Công tác bảo tồn vẫn còn những hạn chế
OAG ghi nhận, hiện nay, chính quyền NWT đang thực hiện xong phần lớn công việc tại các khu vực cần được bảo vệ và bảo tồn theo kế hoạch đã đề ra. Tuy nhiên, báo cáo của OAG nhấn mạnh, GNWT có thể cải thiện các quy trình tuyển dụng nhân sự, giám sát chặt chẽ hơn các khu vực chịu sự quản lý và triển khai nhiều hoạt động hơn nữa để bảo vệ các khu vực tiêu biểu.
GNWT được đánh giá là đã đặt nền tảng để thúc đẩy các ưu tiên bảo tồn đất đai của Vùng, đặc biệt đã đẩy mạnh hợp tác để thu hút tài trợ cho hoạt động bảo tồn của người bản địa. Điển hình là Thỏa thuận đất đai của GNWT, sử dụng mô hình tài trợ có tên là Tài trợ cho các dự án phát triển bền vững, giúp cung cấp khoản tiền 375 triệu USD cho hoạt động bảo tồn vào năm 2024.
Ngay từ những giai đoạn đầu, GNWT đã phối hợp với các chính quyền bản địa để triển khai thành công các phương pháp tiếp cận mô hình Tài trợ cho các dự án phát triển bền vững của GNWT, tạo ra một mô hình tài trợ dài hạn cho các hoạt động bảo tồn của người bản địa… Điều này sẽ đóng vai trò hỗ trợ quan trọng cho các chính quyền bản địa trong nỗ lực quản lý đất đai và các nguồn tài nguyên khác.
Bên cạnh đó, OAG cũng chỉ ra nhiều hạn chế GNWT cần khắc phục trong tiến độ lập kế hoạch, trong việc ra quyết định để thiết lập thêm nhiều khu bảo tồn; cách tiếp cận của GNWT đối với việc quản lý toàn bộ mạng lưới bảo tồn vẫn đang trong quá trình phát triển... Trong những năm gần đây, GNWT cũng phải đối mặt với một số chỉ trích từ OAG về những vấn đề liên quan đến những thiếu sót trên.
Ngoài ra, công tác tuyển dụng tại các khu bảo tồn cũng là vấn đề được quan tâm. Các kiểm toán viên cho biết, trong 5 năm kể từ khi thành lập các khu bảo tồn GNWT, các thành viên của ban quản lý từng khu vực hiếm khi tham gia vào quá trình lập kế hoạch và thực hiện các quy trình tuyển dụng liên quan… OAG nhấn mạnh, sự tham gia của các ban quản lý là một phần không thể thiếu để tăng cường hoạt động bảo tồn và hỗ trợ cơ hội việc làm cho cộng đồng người bản địa.
Xác định các ưu tiên cần thiết
GNWT cho biết, đã thiết lập 3 ưu tiên liên quan đến công tác bảo tồn trong kế hoạch giai đoạn 2023-2028 và đã đạt được những bước tiến trong quá trình thực hiện. OAG xác nhận những ưu tiên này được thực hiện đúng tiến độ. Ngoài ra, GNWT cũng tập trung vào các hoạt động hướng tới bảo vệ đa dạng sinh học, bảo vệ tính toàn vẹn của hệ sinh thái cũng như duy trì các hoạt động văn hóa, phát triển kinh tế cho các thế hệ hiện tại và tương lai.
Nhìn chung, các kiểm toán viên của OAG nhận thấy, GNWT đã đạt được tiến bộ trong việc bảo tồn hiệu quả nguồn lực đất đai, nguồn nước, bảo vệ môi trường... OAG đã đưa ra thêm một số kiến nghị cho GNWT như GNWT cần giám sát chặt chẽ việc thực hiện các khu bảo tồn được quản lý; tăng cường sự tham gia của người bản địa thông qua các quy trình tuyển dụng.
GNWT cũng cần xây dựng kế hoạch hành động và mốc thời gian cụ thể để mở rộng mạng lưới bảo tồn tại một số khu vực cụ thể. Các kiểm toán viên cũng lưu ý, Bộ Môi trường và Biến đổi khí hậu không có nguồn tài trợ cố định cho hoạt động quản lý các khu bảo tồn, tuy nhiên, người bản địa luôn nỗ lực để đảm bảo được nguồn tài trợ đó.
OAG đánh giá cao những ý kiến phản hồi từ các chính quyền bản địa, những quan điểm và kinh nghiệm của họ cũng đóng góp vào các kiến nghị của OAG giúp GNWT cải thiện công tác bảo tồn đất đai, bảo vệ môi trường.
Ông Jerry V DeMarco - Ủy viên phụ trách vấn đề môi trường và phát triển bền vững tại OAG - cho biết: “GNWT đã bảo vệ gần 16% tỷ lệ đất đai và nguồn nước của Vùng, tỷ lệ này trên toàn Canada là 14%… Với lợi thế có nguồn tài trợ dài hạn để hỗ trợ hoạt động bảo tồn từ người bản địa, chính quyền GNWT phải ưu tiên các biện pháp để mở rộng hơn nữa mạng lưới bảo tồn”.
Liên quan đến 4 khu bảo tồn chưa nhận được sự quan tâm cần thiết, OAG kiến nghị GNWT cần hợp tác với các chính quyền bản địa và đại diện 4 khu vực để xây dựng một kế hoạch hành động và mốc thời gian cụ thể nhằm thúc đẩy quá trình ra quyết định cho từng khu vực; việc này sẽ diễn ra trong vòng 1 năm.
Chính quyền GNWT đã đồng tình với các kiến nghị của OAG và cho biết, họ sẽ thiết lập các quy trình đánh giá tiến độ thực hiện, bài học kinh nghiệm và tình hình hợp tác liên quan đến các khu vực được bảo tồn của GNWT trong năm 2026./.
(Theo OAG)
