Đào thắm, Mai vàng - Sứ giả của mùa xuân

Hoa Đào - Biểu tượng mùa xuân cổ truyền của người Việt

Đối với người miền Bắc, hoa Đào được xem như một món ăn tinh thần không thể thiếu mỗi khi Tết đến xuân sang. Nhà nhà, người người rộn ràng sắm Tết và chắc hẳn không thể quên được cây Đào để trang trí cho ngôi nhà thêm phần lung linh và ấm áp.

Cho đến bây giờ, nguồn gốc của hoa Đào vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau. Người thì cho là nó có nguồn gốc ở xứ Ba Tư xa xôi. Người thì cho rằng nó có nguồn gốc từ Trung Quốc. Tuy nhiên, ngày nay hoa Đào có mặt khắp nơi trên đất nước ta, đặc biệt là ở miền Bắc, mỗi khi Tết đến xuân về và không thể phủ nhận được rằng hoa Đào là loài hoa mang đến linh hồn cho ngày Tết cổ truyền của người Việt.

Với hình dáng đẹp, sắc hoa rực rỡ, lá xanh mơn mởn, lộc non tràn đầy và chỉ nở vào mùa xuân dịp Tết cổ truyền, nên hoa Đào được nhiều người lựa chọn làm một trong những loại cây để trang trí nhà cửa, văn phòng trong dịp đón mừng năm mới với mong muốn tạo thêm sự may mắn, vượng khí và sung túc cho cả năm làm ăn phát đạt, thịnh vượng.

Đào có tên khoa học là Prunus persica, là loại cây thân gỗ nhỏ, lá hình mũi mác và sớm rụng, hoa nở vào đầu mùa xuân trước khi ra lá. Nếu như văn hóa Trung Quốc và Nhật Bản chú trọng chủ yếu vào ý nghĩa của quả Đào thì văn hóa Việt Nam chú trọng chủ yếu vào ý nghĩa của hoa Đào.

Ở nước ta hiện nay có bốn giống hoa Đào. Phổ biến nhất là Bích Đào, tán rộng, hoa kép rải đều khắp các cành, kể cả cành tăm nhỏ xíu với màu đỏ hồng đầy hương sắc rực rỡ, kiêu sa, thường để trang trí ở phòng khách, văn phòng, công ty... đón mừng năm mới với ý nghĩa đem đến sự thịnh vượng, tràn đầy tài lộc. Bích Đào có thể chơi chậu lớn, cắt cành to cắm lọ lộc bình lớn trưng bày ở phòng khách hoặc cành nhỏ - gọi là đào dăm - để cắm trên bàn thờ tổ tiên ngày Tết đều đẹp!

Giống đào có hoa màu nhạt, phơn phớt hồng, gọi là Đào phai. Đào phai có loại cánh kép, có loại cánh đơn, trông mỏng manh và thanh nhã cũng được trồng và chơi nhiều vào dịp Tết. Với sắc màu phớt hồng nhẹ nhàng đầy tinh tế, nét đặc trưng của mùa xuân, những nụ hoa chúm chím hé nở và nhiều lộc non tràn đầy đem đến sự may mắn và tài lộc.

Đào Thất thốn hay còn gọi là Đào Tiến vua đã có từ rất lâu đời nên ý nghĩa cái tên Thất thốn cũng có rất nhiều cách lý giải khác nhau. Có người cho rằng, tên gọi Đào Thất thốn là do cứ khoảng 7 “thốn” (mỗi “thốn” bằng khoảng một đốt ngón tay) lại chia ra các cành nhỏ, mỗi đầu cành ra hoa hay có 7 bông tượng trưng cho chữ “thất”. Cũng có người cho rằng, Đào Thất thốn là loại đào cao hơn mặt đất chỉ chừng 7 tấc (khoảng hơn 1m), phải trồng đến năm thứ 3 mới đơm hoa. Cây có gốc xù xì, lá xanh mướt, hoa đỏ thẫm đầy sức sống. Đào Thất thốn ra hoa kép, mỗi tầng hoa đều có 7 cánh, mỗi bông to có đường kính lên tới 4-5cm. Đặc biệt, những bông hoa kép có thể có tới 30-50 cánh/bông nên đặc biệt quý hiếm. Vào ban đêm, hoa tỏa hương thơm thoang thoảng mà giống đào thường không có được. Giống đào này rất khó chăm sóc nên được bán với giá rất đắt.

