Nông thôn mới triển khai liên tục trong giai đoạn chuyển tiếp
Năm 2025 vừa là năm cuối thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025, vừa là thời điểm triển khai sắp xếp, sáp nhập các đơn vị hành chính và vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Điều này khiến công tác tổ chức thực hiện Chương trình, nhất là trong 6 tháng đầu năm của tỉnh đối mặt với không ít khó khăn, thách thức.
Để bảo đảm tính liên tục và thông suốt, ngày 06/6/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1083/QĐ-TTg về việc tổng kết Chương trình giai đoạn 2021-2025. Trên cơ sở đó, Trung ương tổ chức Hội nghị tổng kết toàn quốc vào ngày 22/6/2025. Đồng thời, đến ngày 30/6/2025, ba tỉnh trước sáp nhập gồm Lâm Đồng, Bình Thuận và Đắk Nông cũng đã hoàn thành việc tổng kết Chương trình tại địa phương.
Kết quả tổng hợp cho thấy, trước khi sáp nhập, Chương trình xây dựng nông thôn mới tại ba tỉnh đạt nhiều kết quả tích cực. Toàn khu vực có 230/259 xã đạt chuẩn nông thôn mới, chiếm 88,8%; trong đó có 61 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, tương ứng 26,5% và 20 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu, chiếm 8,7%. Ở cấp huyện, có 8/28 đơn vị đạt chuẩn hoặc hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới.
Kết quả nổi bật trước sáp nhập tạo nền tảng vững chắc
Tỉnh Lâm Đồng (cũ) là địa phương đạt kết quả nổi bật với 100% số xã đạt chuẩn nông thôn mới. Trong số này, có 35,8% số xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và 13,2% số xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu. Toàn tỉnh có 5/10 huyện, thành phố đạt chuẩn hoặc hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới.
Tỉnh Bình Thuận (cũ) có 79/93 xã đạt chuẩn nông thôn mới, chiếm 84,9%. Trong số các xã đạt chuẩn, có 14 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, tương ứng 17,7% và 4 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu, chiếm 5,1%. Ở cấp huyện, có 2/10 huyện, thị xã, thành phố đạt chuẩn hoặc hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới.
Tại tỉnh Đắk Nông (cũ), 45/60 xã đạt chuẩn nông thôn mới, đạt tỷ lệ 75%. Trong đó có 9 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, chiếm 20% và 2 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu, tương ứng 4,4%. Ở cấp huyện, có 1/8 huyện, thành phố đạt chuẩn hoặc hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới.
Tính chung cả giai đoạn 2021-2025, dù tổng kết sớm hơn kế hoạch một năm, cả ba tỉnh trước sáp nhập đều đạt và vượt nhiều chỉ tiêu Trung ương giao. Đây là nền tảng quan trọng để tỉnh Lâm Đồng mới tiếp tục triển khai Chương trình trong điều kiện có nhiều thay đổi về tổ chức bộ máy và không gian phát triển.
Kiện toàn bộ máy sau sáp nhập, bảo đảm không “đứt gãy”
Sau sáp nhập, Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh Lâm Đồng mới đã nhanh chóng kiện toàn bộ máy chỉ đạo thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia. Ban Chỉ đạo các chương trình mục tiêu quốc gia tỉnh giai đoạn 2021-2030 được thành lập, chỉ đạo đồng thời 5 chương trình lớn, trong đó có Chương trình xây dựng nông thôn mới. Văn phòng Điều phối nông thôn mới tỉnh cũng được thành lập và ban hành quy chế hoạt động, tạo cơ sở tổ chức triển khai Chương trình trong giai đoạn chuyển tiếp.
Tuy nhiên, ở cấp xã, việc tổ chức thực hiện vẫn gặp không ít khó khăn do mô hình tổ chức sau sáp nhập có nhiều thay đổi, trong khi Trung ương chưa ban hành hướng dẫn mới phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Việc thành lập và kiện toàn Ban Quản lý các chương trình mục tiêu quốc gia cấp xã vì vậy còn lúng túng, ảnh hưởng nhất định đến tiến độ triển khai tại cơ sở.
Trong năm 2025, tỉnh Lâm Đồng (cũ) tiếp tục duy trì 100% số xã đạt chuẩn nông thôn mới và có thêm 2 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Các địa phương Bình Thuận và Đắk Nông chưa tổ chức thẩm định, công nhận thêm xã đạt chuẩn mới do ảnh hưởng của quá trình sắp xếp bộ máy.
Sau sáp nhập, tỉnh Lâm Đồng mới có 124 đơn vị hành chính cấp xã, trong đó 103 xã thuộc đối tượng thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Qua rà soát cơ học, có 80/103 xã đạt chuẩn nông thôn mới, chiếm 77,7%, 3 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và 1 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu.
Tổng kế hoạch vốn ngân sách nhà nước thực hiện Chương trình nông thôn mới năm 2025 trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng khoảng hơn 1.128 tỷ đồng. Tuy nhiên, tiến độ giải ngân chưa đạt kỳ vọng, chủ yếu do phải rà soát, điều chỉnh dự án và chuyển tiếp nhiệm vụ, nguồn vốn giữa các đơn vị hành chính cũ và mới. Một số công trình, hạng mục không còn phù hợp với quy mô dân số và địa giới hành chính sau sáp nhập nên phải tạm dừng hoặc điều chỉnh.
Định hướng nông thôn mới bền vững trong giai đoạn tới
Báo cáo của UBND tỉnh Lâm Đồng khẳng định, Chương trình xây dựng nông thôn mới đã tạo chuyển biến rõ nét về kết cấu hạ tầng, phát triển kinh tế nông thôn, giảm nghèo và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân. Phong trào xây dựng nông thôn mới tiếp tục được duy trì, không bị “đứt gãy” sau sáp nhập.
Tuy vậy, khó khăn lớn nhất hiện nay là tổ chức bộ máy cấp cơ sở chưa đồng bộ, cán bộ chuyên trách thay đổi nhiều, trong khi chưa có hướng dẫn mới từ Trung ương. Bên cạnh đó là áp lực điều chỉnh quy hoạch, tiêu chí và phân bổ nguồn lực phù hợp với không gian phát triển mới.
Trong thời gian tới, tỉnh Lâm Đồng định hướng xây dựng nông thôn mới theo hướng toàn diện, bền vững, gắn với chuyển đổi số, kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn; tăng cường dân chủ cơ sở và phát huy vai trò tự quản của cộng đồng. Mục tiêu đến năm 2030, toàn tỉnh phấn đấu có ít nhất 92 xã đạt chuẩn nông thôn mới, 41 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao và có ít nhất 8 xã đạt chuẩn nông thôn mới hiện đại.
Để đạt được mục tiêu này, UBND tỉnh Lâm Đồng kiến nghị Trung ương sớm phê duyệt chủ trương thực hiện Chương trình giai đoạn 2026-2035; ban hành bộ tiêu chí và khung pháp lý mới theo hướng tích hợp các chương trình mục tiêu quốc gia. Đồng thời, tăng cường phân cấp, bố trí cán bộ chuyên trách và cơ chế sử dụng linh hoạt nguồn vốn, bảo đảm Chương trình xây dựng nông thôn mới tiếp tục triển khai hiệu quả trong giai đoạn phát triển mới của tỉnh./.
