Ngày 15/11/2024, Tổng Kiểm toán nhà nước Ngô Văn Tuấn ký ban hành Quyết định số 08/2024/QĐ-KTNN ban hành Hệ thống CMKTNN, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2025.
Hệ thống CMKTNN mới gồm danh mục thuật ngữ và 43 CMKTNN, quy định cho cả 3 loại hình kiểm toán: kiểm toán báo cáo tài chính, kiểm toán tuân thủ và kiểm toán hoạt động.
Hệ thống CMKTNN là văn bản quy phạm pháp luật quan trọng, quy định yêu cầu, nguyên tắc và thủ tục kiểm toán mà kiểm toán viên nhà nước cùng các bên liên quan phải tuân thủ.
Sau khi Hệ thống CMKTNN được ban hành, nhiều bạn đọc đã gửi câu hỏi tới Báo Kiểm toán nhằm tìm hiểu rõ hơn nội dung, ý nghĩa và cách áp dụng Hệ thống chuẩn mực này. Để đáp ứng nhu cầu của bạn đọc, từ tháng 9/2025, Báo Kiểm toán mở Chuyên mục Hỏi - Đáp CMKTNN.
Trên số đầu tiên, Báo Kiểm toán trân trọng giới thiệu nội dung trao đổi liên quan đến CMKTNN 100 - Các nguyên tắc cơ bản trong hoạt động kiểm toán của KTNN.
Câu hỏi 1: Các nguyên tắc chung trong hoạt động kiểm toán của KTNN là gì?
Trả lời: Đoạn 24 đến 31 CMKTNN 100 quy định các nguyên tắc chung bao gồm: Đạo đức nghề nghiệp và tính độc lập; xét đoán chuyên môn, thận trọng và hoài nghi nghề nghiệp; kiểm soát chất lượng kiểm toán; các kỹ năng cần thiết và việc sử dụng kết quả thanh tra, kiểm tra, kiểm toán của các đối tượng khác; rủi ro kiểm toán; trọng yếu kiểm toán; hồ sơ kiểm toán; trao đổi thông tin.
Câu hỏi 2: Kiểm toán viên nhà nước (KTVNN) cần am hiểu về đơn vị hoặc chương trình được kiểm toán như thế nào?
Trả lời: Đoạn 33 CMKTNN 100 quy định sự hiểu biết bao gồm: Mục tiêu, hoạt động, môi trường pháp lý, hệ thống kiểm soát nội bộ, hệ thống tài chính và chu trình hoạt động, đồng thời nghiên cứu các nguồn có khả năng cung cấp bằng chứng kiểm toán. Sự hiểu biết có thể đạt được thông qua việc trao đổi với những đối tượng chịu trách nhiệm quản lý, điều hành và các bên có liên quan khác.
Để có được sự hiểu biết đầy đủ về đơn vị hoặc chương trình được kiểm toán, KTVNN có thể tham vấn ý kiến của các chuyên gia và nghiên cứu, kiểm tra các nguồn tài liệu sẵn có.
Câu hỏi 3: Đối với dạng ý kiến kiểm toán không phải là ý kiến chấp nhận toàn phần thì có thể là những dạng ý kiến nào?
Trả lời: Đoạn 40 CMKTNN 100 quy định ý kiến không phải là chấp nhận toàn phần có thể như sau: Ý kiến kiểm toán ngoại trừ, ý kiến trái ngược, từ chối đưa ra ý kiến. Khi ý kiến kiểm toán không phải là ý kiến chấp nhận toàn phần, trong báo cáo kiểm toán (BCKT) cần trình bày rõ ràng các nguyên nhân, cơ sở dẫn đến việc đưa ra ý kiến không phải là chấp nhận toàn phần.
Câu hỏi 4: Nêu mục đích của việc KTNN theo dõi, kiểm tra việc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán?
Trả lời: Đoạn 41 CMKTNN 100 quy định KTNN phải theo dõi, kiểm tra việc thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán nhằm đánh giá việc thực hiện các kết luận và kiến nghị của đơn vị được kiểm toán, việc giải quyết các vấn đề đã nêu trong BCKT của đơn vị được kiểm toán và các bên có liên quan, đồng thời phục vụ cho việc lập kế hoạch kiểm toán lần sau.
Câu hỏi 5: Khi thực hiện kiểm toán tại Đơn vị A, tại sao KTVNN phải xem xét trọng yếu trong suốt quá trình kiểm toán?
Trả lời: Đoạn 29 CMKTNN 100 quy định một vấn đề có thể được đánh giá là trọng yếu nếu nó tác động đến các quyết định của đối tượng sử dụng BCKT. Xác định trọng yếu là vấn đề về xét đoán chuyên môn và phụ thuộc vào sự phân tích của KTVNN về các yêu cầu của đối tượng sử dụng BCKT. Sự đánh giá này có thể liên quan đến một khoản mục riêng lẻ hoặc liên quan đồng thời đến một nhóm các khoản mục. Trọng yếu thường được xem xét dưới cả hai khía cạnh định lượng và định tính.
Việc xem xét trọng yếu ảnh hưởng đến các quyết định liên quan đến cách thức, thời gian và phạm vi thực hiện các thủ tục kiểm toán và đánh giá các kết quả kiểm toán. Các khía cạnh xem xét có thể bao gồm sự quan tâm của các bên liên quan, của xã hội, các yêu cầu quy định và các hệ quả đối với xã hội./.