Một giống đào khác thường được gọi là Đào rừng. Đây là loại Đào ăn quả có hoa đơn 5 cánh cứng cáp màu phớt hồng, mang dáng vẻ tự nhiên khỏe khoắn. Loại Đào này được mang về từ các vùng rừng núi Tây Bắc như: Mộc Châu, Sơn La… phủ sắc hồng trên các vạt rừng, báo hiệu mùa xuân về.

Sức sống hoa Đào và sự sinh sôi nảy nở trong nó tượng trưng cho sự an khang thịnh vượng, phát triển trường tồn của mỗi cá nhân và gia đình. Hoa Đào cho con người niềm tin hơn vào sự sống vĩnh hằng và sự phát triển của tương lai.

Hoa Mai vàng của mùa xuân Nam Bộ

Cũng như hoa Đào miền Bắc, hoa Mai đến với người dân miền Nam mỗi năm chỉ một lần vào dịp xuân về. Nếu như mùa xuân nơi đất Bắc là sắc hoa Đào hồng đỏ tuyệt mỹ, kiều diễm như má hồng môi son thiếu nữ thì ngày xuân phương Nam vàng rực cánh hoa Mai quý phái nhưng cũng đầy phóng khoáng của miền nắng gió.

Cuối năm, nhìn những nụ Mai bắt đầu động đậy, tách vỏ xanh, hé màu vàng mơ màng rồi bung từng cánh một trong nắng là biết mùa xuân phương Nam đang đến rất gần… Chính vì thế mà Mai được xem là biểu tượng của mùa xuân và cùng với Lan, Cúc, Trúc trở thành biểu tượng cho bốn mùa Xuân - Hạ - Thu - Đông.

Mai có xuất xứ từ cây hoang dại, có khả năng thích ứng tốt với điều kiện khí hậu nhiệt đới, được phân bố nhiều khu vực khác nhau trên thế giới, đặc biệt ở miền Nam nước ta và thường nở rộ hoa vào mùa xuân với sắc hoa màu vàng là phổ biến nhất. Ngoài ra cũng còn loại Mai ra hoa màu trắng, màu hồng…

Loại Mai mà người dân miền Nam hay mua sắm trưng bày trong nhà vào dịp Tết Nguyên đán là Mai vàng. Cây Mai vàng đã gắn bó với làng quê Nam Bộ từ lúc người dân biết khai hoang, lập ấp để sinh sống. Dù phải chịu nhiều nắng, gió, mưa, bão... nhưng cây Mai vẫn vững vàng theo năm tháng. Hình ảnh cây Mai chịu thời tiết khắc nghiệt, để đến cuối đông trút hết những chiếc lá trên cành cho chồi non nảy lộc và trổ hoa vàng tươi để đón mùa xuân mới khiến người ta liên tưởng đến đức tính hy sinh cao cả của thế hệ đi trước cho tương lai thế hệ mai sau.

Từ xa xưa, người ta đã xếp hoa Mai vàng là một trong những loài hoa quý nhất trong các loài hoa. Sở dĩ như vậy có lẽ vì Mai thường nở hoa rực rỡ vào mùa xuân. Cứ xuân về là Mai nở và Mai nở đón xuân về. Quả thật, ngày Tết, nhìn cây Mai với những bông hoa vàng nở thành từng chùm chi chít bên nhau cho ta cảm giác rạo rực niềm vui, niềm hân hoan, hạnh phúc, tình yêu thương và gắn bó mọi người thân trong gia đình, dòng tộc! Đã vậy, theo quan niệm của người xưa, bông Mai vàng có 5 cánh kết thành vòng tròn tượng trưng cho Ngũ Phúc. Đó là: Phú - Quý - Thọ - Khang - Ninh với hàm ý hoa Mai sẽ đem lại sự giàu, sang, trường thọ, mạnh khỏe và an lành trong năm mới.

Đặc biệt, vì hoa Mai chịu đựng được mọi loại thời tiết, kể cả khắc nghiệt nên cây Mai còn luôn được xem là tượng trưng cho sự bất khuất và ý chí kiên cường; cho khí chất, phẩm cách cao thượng, liêm khiết của kẻ sĩ, của người quân tử. Có thể nói, đặc tính của hoa Mai là biểu trưng cho những đức tính tốt đẹp, cho sức sống và trí tuệ của người Việt Nam nên hoa Mai vàng luôn được nhiều gia đình, đặc biệt là người dân Nam Bộ, lựa chọn để trang trí trong nhà mỗi dịp Tết đến xuân về./.

Hà Nội, những ngày sắp sang Xuân Giáp Thìn 2024