Kinh tế Đức phục hồi chậm chạp

Nền kinh tế đầu tàu châu Âu đang "hụt hơi"

Báo cáo cho biết sau khi Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Đức tăng nhẹ 0,2% vào quý 1 năm nay, diễn biến tích cực đã không tiếp tục diễn ra như kỳ vọng. Trong quý 2 năm 2024, sản lượng kinh tế Đức đã giảm nhẹ (0,1%).

Nguyên nhân chính là do một mặt, lĩnh vực tiêu dùng tư nhân không đạt được động lực tăng trưởng dù mức lương thực tế tăng; mặt khác, đầu tư của các doanh nghiệp cho nhà xưởng và thiết bị sản xuất sụt giảm mạnh.

Ngoài ra, lĩnh vực xuất khẩu cũng giảm do nhu cầu của thế giới về hàng hóa công nghiệp của Đức ở mức thấp. Mặc dù xuất khẩu dịch vụ được thúc đẩy nhờ lĩnh vực du lịch nhưng không thể giúp ngăn chặn sự sụt giảm của tổng kim ngạch xuất khẩu.

Trong quý 3, nền kinh tế lớn nhất châu Âu vẫn khó có thể phục hồi trở lại. Lĩnh vực tiêu dùng tư nhân có khả năng sẽ tăng trưởng nhưng không đạt mức độ mạnh mẽ như kỳ vọng.

Tỷ lệ lạm phát đã giảm xuống dưới mốc 2% trong tháng 8/2024 cũng phần nào củng cố niềm tin của người tiêu dùng và kích thích chi tiêu cá nhân. Tuy nhiên, sự phục hồi kinh tế không chắc chắn, cũng như mối lo ngại ngày càng tăng về tình trạng mất việc làm do số lượng doanh nghiệp phá sản tăng mạnh, có thể sẽ khiến các hộ gia đình phải cân nhắc nhiều hơn trong chi tiêu, khiến lĩnh vực này không tăng trưởng mạnh như kỳ vọng. Các chỉ số tâm lý tiêu dùng vốn tăng đều trong nửa đầu năm nhưng gần đây lại suy giảm nhẹ, đã cho thấy điều này.

Lĩnh vực đầu tư có thể một lần nữa tác động tiêu cực đến hiệu quả kinh tế trong quý hiện tại. Do nhu cầu hàng hóa, sản phẩm công nghiệp yếu nên sản xuất công nghiệp không có động lực tăng trưởng. Lượng đơn hàng tồn đọng ngày càng giảm, trong khi số lượng đơn đặt hàng mới chỉ ở mức thấp. Điều này khiến các doanh nghiệp sản xuất phải hạn chế các khoản đầu tư mở rộng nhà xưởng.

Trong lĩnh vực xuất khẩu, nhu cầu về hàng hóa của Đức tiếp tục suy yếu trong quý hiện tại. Chỉ số kỳ vọng xuất khẩu của Viện nghiên cứu kinh tế Ifo đã giảm lần thứ ba liên tiếp trong tháng 8/2024. Dự kiến lượng hàng hóa xuất khẩu của Đức sẽ giảm trong quý 3.

Lĩnh vực xuất khẩu dịch vụ, đặc biệt là công nghệ và du lịch, vốn chiếm khoảng 20% tổng lượng xuất khẩu của Đức, có thể gia tăng nhưng không đủ để thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu nói chung.

Do xuất khẩu yếu và sản xuất công nghiệp trì trệ, lĩnh vực nhập khẩu nhiều khả năng cũng sẽ suy giảm. Do đó, cả xuất khẩu và nhập khẩu đều khó có thể đóng góp tích cực cho sự phục hồi kinh tế.

Viện DIW dự báo tăng trưởng GDP của nền kinh tế đầu tàu châu Âu sẽ trì trệ trong năm nay. Trong hai năm tới, sản lượng kinh tế dự kiến sẽ tăng lần lượt 0,9% và 1,4%, thấp hơn mức dự báo trước đó.

Trong trung hạn, do đầu tư yếu vẫn kéo dài và tiềm năng lực lượng lao động suy giảm, GDP của Đức được cho là sẽ tiếp tục tăng trưởng yếu cho đến cuối năm 2029.

Về lạm phát, trong năm 2024 tỷ lệ lạm phát trung bình được dự báo ở mức 2,2%. Trong năm 2025 và 2026, lạm phát sẽ chững lại ở mức mục tiêu 2% của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB).

