Lỏng lẻo trong quản lý di sản văn hóa
Cuộc kiểm toán chỉ ra rằng, nhiều hoạt động của Bộ Văn hóa chưa được thực hiện hiệu quả. Điển hình là tình trạng nhiều tòa nhà được xếp hạng di tích lịch sử, văn hóa cấp quốc gia nhưng không được bảo vệ, gìn giữ. Bộ cũng bị chỉ trích không tuân thủ các quy định trong công tác hạch toán, lập hồ sơ đối với tài sản công, không tiến hành đánh giá, xác định sự gia tăng giá trị của các di sản. Tình trạng này dẫn đến việc định giá thấp các loại di sản văn hóa, gây thất thoát cho ngân sách công ít nhất 180,3 triệu lei Moldova, tương đương 10,2 triệu USD.
Cuộc kiểm toán chỉ ra những điểm không phù hợp, những thiếu sót quan trọng nhất trong hoạt động của Bộ Văn hóa. Đây cũng là cơ sở để Tòa Thẩm kế Moldova đưa ra ý kiến kiểm toán trái ngược đối với Bộ.
Tòa Thẩm kế xác định, 26 di tích là những tài sản có giá trị văn hóa cần được ghi nhận trong sổ sách kế toán, tuy nhiên hiện nay, nhiều di sản văn hóa trong số này bị định giá thấp hơn giá trị thực tế lên đến hàng trăm triệu lei. Nhiều di sản khác lại bị định giá cao hơn hàng trăm triệu lei.
Theo Tòa Thẩm kế Moldova, việc đánh giá và hạch toán đầy đủ các tài sản văn hóa của các đơn vị trực thuộc Bộ Văn hóa là một quá trình phức tạp và khó khăn. Việc thu thập đầy đủ bằng chứng kiểm toán trong quá trình kiểm toán nhằm ước tính giá trị của các tài sản văn hóa khác cũng bị hạn chế và gặp nhiều thách thức. Tòa Thẩm kế cho biết, tính đến ngày 31/12/2023, trong số những tài sản văn hóa được kiểm kê, chỉ 0,92% tài sản được định giá.
Báo cáo của Tòa Thẩm kế chỉ ra rằng, Bộ Văn hóa không hạch toán đầy đủ giá trị của tài sản được chuyển giao cho các đơn vị quản lý. Đến nay, Bộ mới hạch toán tài sản chuyển giao với số tiền 633,1 triệu lei, tuy nhiên theo hồ sơ kế toán của các đơn vị trực thuộc, họ quản lý các tòa nhà, đất đai, công trình xây dựng đặc biệt… trị giá tới 993,2 triệu lei. Các đơn vị này xác định có 8 lô đất với tổng diện tích 3,77 ha trị giá 11,8 triệu lei và 7 tòa nhà với diện tích 1.705,6 m2 trị giá 5,9 triệu lei chưa được hạch toán. Nhiều khu đất là một phần của di tích lịch sử và văn hóa cấp quốc gia chưa được đánh giá và hạch toán.
Ngoài ra, Bộ cũng không tiến hành xác định giá trị của bộ sưu tập hơn 60.000 bộ phim. Đây là tài sản quốc gia thuộc lĩnh vực điện ảnh. Theo quy định, bộ sưu tập này do Trung tâm Điện ảnh Quốc gia lưu giữ, nhưng trên thực tế, chúng lại được lưu trữ tại một số tổ chức khác.
Đối với các nguồn tài liệu văn hóa, theo quy định, các tài liệu được lưu trữ tại Cục Lưu trữ sách quốc gia. Tuy nhiên, Cục không thực hiện đúng các quy định về lưu trữ tài liệu, không đánh giá và hạch toán tài sản, các bản sao tại kho lưu trữ không được đánh giá và kiểm kê, nhiều tài sản bị đánh giá thấp hơn nhiều so với giá trị thực tế, nhiều cuốn sách có giá trị nhưng không được định giá và hạch toán đúng. Tuy nhiên, Bộ Văn hóa chưa có hành động nào để giải quyết tình trạng trên.
Nhiều kiến nghị kiểm toán chỉ được thực hiện một phần hoặc chưa thực hiện
Bộ Văn hóa là 1 trong 14 bộ của Moldova, là cơ quan chuyên môn trung ương có chức năng đảm bảo việc thực hiện chính sách của Chính phủ trong lĩnh vực văn hóa, di sản quốc gia, du lịch và truyền thông đại chúng. Năm 2023, Bộ Văn hóa đã quản lý các nguồn lực trị giá 625,5 triệu lei; các chi phí trị giá 651,8 triệu lei và tài sản trị giá 2,7 tỷ lei. Tuy nhiên, các hoạt động của Bộ chưa hiệu quả, chưa mang lại giá trị, thậm chí gây ra nhiều rủi ro.
Cuộc kiểm toán mới nhất cho thấy, công tác kiểm soát nội bộ tại Bộ Văn hóa không đảm bảo việc xác định và quản lý hiệu quả các rủi ro liên quan đến quy trình tài chính, kế toán, bao gồm cả những rủi ro liên quan đến việc lập báo cáo tài chính hợp nhất. Việc kiểm soát nội bộ rời rạc đã ảnh hưởng đến tính xác thực và đầy đủ của thông tin được phản ánh trong các báo cáo tài chính của Bộ.
Trong cuộc kiểm toán được thực hiện năm trước, Tòa Thẩm kế đã đưa ra 19 kiến nghị giúp Bộ khắc phục các thiếu sót, tồn đọng và hoạt động không phù hợp. Tuy nhiên, đến nay, chỉ 3 kiến nghị được thực hiện, 8 kiến nghị được thực hiện một phần và 8 kiến nghị không được thực hiện.
Tòa Thẩm kế Moldova cho biết, trong quá trình kiểm toán, Bộ Văn hóa đã khắc phục một số sai sót được chỉ ra để không ảnh hưởng đến báo cáo tài chính hợp nhất. Tuy nhiên, nhiều thiếu sót tại Bộ đã tồn đọng trong những năm qua; tình trạng nhiều kiến nghị chỉ được thực hiện một phần hoặc chưa thực hiện tiếp tục tái diễn. Đây là lý do khiến hoạt động của Bộ Văn hóa chưa có nhiều cải thiện trong những năm gần đây./.
(Theo ccrm.md và tổng hợp)
