Bổ sung cơ chế kiểm soát giá linh hoạt và kịp thời

Nâng cao năng lực thực thi nhiệm vụ bình ổn giá cho UBND cấp xã

Ngày 03/11, Quốc hội đã nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng - cho biết, Dự thảo Luật Giá sửa đổi, bổ sung quy định về chuyển trách nhiệm triển khai bình ổn giá của UBND cấp huyện trên cơ sở phân công của UBND cấp tỉnh xuống cho UBND cấp xã thực hiện để bảo đảm phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Về Danh mục hàng hóa dịch vụ do Nhà nước định giá, Luật sửa đổi tên, thẩm quyền và hình thức định giá của các nhóm hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá để bảo đảm đồng bộ với hệ thống các pháp luật chuyên ngành mới được sửa đổi, bổ sung và tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn quản lý.

Dự thảo Luật cũng bổ sung dịch vụ hạ tầng khu công nghiệp, khu kinh tế, khu công nghệ số tập trung, khu công nghệ cao và cụm công nghiệp đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước vào Danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá và thẩm quyền định giá do UBND cấp tỉnh định giá cụ thể để giải quyết vướng mắc của một số địa phương trong quá trình thu tiền sử dụng dịch vụ này.

Thẩm tra Dự án Luật, đối với quy định về bình ổn giá, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản thống nhất việc sửa đổi như đề nghị của Chính phủ để bảo đảm thực hiện theo mô hình chính quyền 2 cấp. Tuy nhiên, Cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ quyết định phạm vi, trách nhiệm của UBND cấp xã để bảo đảm tính khả thi về nguồn lực, nhân lực, phạm vi áp dụng bình ổn giá để thực hiện có hiệu quả.

Cho ý kiến về quy định này, đại biểu Lương Văn Hùng (Quảng Ngãi) - đề nghị Cơ quan soạn thảo nghiên cứu, đánh giá kỹ về điều kiện bảo đảm thực thi của UBND cấp xã, nhất là trong điều kiện số lượng, năng lực, trình độ chuyên môn nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ, công chức và nguồn lực hỗ trợ cho cấp xã hiện nay còn bất cập.

Đại biểu cho rằng, việc phân cấp, giao thêm thẩm quyền quản lý giá cho UBND cấp xã cần được quy định đồng bộ với cơ chế hướng dẫn nghiệp vụ, đào tạo, bồi dưỡng và kiểm tra, giám sát thực hiện, nhằm tránh tình trạng quá tải nhiệm vụ, chồng chéo hoặc thực hiện không thống nhất giữa các địa phương.

Theo đại biểu Trần Thị Hồng An (Quảng Ngãi), để tránh tình trạng quá tải ở UBND cấp xã, cần nghiên cứu cơ chế ủy quyền hoặc liên thông quản lý giá giữa cấp xã và cấp tỉnh; đồng thời bổ sung quy định hướng dẫn cụ thể về trách nhiệm phối hợp giữa các sở, ngành liên quan của cấp tỉnh và cấp xã trong tổ chức thực hiện bình ổn giá.

Đại biểu Trần Văn Lâm (Bắc Ninh) - đề nghị Luật cần làm rõ vai trò cấp xã chỉ là thực hiện theo chỉ đạo, kế hoạch của cấp trên, tránh tình trạng “đẩy hết trách nhiệm xuống cơ sở”. Bên cạnh đó, đối với các hàng hóa mang tính chiến lược hoặc độc quyền quốc gia như xăng dầu, lương thực, khí đốt phải được điều tiết giá ở cấp trung ương, nhằm đảm bảo ổn định vĩ mô và tránh méo mó thị trường.

Ngăn chặn tình trạng lũng đoạn giá

Quan tâm đến quy định về định giá các hàng hóa, dịch vụ công thiết yếu, đại biểu Hoàng Văn Cường (TP. Hà Nội) - nêu rõ: Dự thảo Luật đã bổ sung nhiều quy định liên quan đến việc định giá dịch vụ hàng không. Về phân cấp định giá, việc giao cho UBND cấp tỉnh quy định về giá của các dịch vụ công khác tại địa phương là rất phù hợp với nguyên tắc phân cấp quản lý nhà nước.

Đối với dịch vụ giáo dục, Dự thảo Luật quy định thực hiện theo Luật Giáo dục, Luật Giáo dục Đại học và Luật Giáo dục nghề nghiệp. Theo đại biểu Cường, quy định như vậy là phù hợp với hệ thống pháp luật chuyên ngành hiện hành.

Tuy nhiên, đại biểu Hoàng Văn Cường - cho rằng, Dự thảo Luật còn thiếu vắng cơ chế kiểm soát giá đối với các hàng hóa thiết yếu trong điều kiện thị trường bình thường nhưng xảy ra biến động giá bất thường.

Dự thảo Luật chủ yếu quy định việc kiểm tra giá chỉ áp dụng đối với các trường hợp bất khả kháng, cụ thể là khi có thiên tai, dịch bệnh bất thường (thiên tai, địch họa, dịch bệnh bất thường). Theo đại biểu, cơ chế này là chưa đủ, vì sự biến động giá bất thường vẫn có thể xảy ra trong điều kiện thị trường bình thường do sự mất cân bằng cung cầu hoặc hành vi lũng đoạn thị trường.

Để khắc phục “lỗ hổng” này, đại biểu Cường đề xuất bổ sung một cơ chế kiểm soát giá linh hoạt và kịp thời. Theo đó, đối với các hàng hóa có liên quan mật thiết đến đời sống sinh hoạt bình thường của người dân, nếu có sự thay đổi đột biến về giá từ 20% trở lên (so với mức giá bình thường hoặc mức giá trước đó), thì phải thực hiện kê khai giá và kiểm tra giá bắt buộc.

Việc kê khai và kiểm tra giá giúp cơ quan chức năng biết được nguyên nhân tăng giá là do chi phí đầu vào tăng hay do mất cân bằng cung cầu (cung ít, cầu nhiều) hoặc do hành vi lũng đoạn giá (đầu cơ, găm hàng).

Đại biểu Hoàng Văn Cường

Cũng theo đại biểu Cường, khi giá tăng đột biến dẫn đến lợi nhuận tăng cao bất thường, việc kiểm soát và điều tiết thông qua thuế (lợi nhuận tăng phải nộp thuế lớn hơn) sẽ giúp điều tiết lợi ích xã hội và ngăn chặn tình trạng trục lợi bất chính. Việc bổ sung quy định kiểm soát giá khi có biến động đột biến từ 20% trở lên sẽ giúp chấn chỉnh và ngăn chặn tình trạng lũng đoạn giá, bảo vệ quyền lợi người dân và duy trì sự ổn định thị trường.