Tỷ lệ lạm phát cơ bản (không bao gồm giá năng lượng và thực phẩm) có thể ở mức 3% trong năm nay do giá dịch vụ tiếp tục tăng mạnh, sau đó sẽ giảm xuống mức 2% trong hai năm tới.

Thiếu hụt lao động là thách thức lớn nhất

Ngoài những rủi ro toàn cầu làm tăng sự không chắc chắn cho triển vọng của nền kinh tế Đức, còn có các yếu tố rủi ro trong nước. Điều này trước hết bao gồm sự bất ổn về chính trị đang gần ở mức đỉnh điểm (theo Chỉ số bất ổn chính sách kinh tế).

Mặc dù chính phủ Đức mới đây đã đạt được sự nhất trí về dự thảo ngân sách năm 2025, nhưng tranh chấp dai dẳng giữa các đảng trong liên minh "Đèn giao thông" hiện tại vẫn gây nhiều lo ngại. Điều này có thể tạo ra một khung chính sách kinh tế không rõ ràng, gây căng thẳng lớn hơn cho nền kinh tế trong nước.

Một yếu tố rủi ro bổ sung khác, đặc biệt đối với khu vực kinh tế Đông Đức, là kết quả các cuộc bầu cử cấp bang gần đây ở Thüringen, Sachsen và Brandenburg, cũng như sự trỗi dậy của các lực lượng dân túy ở đó. Điều này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu lao động lành nghề và làm giảm sức hấp dẫn chung của địa điểm đầu tư kinh doanh.

Hiện nay, tình trạng thiếu lao động lành nghề được cho là một trong những rủi ro kinh tế lớn nhất đối với nước Đức và khiến các doanh nghiệp nước này hết sức lo ngại. Giải quyết nhanh chóng tình trạng này đang là một trong những yêu cầu cấp bách của nền kinh tế đầu tàu châu Âu hiện nay.

Theo hãng thông tấn DPA, các hiệp hội doanh nghiệp hàng đầu ở Đức cho rằng nước này cần phải hình thành "văn hóa chào đón" lao động từ nước ngoài.

Chủ tịch Hiệp hội các phòng Công nghiệp và Thương mại Đức (DIHK), ông Peter Adrian, nhấn mạnh phải đưa ra thông điệp nước Đức "rất mong được chào đón bạn".

Theo ông Adrian, có nhiều cách tiếp cận vấn đề này, trong đó có thể bắt đầu bằng việc cấp thị thực nhập cảnh dễ dàng hơn đối với những người muốn đến Đức làm việc và sau đó là cung cấp nhà ở và dịch vụ chăm sóc trẻ em tốt hơn.

Một cuộc khảo sát Hiệp hội DIHK thực hiện hồi cuối tháng 5 vừa qua cho thấy hơn một nửa số doanh nghiệp Đức được hỏi coi tình trạng thiếu lao động lành nghề là một rủi ro kinh doanh lớn (các rủi ro khác thường được đề cập như giá nguyên liệu thô và năng lượng cao, nhu cầu trong nước yếu...).

Theo Chủ tịch DIHK Adrian, điều cần thiết trước hết là phải hình thành được "văn hóa chào đón" tốt hơn. Luật nhập cư lao động lành nghề mới của Đức mặc dù về cơ bản là tích cực nhưng quá phức tạp. Thực tế, nước Đức đang bị "tụt lại phía sau" trong thu hút lao động quốc tế. Việc cung cấp "Thẻ cơ hội" nhằm giúp lao động từ nước ngoài có cơ hội dễ dàng hơn trong việc đến Đức tìm kiếm việc làm trong thời gian 1 năm. Tuy nhiên, để được cấp "Thẻ cơ hội," các ứng viên cần đáp ứng quá nhiều yêu cầu.

Chủ tịch Adrian nhận định rằng lựa chọn này khó có thể giúp thu hút thêm nhiều lao động lành nghề từ nước ngoài đến với nước Đức.

Đồng quan điểm trên, Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Đức (BDI) Siegfried Russwurm cũng cho rằng cần phải cải thiện việc thực thi luật nhập cư lao động lành nghề. Nhiệm vụ đầu tiên là của các đại sứ quán và tổng lãnh sự quán Đức tại các quốc gia khác.