Được thành lập vào năm 1977, Enemalta là tập đoàn năng lượng quốc gia duy nhất của Malta, cung cấp dịch vụ năng lượng hàng đầu tại Quần đảo Malta, được giao nhiệm vụ phân phối điện và phát triển mạng lưới phân phối điện quốc gia.
Mờ nhạt vai trò của tập đoàn năng lượng quốc gia
Tập đoàn Enemalta được chỉ định là Nhà điều hành hệ thống phân phối điện tại Malta, chịu trách nhiệm điều phối nguồn điện trong nước, điều phối các nhà máy phát điện địa phương và quản lý lưu lượng trên các thiết bị liên kết mạng. KTNN Malta cho biết, mạng lưới điện cao thế đóng vai trò rất quan trọng, nếu được quản lý hiệu quả có thể đáp ứng tốt nhu cầu sử dụng điện hiện tại cũng như trong tương lai của Malta.
Do đó, cuộc kiểm toán được thực hiện nhằm xác định mức độ đóng góp của việc lập kế hoạch và đầu tư của Enemalta đối với mạng lưới phân phối điện tại các địa phương. Cụ thể, KTNN Malta xác định xem việc lập kế hoạch của Enemalta có gồm đầy đủ các yếu tố cần thiết để duy trì mạng lưới phân phối điện ổn định, phù hợp không? KTNN Malta cũng đánh giá xem nguồn vốn dành cho việc nâng cấp mạng lưới phân phối có được sử dụng không; các khoản đầu tư vào mạng lưới có mang lại hiệu quả trong việc cải thiện an ninh cung cấp điện không?
Cuộc kiểm toán tập trung rà soát chức năng lập kế hoạch, lập ngân sách và đầu tư của Enemalta, đánh giá kết quả hoạt động của mạng lưới trong giai đoạn 10 năm, đặc biệt, trong năm 2023 khi xảy ra tình trạng mất điện nghiêm trọng, KTNN xác định chủ yếu do lỗi trong mạng lưới phân phối điện cao thế quốc gia. Qua kiểm toán, KTNN Malta đã đưa ra một số phát hiện quan trọng và báo cáo lên Hạ viện.
Báo cáo kiểm toán chỉ ra rằng, số liệu thống kê cho thấy chi tiêu vốn đầu tư vào mạng lưới điện cao thế trong giai đoạn được kiểm toán có xu hướng giảm; trái ngược với thực tế là đầu tư vào mạng lưới điện đã được tăng lên. Đánh giá này cũng cho thấy chi tiêu thực tế hằng năm của Enemalta với tư cách là Nhà điều hành hệ thống phân phối cho mạng lưới điện cao thế trong giai đoạn này thấp hơn nhiều so với ngân sách được phân bổ hằng năm.
Quá trình kiểm toán chỉ ra rằng, Enemalta đã gặp phải những thách thức đáng kể trong hoạt động, cản trở việc thực hiện các dự án và công trình theo kế hoạch, ngay cả khi các dự án này đã được lập kế hoạch ngân sách. Một số thách thức chính bao gồm khó khăn trong việc lựa chọn các nhà thầu phù hợp, đủ năng lực; hạn chế về nguồn cung cấp vật liệu ngành điện...
KTNN Malta cũng chỉ trích Enemalta khi các kế hoạch phát triển mạng lưới điện không đáp ứng các tiêu chí, chuẩn mực quốc gia; phần lớn các kế hoạch và quy tắc do Enemalta tự đặt ra; các giải pháp thực hiện quy hoạch phát triển điện lực chưa được chú trọng. Ngoài ra, KTNN Malta nhận thấy, đội ngũ kỹ thuật của Enemalta đưa ra rất ít đề xuất nhằm tăng cường mạng lưới điện, đồng thời chưa có nỗ lực đáng kể nào để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người dân.
Cần sớm có kế hoạch phát triển mạng lưới điện
KTNN Malta cho rằng, tình trạng mất điện năm 2023 xảy ra do lỗi lan rộng trên toàn bộ mạng lưới chứ không phải chỉ ở một vài địa điểm. Enemalta giải trình lý do chính dẫn đến những lỗi này là nhiệt độ cao kéo dài nhiều ngày và nhu cầu sử dụng điện của người dân tăng cao vào mùa hè. Enemalta dẫn chứng số liệu thống kê về khí tượng cho thấy, tình trạng mất điện xảy ra vào mùa hè năm 2023 trong giai đoạn nhiệt độ tăng cao, kéo dài lên tới đỉnh điểm, cũng đồng thời xảy ra ở nhiều quốc gia châu Âu khác.
Theo quy định, Enemalta cần lập và công bố Kế hoạch phát triển mạng lưới điện, thể hiện sự minh bạch về các dịch vụ trung và dài hạn, nêu rõ các khoản đầu tư dự kiến trong 5 đến 10 năm tới, đặc biệt nhấn mạnh vào việc đầu tư cơ sở hạ tầng phân phối điện. Kế hoạch cũng cần đề cập đến các nội dung như: Việc sử dụng năng lượng hiệu quả, quản lý cơ sở lưu trữ năng lượng hoặc các nguồn lực khác…
Enemalta phải công bố các kế hoạch này trên trang thông tin điện tử của Tập đoàn và gửi cho Cơ quan Quản lý dịch vụ năng lượng nhà nước ít nhất 2 năm một lần. Tuy nhiên, KTNN Malta cho biết, Enemalta đã không tuân thủ nghĩa vụ này theo quy định. Cơ quan Quản lý dịch vụ năng lượng nhà nước cũng chưa áp dụng các biện pháp xử phạt đối với hành vi vi phạm nghĩa vụ pháp lý của Tập đoàn.
Báo cáo của KTNN Malta cũng nhấn mạnh những điểm yếu kém trong hoạt động của Tập đoàn năng lượng quốc gia, đã được Tổng Kiểm toán Malta Charles Deguara gửi đến Chủ tịch Hạ viện để xem xét kỹ lưỡng hơn về năng lực điều hành của Enemalta đối với mạng lưới phân phối điện tại các địa phương, để đánh giá việc lập kế hoạch và đầu tư của Enemalta trong thời gian tới./.
(Theo KTNN Malta và tổng hợp)
