 |
| Ảnh minh họa - Nguồn: sưu tầm. |
Vòng đàm phán thứ 8 tiếp tục gây thất vọng
Anh chính thức rời EU từ cuối tháng 1/2020, gần 4 năm sau cuộc trưng cầu ý dân lịch sử đặt dấu chấm hết cho gần 50 năm quốc gia này hội nhập với châu Âu. Dù đã chấm dứt tư cách là thành viên của EU, nhưng Anh vẫn tuân thủ các nguyên tắc của EU thời kỳ chuyển tiếp đến ngày 31/12 trong thời gian chờ đợi một thỏa thuận thương mại tương lai giữa hai bên. Trong thời gian này, London vẫn là một thành viên thị trường chung châu Âu đồng thời vẫn duy trì nghĩa vụ tài chính đối với các quỹ của EU, nhưng không được phép can dự vào các nguyên tắc, quy định do Brussels đề ra.
Về mặt nguyên tắc, hai bên thống nhất hoàn tất đàm phán về một thỏa thuận thương mại song phương vào giữa tháng 10 tới và văn bản này có hiệu lực từ tháng 1/2021, thời điểm kết thúc giai đoạn chuyển tiếp hậu Brexit của nước Anh, và chi tiết thỏa thuận phải được nhất trí vào giữa tháng 10 tới. Tuy nhiên, liên tiếp các cuộc đàm phán vào tháng 3, tháng 4, tháng 6 rồi tháng 7 và 8, hai bên vẫn không đạt được tiến bộ trong các vấn đề liên quan đến Bắc Ireland, đánh bắt cá, trợ cấp nhà nước… Anh và EU phải bước vào vòng đàm phán thứ 8, từ ngày 8-10/9, vòng đàm phán có thể xem là cơ hội gần như cuối cùng để hai bên đạt được một thỏa thuận khung và có thể hoàn thiện cho các nhà lãnh đạo ký kết tại hội nghị thượng đỉnh vào giữa tháng 10 tới, trước khi Quốc hội Anh, Nghị viện châu Âu và quốc hội các nước thành viên EU có thể kịp thời phê chuẩn và có hiệu lực từ năm 2021.
Mặc dù vậy, sau 3 ngày thảo luận, vòng đàm phán này đã kết thúc với kết quả gây thất vọng trên nhiều phương diện. Phát biểu sau vòng đàm phán thứ 8 về quan hệ đối tác mới với Vương quốc Anh tại London, Trưởng đoàn đàm phán Brexit của EU, ông Michel Barnier cho biết EU đã thể hiện sự linh hoạt trước yêu cầu của phía Anh về các vấn đề nghề cá và tư pháp tại Tòa công lý châu Âu cũng như nhiều lĩnh vực khác. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh Vương quốc Anh đã không thể hiện sự thiện chí có đi có lại đối với các nguyên tắc và lợi ích cơ bản của EU. Sự khác biệt lớn vẫn tồn tại trong các lĩnh vực được coi là mối quan tâm chủ chốt đối với EU.
Khi tiến trình đàm phán Brexit bước vào cuộc khủng hoảng mới do London có kế hoạch lật lại các nội dung của Thỏa thuận rút lui đã được ký kết năm 2019 với EU, ông Barnier cho biết người Anh đã từ chối lời kêu gọi của khối về đảm bảo điều kiện cạnh tranh công bằng trên thị trường, cũng như về các vấn đề liên quan tới môi trường, khí hậu, xã hội và tiêu chuẩn lao động. Ông Barnier cho biết London đã không cam kết đầy đủ về cách thức giải quyết các tranh chấp có thể xảy ra trong tương lai cũng như về hợp tác tư pháp, vận tải hoặc năng lượng.
Trưởng đoàn đàm phán của EU tuyên bố mọi người không nên đánh giá thấp những hậu quả thực tế, cả về kinh tế và xã hội của một kịch bản "Brexit không thỏa thuận". Ông Barnier cũng khẳng định đoàn đàm phán của EU do ông đứng đầu sẽ giữ liên lạc với các đối tác Anh do trưởng đoàn David Frost phụ trách trong những ngày tới. Bên cạnh đó, EU cũng đang tăng cường công tác chuẩn bị để sẵn sàng cho một số kịch bản mới có thể xảy ra vào ngày 1/1/2021, thời điểm kết thúc giai đoạn chuyển tiếp hậu Brexit của nước Anh, nhưng Brussels vẫn mong muốn sẽ đạt thỏa thuận.
Trong khi đó, Trưởng đoàn đàm phán của Anh Frost cho biết EU và Anh vẫn còn những bất đồng “đáng kể” về thỏa thuận tự do thương mại, nhưng hai bên đã nhất trí nối lại đàm phán trong tuần tới tại Brussels.
