Kenya: Thất thoát ngân sách nghiêm trọng tại nhiều Bộ, ngành

Hàng tỷ USD bị thất thoát

Báo cáo kiểm toán đặc biệt nhấn mạnh, trong năm tài chính được xem xét, Chính phủ đã giải ngân 2.000 tỷ KES cho các cơ quan nhà nước. Tuy nhiên, khoảng 65% số tiền trên có thể đã bị các quan chức, cán bộ lạm chi, biển thủ, sử dụng lãng phí, sai mục đích, chỉ 35% số tiền trên được các Bộ, ban, ngành và các cơ quan nhà nước cung cấp các hóa đơn tài chính hợp lệ, giải trình lý do chính đáng cho các khoản chi.
Trong đó, khoảng 922 tỷ KES (gần 8,94 tỷ USD) đã được các cơ quan nhà nước chi nhưng không thể giải trình được lý do chi tiêu chính đáng; hơn 8,2 tỷ KES khác bị thanh toán, chi tiêu trái quy định... Tính đến ngày 30/6/2017, số tiền thuế mà các cơ quan nhà nước nộp chậm vào Kho bạc Nhà nước lên đến 5,2 tỷ KES.

Báo cáo cho biết, số tiền thất thoát bị phát hiện chủ yếu tại 10 Bộ, nguyên nhân chính là do bộ phận kế toán của các Bộ này đã để xảy ra nhiều sai sót kế toán trọng yếu; nhiều khoản chi lớn, bất thường, không rõ nguyên nhân nhưng vẫn được duyệt chi; nhiều tài liệu, chứng từ thanh toán quan trọng bị thất lạc.

Sau khi Báo cáo kiểm toán trên được công bố, một số cơ quan nhà nước khác vẫn tiếp tục báo cáo bổ sung về những khoản chi bất thường, trái quy định. Do đó, Tổng Kiểm toán nhấn mạnh rằng, số tiền thất thoát trên còn có thể cao hơn nữa.

Chi nhưng không thể kiểm soát, chứng minh

Bộ Tư pháp Kenya là một trong những cơ quan bị nêu tên đầu tiên trong Báo cáo kiểm toán vì đã chi tới 9,4 tỷ KES cho một số dự án xây dựng, tuy nhiên, nhiều khoản chi không có giấy tờ hợp lệ.

Kho bạc Nhà nước đã không xuất trình được các tài liệu chứng minh cho khoản chi bất thường 4,6 tỷ KES, con số này tại Ủy ban Bầu cử độc lập và biên giới Kenya là 2,7 tỷ KES.

Bộ Y tế cũng bị chỉ trích vì đã bội chi 9,1 triệu KES trong quá trình thực hiện các chương trình nghiên cứu khoa học, y tế tại một số dự án.
Bộ Khai thác mỏ bị chỉ trích sử dụng bừa bãi tới 10 triệu KES, số tiền này được lấy từ một số quỹ do các nhà tài trợ đầu tư kinh phí. Bộ Thương mại bị phát hiện đã vi phạm các quy định chi tiêu ngân sách công khi lãng phí chi 89 triệu KES với nội dung thanh toán công tác phí cho các quan chức đi nước ngoài và tổ chức một số cuộc họp với các đoàn công tác nước ngoài.

Cơ quan Bảo trợ xã hội cũng không thể chứng minh các khoản chi trị giá 135 triệu KES theo đúng quy định về quản lý và sử dụng tài chính; trong khi trên thực tế, số tiền này lẽ ra phải được dùng cho các chương trình ủng hộ trẻ em mồ côi và trẻ em có hoàn cảnh khó khăn trên cả nước.

Đặc biệt, Cơ quan Dịch vụ cải huấn đang gặp rắc rối khi phải loay hoay tìm nguồn kinh phí để thanh toán các hóa đơn bất thường lên tới 304 triệu KES. Các kiểm toán viên đã tiến hành xác minh và phát hiện nhiều khoản tiền được thanh toán cho một số đối tượng không cung cấp thực phẩm hay sản phẩm, dịch vụ nào cho các trại giam, nhà tù. Một số nhà cung cấp còn được thanh toán cao gấp đôi số tiền trong hợp đồng đã thỏa thuận trước đó.

Bộ Thủy lợi cũng có mặt trong danh sách đen trên khi chi tới 865 triệu KES cho một số dự án chưa từng được thực hiện. Bộ Xây dựng đã chi tới 1,2 tỷ KES để thực hiện công tác giải phóng mặt bằng tại nhiều địa phương, tuy nhiên, các kiểm toán viên cho rằng, số tiền trên quá lớn so với khối lượng công việc thực tế được hoàn thành. Bộ này còn bị phát hiện đã chi 110 triệu KES khác từ ngân sách, hiện cũng chưa giải trình được lý do.

Trong năm tài chính được xem xét, một số cơ quan trực thuộc các quận, huyện của Kenya đã bị giải thể hoặc sáp nhập, tuy nhiên, Tổng Kiểm toán phát hiện 3,3 triệu KES vẫn được chi với nội dung giải ngân cho các cơ quan đã không còn hoạt động.

Tổng Kiểm toán Edward Ouko cho rằng, bộ phận kế toán của các cơ quan nhà nước nói trên đã vô cùng tắc trách khi không hoàn thành nhiệm vụ của mình. Nhiều cán bộ không có năng lực và đạo đức bị tha hóa, biến chất dẫn đến những sai sót nghiêm trọng, gây ra tình trạng thất thoát ngân sách triền miên. Báo cáo kiểm toán trên đã chỉ ra những thực trạng đáng báo động tại các cơ quan nhà nước, đồng thời cảnh báo, nếu không có các biện pháp chấn chỉnh hoạt động kịp thời, các cơ quan này sẽ rơi vào tình trạng khủng hoảng tài chính vô cùng nghiêm trọng, không thể tìm được lối thoát.