặt chẽ giữa các cấp chính quyền và ngành chuyên môn để đảm bảo việc triển khai chính sách bình ổn giá thực sự đi vào cuộc sống.

Cùng với đó, đại biểu kiến nghị cần rà soát, bổ sung danh mục các mặt hàng thuộc diện bình ổn giá. Danh mục này không nên cứng nhắc mà phải linh hoạt, phản ánh đúng thực tiễn tiêu dùng và biến động của xã hội. Vấn đề bình ổn giá không chỉ dừng ở các mặt hàng thiết yếu mà còn phải tính đến yếu tố tâm lý thị trường, niềm tin của người dân và khả năng kiểm soát rủi ro kinh tế vĩ mô.

Đại biểu Phạm Văn Hòa cũng nhấn mạnh, việc quản lý giá không thể áp dụng mệnh lệnh hành chính mà cần hài hòa giữa mục tiêu ổn định vĩ mô và đảm bảo quyền tự chủ, tự điều chỉnh của thị trường. Bình ổn giá trong điều kiện kinh tế thị trường không đồng nghĩa với “giữ giá” mà là tạo ra khung chính sách ổn định, minh bạch, giúp thị trường tự điều tiết trong phạm vi kiểm soát của Nhà nước. Điều đó đòi hỏi hệ thống dữ liệu giá cả, chi phí đầu vào, năng lực dự báo phải được tăng cường.

Đại biểu cũng đề nghị Chính phủ và Bộ Tài chính cùng các Bộ, ngành liên quan sớm ban hành hướng dẫn cụ thể về cơ chế phối hợp, quy trình triển khai bình ổn giá ở các cấp, đặc biệt là cấp cơ sở - nơi trực tiếp tiếp xúc với người dân và doanh nghiệp.

Bình ổn giá không chỉ là nhiệm vụ kinh tế mà còn là chính sách xã hội quan trọng, góp phần ổn định đời sống nhân dân, kiểm soát lạm phát và giữ vững niềm tin của thị trường. Tuy nhiên, để đạt được điều này, cần một cách tiếp cận mới linh hoạt, minh bạch và dựa trên dữ liệu. Bình ổn giá không thể tách rời quá trình cải cách thể chế, chuyển đổi số trong quản lý thị trường và tăng cường năng lực dự báo của cơ quan quản lý nhà nước” - đại biểu  Phạm Văn Hòa nhấn mạnh.