Tiêu chí chung chung, khó thực thi
Sáng 20/5, Quốc hội thảo Luận tại Hội trường về Dự thảo Luật Doanh nghiệp (sửa đổi). Một trong những nội dung được nhiều đại biểu Quốc hội (ĐBQH) quan tâm tại Phiên thảo luận là quy định về chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp (DN).
Đây là quy định mới được bổ sung trong Dự thảo Luật DN (sửa đổi) lần này. Theo đó, Dự thảo Luật quy định bổ sung nội dung chủ sở hữu hưởng lợi tại hồ sơ đăng ký thành lập DN, thông tin chủ sở hữu hưởng lợi cần công khai và trách nhiệm của DN phải thông báo với cơ quan đăng ký kinh doanh khi có thay đổi thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi.
Qua thảo luận, nhiều ĐBQH đánh giá cao việc bổ sung quy định này nhằm thực hiện cam kết của Chính phủ Việt Nam về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố và tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt; đảm bảo phù hợp với chủ trương của Đảng và Nhà nước và khuyến nghị của lực lượng đặc nhiệm tài chính quốc tế.
Tuy nhiên, theo đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị), đây là vấn đề khó vì tiêu chí xác định chủ sở hữu hưởng lợi là chưa rõ ràng.
Đại biểu chỉ rõ, Dự thảo quy định giao Chính phủ quy định chi tiết về tiêu chí, nhưng thực tế Luật Phòng, chống rửa tiền năm 2022 cũng có khái niệm chủ sở hữu hưởng lợi và cũng giao Chính phủ quy định chi tiết. Chính phủ đã có Nghị định 19 năm 2023 về vấn đề này áp dụng cho các giao dịch của phía tổ chức tín dụng, nhưng các tổ chức tín dụng cho biết các tiêu chí này còn rất chung chung và khó tuân thủ.
“Nhiều doanh nghiệp cũng lo ngại khi tiêu chí xác định chủ sở hữu hưởng lợi không rõ mà chẳng may họ không thông báo thì lại đối mặt với nguy cơ bị xử phạt” - đại biểu Hà Sỹ Đồng nêu điều này và đề nghị, trước mắt chỉ xác định những trường hợp đã rõ ràng như quan hệ sở hữu trực tiếp hoặc gián tiếp từ 25% vốn trở lên nhất định phải khai báo, nếu không khai báo sẽ bị xử phạt; còn các trường hợp tiêu chí mang tính định tính như cá nhân có quyền chi phối thì yêu cầu khai báo nhưng trước mắt không xử phạt khi doanh nghiệp khai báo không đầy đủ.
Đồng quan điểm, đại biểu Đào Chí Nghĩa (Đoàn ĐBQH TP. Cần Thơ) cho biết, theo Dự thảo, chủ sở hữu hưởng lợi của DN là cá nhân sở hữu thực tế vốn điều lệ hoặc có quyền chi phối DN, trừ người đại diện sở hữu của Nhà nước. Quy định này phù hợp với xu hướng quốc tế và minh bạch hóa quyền sở hữu. Tuy nhiên, việc xác định quyền có chi phối đối với DN còn chung và khó triển khai trong thực tiễn. “Cơ quan soạn thảo cần tiếp tục cân nhắc, bổ sung rõ tiêu chí xác định có quyền chi phối đối với DN cụ thể; ví dụ như tỷ lệ sở hữu, quyền biểu quyết, quyền bổ nhiệm nhân sự…” - đại biểu nói.
Cũng liên quan đến vấn đề này, đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi (Đoàn ĐBQH Bến Tre) cho rằng, việc yêu cầu các DN kê khai, bổ sung thông tin chủ sở hữu hưởng lợi tại thời điểm đăng ký thay đổi gần nhất là hợp lý. Tuy nhiên, đại biểu đề nghị nên quy định rõ về thời hạn chậm nhất bắt buộc phải kê khai để tránh tình trạng các DN trì hoãn hoặc không thực hiện kịp thời, gây khó khăn trong việc theo dõi, quản lý DN cũng như xác minh thông tin. Đại biểu đề xuất quy định thời gian này là 12 tháng.
Tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ĐBQH, Dự thảo Luật đã điều chỉnh khái niệm người sở hữu hưởng lợi theo hướng khái quát và quy định nguyên tắc chung để tương đồng với Luật Phòng, chống rửa tiền; đồng thời đảm bảo yêu cầu của Lực lượng đặc nhiệm hành động tài chính. Đối với các tiêu chí để xác định chủ sở hữu hưởng lợi như: tỷ lệ cụ thể sở hữu vốn điều lệ trực tiếp hoặc gián tiếp; quyền chi phối thông qua tỷ lệ biểu quyết thông qua việc bổ nhiệm, bãi nhiệm dân sự..., Bộ Tài chính sẽ tiếp thu ý kiến các đại biểu và tham mưu cho Chính phủ quy định rõ tại Nghị định hướng dẫn Luật.