Cần sự nhượng bộ nhất định
Kết quả gây thất vọng của vòng đàm phán thứ 8 đã được giới phân tích dự báo bởi ngay khi đang diễn ra vòng đàm phán này, những tranh cãi gay gắt đã nổi lên liên quan đến dự luật Thị trường nội địa, vừa được Chính phủ Anh chính thức công bố ngày 9/9. Theo dự luật này, hàng hóa từ Bắc Ireland đi sang đảo Anh (England, Scotland và Wales) sẽ không phải khai báo hải quan và Bắc Ireland cũng sẽ không chịu sự ràng buộc của những quy định về trợ cấp nhà nước của EU sau khi thời gian chuyển tiếp của tiến trình Brexit kết thúc. Những điểm này bị cho là vi phạm điều khoản Bắc Ireland sẽ vẫn ở trong thị trường chung và liên minh hải quan của EU sau Brexit trong Thỏa thuận rút lui vốn được hai bên ký kết hồi đầu năm 2020 giúp hiện thực hóa tiến trình Brexit.
Thủ tướng Anh Boris Johnson khẳng định dự luật Thị trường nội địa này sẽ bảo vệ việc làm và nền hòa bình cho vùng Bắc Ireland. Ông cũng cho rằng dự luật này là cần thiết để đảm bảo giao thương giữa các vùng England, Scotland, xứ Wales và Bắc Ireland diễn ra thuận lợi, không bị gián đoạn, tăng cường khả năng hồi phục kinh tế sau đại dịch COVID-19 khi giai đoạn chuyển tiếp kết thúc vào cuối năm nay. Tuy nhiên, dự luật này vẫn vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ EU, cũng như từ chính trong nội bộ nước Anh, trở thành một nút thắt mới khiến cuộc đàm phán hậu Brexit càng cam go.
Chia sẻ trên Twitter, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen đã bày tỏ "quan ngại sâu sắc trước những tuyên bố từ Chính phủ Anh về việc vi phạm thỏa thuận rút lui một cách có chủ ý". Chủ tịch Nghị viện châu Âu David Sassoli cảnh báo bất kỳ nỗ lực nào của Anh tổn hại tới thỏa thuận rút lui sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng. Ngày 10/9, EC ra tuyên bố yêu cầu Anh phải rút lại dự luật trên trong tháng 9 này, nếu không sẽ phải đối mặt với hành động pháp lý. Tuyên bố này cũng cho rằng dự luật đã đe dọa đến Thỏa thuận thứ Sáu Tốt lành khi nói rằng dự luật đã "làm tổn hại nghiêm trọng đến lòng tin giữa EU và Vương quốc Anh".
Còn tại Anh, dự luật Thị trường nội địa của Thủ tướng Johnson còn chịu sự chỉ trích ở trong nước và từ chính nội bộ đảng Bảo thủ của ông. Các cựu thủ tướng Theresa May và John Major đều cảnh báo nếu Anh vi phạm luật pháp quốc tế thì vị thế của nước này trên thế giới sẽ 'bị hoen ố".
Với liên tiếp các cuộc đàm phán hậu Brexit bế tắc, nguy cơ Anh và EU không đạt được một thỏa thuận vào cuối năm 2020 và giao thương giữa hai bên sẽ được thực hiện trên cơ sở những điều khoản và các quy định của WTO từ ngày 1/1/2021, trở nên rõ rệt hơn bao giờ hết. Trong trường hợp này, hoạt động trao đổi thương mại quy mô gần 1.000 tỷ USD giữa Anh và EU sẽ rơi vào hỗn loạn ngay từ đầu năm 2021, một kịch bản mà không bên nào mong đợi, đặc biệt trong bối cảnh hai nền kinh tế đều đang chật vật hồi phục do tác động nghiêm trọng từ đại dịch COVID-19.
Trên thực tế, EU và Anh là đối tác kinh tế, thương mại lớn và quan trọng của nhau và trong bối cảnh đại dịch COVID-19 đã tàn phá nặng nề nền kinh tế của cả hai bên, dư luận vẫn hy vọng trong khoảng thời gian ngắn ngủi còn lại của năm 2020, hai bên có những nhượng bộ nhất định để đi đến một thỏa thuận, dù chỉ là một thỏa thuận có tính chất tạm thời để tránh những đổ vỡ gây ra bởi một Brexit không thỏa thuận vào thời điểm kết thúc giai đoạn chuyển tiếp hậu Brexit của nước Anh. Sau đó, Anh và EU có thể tiếp tục đàm phán về một thỏa thuận thương mại toàn diện hơn cho mối quan hệ thời kỳ hậu Brexit.
Theo TTXVN
