Sáng 05/4, tại Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách, các đại biểu Quốc hội đã cho ý kiến về Dự án Luật HTX (sửa đổi).
Qua thảo luận, các đại biểu đánh giá cao nỗ lực của cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra trong việc tiếp thu, giải trình các ý kiến đóng góp của các vị đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ 4 để tiếp tục hoàn chỉnh một bước Dự thảo Luật; đồng thời các đại biểu tiếp tục góp ý nhằm hoàn thiện Dự thảo Luật trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 5 sắp tới.
Góp ý vào Dự thảo Luật, đại biểu Nguyễn Thị Kim Anh (Đoàn Bắc Ninh) nhấn mạnh, HTX nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao thu nhập cho người nông dân.
Theo thống kê, cả nước hiện có hơn 29.000 HTX, trong đó HTX nông nghiệp chiếm hơn 67%. Số HTX nông nghiệp tăng nhanh trong thời gian qua, nhiều mô hình mới xuất hiện, trong đó hơn 4.000 HTX nông nghiệp tham gia liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp; hơn 2.000 HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, công nghệ số, hơn 2.300 HTX nông nghiệp thành lập doanh nghiệp trong HTX…
Mặc dù vậy, hoạt động của HTX nông nghiệp còn nhiều hạn chế, khó khăn như: quy mô nhỏ, năng lực quản lý hạn chế, thiếu vốn, hầu hết HTX đều thiếu tài sản, đất đai, đặc biệt là thiếu hạ tầng phục vụ sản xuất kinh doanh; tỷ lệ HTX nông nghiệp tham gia chuỗi giá trị tổ chức tiêu thụ sản phẩm cho HTX chưa cao….
Bên cạnh đó, mô hình hoạt động của HTX nông nghiệp có nhiều đặc thù khác biệt như thành viên chủ yếu là nông dân, quy mô, năng lực sản xuất còn hạn chế, lĩnh vực sản xuất kinh doanh nông nghiệp lợi nhuận thấp chịu nhiều rủi ro, nhất là trong điều kiện biến đổi khí hậu.
Đồng thời, HTX nông nghiệp phải đóng vai trò trung gian hỗ trợ nông dân sản xuất kinh doanh và tham gia thị trường, phải tham gia cung cấp dịch vụ công nghệ tưới tiêu, bảo vệ môi trường, đào tạo, tập huấn trong lĩnh vực nông nghiệp.
Để khắc phục những hạn chế, phát huy vai trò của HTX nông nghiệp, đại biểu Nguyễn Thị Kim Anh đề nghị, Dự thảo Luật cần làm rõ các quy định, tạo điều kiện cho HTX nông nghiệp mở rộng sản xuất kinh doanh, nâng cao giá trị gia tăng và thu nhập, không hạn chế tỷ lệ cung ứng sản phẩm, dịch vụ của HTX ra bên ngoài; đồng thời, bảo đảm môi trường sản xuất kinh doanh bình đẳng với doanh nghiệp, khuyến khích HTX sản xuất kinh doanh khi tham gia thị trường.
Cùng với đó, có cơ chế hỗ trợ các HTX nông nghiệp thực hiện hài hòa lợi ích của thành viên, lợi ích tập thể, cộng đồng nông thôn, coi trọng lợi ích chính trị, văn hóa xã hội trên địa bàn; có các quy định hỗ trợ kỹ thuật và hỗ trợ tài chính nhà nước cho các HTX, đặc biệt là HTX quy mô vừa và nhỏ, chưa đủ năng lực; quan tâm hỗ trợ đào tạo các thành viên, nhất là lãnh đạo HTX.
Đại biểu cũng đề nghị có cơ chế hỗ trợ đặc thù, tạo điều kiện cho các HTX nông nghiệp khơi thông vốn tín dụng, tích lũy tài sản, huy động vốn nhàn rỗi của các thành viên phục vụ sản xuất kinh doanh của HTX.
Đồng thời, có quy định về tổ chức đối với HTX nông nghiệp nhằm thu hút đông đảo người dân tham gia, bao gồm cả thành viên chính thức, thành viên liên kết, không bắt buộc chỉ sử dụng dịch vụ của HTX và ngược lại, giúp các HTX có thể lựa chọn mô hình quản lý hiệu quả tùy theo quy mô thành viên, giai đoạn phát triển; quy định các tiêu chí phân loại HTX theo lĩnh vực hoạt động.
Cũng theo đề xuất của đại biểu, cần quy định cụ thể về phát triển doanh nghiệp trong HTX, liên hiệp HTX, làm rõ về loại hình doanh nghiệp, mối quan hệ quản lý, quan hệ kinh tế giữa tổ chức kinh tế tập thể và doanh nghiệp hoặc các tác nhân khác trong chuỗi giá trị nông sản.
“Với vai trò, ý nghĩa và tầm quan trọng của việc phát triển HTX trong lĩnh vực nông nghiệp, tôi đề nghị cơ quan chủ trì thẩm tra, cơ quan chủ trì soạn thảo Dự án Luật tiếp tục nghiên cứu để thiết kế một chương riêng quy định về tổ chức, hoạt động, chính sách đặc thù hỗ trợ phát triển HTX nông nghiệp hoặc Luật giao Chính phủ quy định chi tiết về HTX nông nghiệp, làm cơ sở để Chính phủ ban hành Nghị định, nhằm khắc phục hạn chế của Luật hiện hành” - đại biểu Nguyễn Thị Kim Anh kiến nghị.
Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Văn Huy (Đoàn Thái Bình) nhận xét, Dự thảo Luật đã cơ bản thể chế hóa nội dung 8 nhóm chính sách tại Nghị quyết số 20-NQ/TW năm 2022 về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới, với các chính sách quy định chi tiết hơn.
Tuy nhiên, đại biểu cho rằng các chính sách còn dàn trải, phân tán, cào bằng và chưa theo sát từng loại hình HTX, với từng vùng miền, chưa thấy động lực để thúc đẩy; các chính sách còn chung cho các tổ chức hợp tác và chưa nhấn mạnh đến tính chất đặc thù của HTX nông nghiệp, trong khi loại hình HTX này chiếm gần 70%.
Đại biểu Huy phân tích, khi chuyển đổi mô hình HTX thì HTX nông nghiệp sản xuất kinh doanh dịch vụ nhưng thực chất HTX nông nghiệp mang tính chất đặc thù, dễ bị rủi ro do thiên tai, dịch bệnh. Loại hình HTX này mang tính phục vụ là chính chứ không đơn thuần là sản xuất kinh doanh, nhiều việc không thể tính lãi. Vì vậy, trong thời gian qua nhiều HTX nông nghiệp hoạt độngchưa gắn yêu cầu kinh doanh, dẫn đến nhiều HTX bị thua lỗ.
Từ thực tế này, đại biểu Huy đề nghị cần bổ sung một điều tại Chương 2 về chính sách ưu đãi trong lĩnh vực nông nghiệp, trong đó, cần cụ thể hóa các chính sách để triển khai được trong thực tiễn, như chính sách về đất đai, về tiếp cận tín dụng cho HTX. Các chính sách ưu tiên cho lĩnh vực nông nghiệp cần giao Chính phủ cụ thể hóa tại Dự thảo nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật HTX theo đúng chủ trương của Nghị quyết số 20.
Tiếp thu ý kiến của các đại biểu, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, các cơ quan sẽ tiếp tục nghiên cứu để có thể quy định riêng trong Luật quy định về HTX nông nghiệp, bởi đây là vấn đề rất được quan tâm và có đến 70% các HTX hiện nay là HTX nông nghiệp.