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng
Tăng cường hậu kiểm, giảm tình trạng vốn ảo
Để tăng cường công tác quản lý nhà nước đối với DN, đặc biệt là trách nhiệm đối với các nội dung “hậu kiểm” nhằm giảm tối đa tình trạng vốn ảo, đăng ký khống vốn điều lệ, tăng cường tính minh bạch trong hoạt động của DN, Dự thảo Luật cũng sửa đổi, bổ sung quy định rõ phạm vi, trách nhiệm thực hiện quản lý nhà nước của UBND cấp tỉnh trong tổ chức đăng ký kinh doanh; thanh tra, kiểm tra, giám sát DN theo quy định pháp luật trong phạm vi địa phương; ban hành quy trình kiểm tra, giám sát đăng ký kinh doanh; ban hành quy chế phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương trong quản lý nhà nước đối với DN sau đăng ký thành lập.
Quan tâm đến vấn đề này, đại biểu Tráng A Dương (Đoàn ĐBQH tỉnh Hà Giang) cho rằng, Dự thảo Luật hiện chưa quy định chặt chẽ về thời gian góp vốn sau khi thành lập DN, dẫn đến tình trạng DN đăng ký vốn ảo, thiếu khả năng chi trả. Do đó, đại biểu kiến nghị Cơ quan soạn thảo nghiên cứu bổ sung quy định bắt buộc DN phải hoàn thành việc góp vốn trong một thời gian nhất định kể từ ngày được cấp giấy chứng nhận đăng ký của DN. Trường hợp không đủ vốn đúng thời hạn, Dự thảo Luật cần quy định rõ các biện pháp xử lý cụ thể để đảm bảo tính nghiêm minh trong hoạt động kinh doanh.
Trong khi đó, đại biểu Hà Sỹ Đồng tán thành cách tiếp cận của Cơ quan soạn thảo về kiểm soát gian lận vốn ảo khi đăng ký thành lập DN, đó là không yêu cầu thêm các điều kiện hay hồ sơ trong quá trình đăng ký kinh doanh, thành lập doanh nghiệp, tức là không “tiền kiểm” đối với vấn đề này.
Theo đại biểu, thực tiễn quá trình thực hiện Luật DN gần 3 thập kỷ qua đã chứng minh là việc thành lập doanh nghiệp đơn giản, thuận tiện, dễ dàng là một trong những yếu tố vô cùng quan trọng giúp Việt Nam phát triển kinh tế tư nhân. Thay vào đó, cơ quan nhà nước tăng cường hậu kiểm những trường hợp có nghi ngờ về việc thành lập DN để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, để tránh kiểm tra tùy tiện, nảy sinh nhũng nhiễu, tiêu cực, đại biểu đề nghị bổ sung thêm về cơ chế hậu kiểm theo quản lý rủi ro.
“Cơ quan nhà nước phải xây dựng tiêu chí đánh giá rủi ro, chấm điểm rủi ro và đi kiểm tra doanh nghiệp theo tần suất cao đối với doanh nghiệp rủi ro cao và tần suất thấp hơn đối với doanh nghiệp rủi ro thấp. Hiện nay, cơ sở dữ liệu về DN đang được xây dựng và tập hợp đầy đủ. Đây là cơ sở rất tốt để triển khai việc chấm điểm rủi ro và kiểm tra theo rủi ro” - đại biểu Hà Sỹ Đồng đề nghị.
Làm rõ thêm vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, Dự thảo Luật quy định UBND cấp tỉnh có trách nhiệm tổ chức giám sát DN theo quy định của pháp luật trong phạm vi địa phương là phù hợp với quy định của Luật Tổ chức chính quyền địa phương, đồng thời thực hiện đúng với chủ trương về thực hiện chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm gắn với tăng cường kiểm tra, giám sát.
Sắp tới, Bộ Tài chính sẽ tham mưu cho Chính phủ để trình ban hành nghị định hướng dẫn, trong đó quy định rõ trách nhiệm của UBND cấp tỉnh trong thực hiện chức năng quản lý nhà nước đối với DN trong phạm vi địa phương; đồng thời tổ chức họp với các địa phương để khi ban hành ra đảm bảo triển khai không có vướng mắc - Bộ trưởng cho hay.
.jpeg "\"Không có vùng cấm, không có ngoại lệ\" trong chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả")
.jpeg "Xử lý triệt để buôn lậu, buôn bán hàng giả với phương châm \"xử lý một vụ, cảnh tỉnh cả vùng, cả lĩnh vực\"")
