“Cuộc cách mạng” về tinh gọn bộ máy

Cần quyết tâm cao nhất, hành động quyết liệt

Vấn đề tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị đã được đề cập trong nhiều nhiệm kỳ Đại hội Đảng; trong nhiệm kỳ Đại hội XII, ngày 25/10/2017, Trung ương (T.Ư) đã ban hành Nghị quyết số 18-NQ/TW “Một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả” (Nghị quyết 18). Đến nay, việc triển khai thực hiện Nghị quyết 18 đã đạt được một số thành tựu, nhưng thực sự vẫn chưa được như mong muốn. Đặc biệt, so với các nước phát triển trên thế giới thì tổ chức bộ máy hành chính của chúng ta còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc, nhiều đầu mối; chức năng, nhiệm vụ còn trùng lặp, chồng chéo, chưa rõ ràng; phân cấp, phân quyền chưa đồng bộ, hiệu lực, hiệu quả hoạt động chưa cao.

Một thực tế là 70% ngân sách nhà nước hiện vẫn dùng để trả lương, chi thường xuyên, phục vụ hoạt động của bộ máy. Nghĩa là chỉ còn 30% nguồn lực dành cho đầu tư phát triển, quốc phòng, an ninh, xóa đói, giảm nghèo, an sinh xã hội. Điều đó không còn phù hợp với điều kiện mới, là trái với quy luật phát triển. Đất nước bước vào kỷ nguyên mới, cần phải có một bộ máy điều hành được đổi mới từ diện mạo đến phong cách lãnh đạo và tinh thần làm việc của mỗi cá nhân. Hiện tại, thời đệm này đã hội tụ đầy đủ các yếu tố phù hợp để sắp xếp, tinh gọn bộ máy theo tinh thần Nghị quyết 18, thực hiện quyết liệt cuộc cách mạng nhằm xây dựng hệ thống chính trị thật sự tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả phù hợp với tình hình thực tiễn.

Yêu cầu bộ máy mới phải tốt hơn bộ máy cũ và đi vào hoạt động ngay; không để ngắt quãng công việc, không để khoảng trống về thời gian, không để bỏ trống địa bàn, lĩnh vực; không để ảnh hưởng đến các hoạt động bình thường của xã hội, người dân…

Tổng Bí thư Tô Lâm

Trao đổi với báo giới bên hành lang Quốc hội, nhiều đại biểu Quốc hội (ĐBQH) thẳng thắn cho rằng, thực tế, bộ máy hiện nay còn cồng kềnh, nhiều bộ phận hoạt động không hiệu quả, gây ra lãng phí và đây là thời điểm thích hợp để thực hiện chủ trương "Tinh - Gọn - Mạnh - Hiệu năng - Hiệu lực - Hiệu quả" để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nêu. Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy (Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh) cho rằng, đây là thời điểm thích hợp để thực hiện chủ trương của Đảng về tinh gọn bộ máy, nhất là khi chuẩn bị bước vào Đại hội Đảng các cấp. Theo đó, để chuẩn bị cho một nhiệm kỳ mới, một giai đoạn mới với rất nhiều nội dung đột phá như Tổng Bí thư Tô Lâm nhắc đến là "kỷ nguyên vươn mình" của dân tộc, thì đi đầu luôn là các chủ trương của Đảng và các quyết sách được thông qua tại Đại hội Đảng các cấp. Điều phải làm ngay là sắp xếp lại bộ máy. Đây không chỉ là sự đổi mới mà có thể xem là "cách mạng", bởi với chủ trương này, đất nước sẽ chuyển hoàn toàn sang giai đoạn mới. Muốn thực hiện được các mục tiêu đề ra, thì tổ chức bộ máy Nhà nước cũng phải theo kịp với sự phát triển của thế giới.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (Đoàn ĐBQH TP. Hồ Chí Minh) khẳng định, tinh gọn là một chủ trương đúng. Đảng đã có nhiều văn bản, Nghị quyết liên quan đến tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả, hiệu năng của bộ máy. Tuy nhiên, đây là vấn đề đòi hỏi phải tính toán một cách hết sức thận trọng và phải phù hợp với từng ngành nghề, từng địa phương, từng đặc điểm kinh tế, chính trị, xã hội. Vấn đề quan trọng nhất là con người phải được sử dụng một cách hiệu quả. Vì vậy, trước tiên phải đánh giá, rà soát, mô tả lại công việc, chức năng, nhiệm vụ của từng bộ phận, từng phòng ban, từng tổ chức, bộ máy, từng cán bộ. Trên cơ sở đó để lên phương án tổng thể về tinh gọn hệ thống chính trị bảo đảm phù hợp với từng ngành nghề, từng địa phương, từng đặc điểm kinh tế, chính trị, xã hội.

Báo cáo Trung ương phương án sắp xếp, kiện toàn bộ máy trong quý I/2025

Nhiều ý kiến nhận định, việc tinh gọn bộ máy trong cả hệ thống chính trị lần này như Tổng Bí thư Tô Lâm đã nói thực sự là một cuộc cách mạng. Do đó, tự mỗi người chúng ta phải vượt lên bản thân mình. Muốn cách mạng thành công không tránh khỏi có những hy sinh nhất định - những hy sinh mang tính cá nhân, vì những lợi ích to lớn của đất nước, của dân tộc. Điều này đặt ra yêu cầu cho mỗi cán bộ, đảng viên, đặc biệt là người đứng đầu các cơ quan, tổ chức phải rất chú ý, gương mẫu. Bởi lẽ, quá trình tinh gọn bộ máy sẽ dẫn đến nhiều câu chuyện phải giải quyết như: Dôi dư cán bộ, công chức, kể cả dôi dư lãnh đạo, quản lý.

Cùng với đó, cần dũng cảm để bố trí một số trường hợp cán bộ vào những vị trí không như mong muốn hoặc thậm chí đưa ra khỏi nền công vụ những người không phù hợp. Điều này đòi hỏi các cơ quan có thẩm quyền phải có tinh thần mạnh mẽ, dũng cảm và khách quan, công minh để xây dựng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong dịp tái cấu trúc này. Đồng thời, cần có sự ghi nhận và có các chính sách thỏa đáng đối với những trường hợp do tinh gọn bộ máy mà phải rời khỏi công vụ, để tìm một công việc mới ở khu vực khác.

Phát biểu tại Hội nghị Ban Chấp hành T.Ư Đảng khóa XIII diễn ra ngày 25/11 vừa qua, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: Phải xác định quyết tâm chính trị cao nhất trong triển khai chủ trương của Ban Chấp hành T.Ư về tổng kết Nghị quyết 18. Đây là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, là cuộc cách mạng về tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, cần thống nhất rất cao về nhận thức và hành động trong toàn Đảng và cả hệ thống chính trị. “Các cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị, các cấp, các ngành, trước hết là cán bộ lãnh đạo, người đứng đầu cần gương mẫu, chủ động, quyết liệt trong thực hiện nhiệm vụ được giao theo tinh thần "vừa chạy vừa xếp hàng”; “Trung ương không chờ cấp tỉnh, cấp tỉnh không chờ cấp huyện, cấp huyện không chờ cơ sở". Quyết tâm hoàn thành việc tổng kết Nghị quyết và báo cáo Ban Chấp hành T.Ư về phương án sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy hệ thống chính trị trong quý I/2025” - Tổng Bí thư nhấn mạnh.

Tổng Bí thư đề nghị, trong quá trình thực hiện, các cấp ủy, tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị, các cấp, các ngành phải bám sát các nguyên tắc của Đảng, Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, Hiến pháp, pháp luật và thực tiễn đặt ra. Quán triệt và thực hiện xuyên suốt những yêu cầu có tính nguyên tắc: Bảo đảm vận hành thông suốt, hiệu quả cơ chế tổng quát "Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ"; thông qua cải cách tổ chức, bộ máy để giải quyết hài hoà các mối quan hệ giữa các cơ quan Đảng - Quốc hội - Chính phủ - Cơ quan Tư pháp - Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội. Thực hiện nghiêm nguyên tắc một cơ quan thực hiện nhiều việc, một việc chỉ giao một cơ quan chủ trì và chịu trách nhiệm chính; khắc phục triệt để tình trạng chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ, chia cắt về địa bàn, lĩnh vực…

Tổng Bí thư lưu ý, sắp xếp tổ chức bộ máy, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ phải gắn với bảo đảm thực hiện tốt đồng thời cả 2 nhiệm vụ quan trọng: Tăng tốc, bứt phá thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội năm 2024, năm 2025 và cả nhiệm kỳ Đại hội XIII, tạo nền tảng đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới. Chuẩn bị tốt các điều kiện tổ chức đại hội đảng các cấp và Đại hội XIV của Đảng. Các cơ quan, đơn vị, địa phương trên cơ sở các nguyên tắc và định hướng của Bộ Chính trị đã được T.Ư thống nhất, tiếp tục nghiên cứu, đề xuất cụ thể việc tinh gọn các ban đảng, các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội. Các cấp uỷ, tổ chức đảng, nhất là người đứng đầu, đặc biệt là các đồng chí Ủy viên T.Ư Đảng cần xác định quyết tâm chính trị cao, nỗ lực lớn, gương mẫu chỉ đạo quyết liệt, mạnh mẽ các ban, Bộ, ngành, lĩnh vực, địa phương được phân công phụ trách. Quá trình thực hiện cần theo dõi sát để phát hiện, nhân rộng những cách làm hay, hiệu quả; uốn nắn và kịp thời xử lý các vấn đề phát sinh./.