Cơ hội từ không gian phát triển mở rộng
Trước thời điểm sáp nhập, Ninh Bình là tỉnh đạt được nhiều thành tựu nổi bật trong phát triển kinh tế nông thôn. 100% số xã trong tỉnh đã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó nhiều xã được công nhận đạt chuẩn nâng cao và kiểu mẫu. Hạ tầng nông thôn được đầu tư đồng bộ, từ hệ thống giao thông, điện, thủy lợi đến trường học, trạm y tế và thiết chế văn hóa cơ sở. Bên cạnh đó, tỉnh đẩy mạnh cơ giới hóa, ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất nông nghiệp, phát triển nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp thông minh và liên kết chuỗi giá trị nông sản.
Về chuyển đổi số, Ninh Bình nằm trong nhóm các địa phương tiên phong. Nhiều hợp tác xã, doanh nghiệp nông thôn đã đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử, vận hành mô hình quản lý số hóa, tích hợp thanh toán điện tử và truy xuất nguồn gốc. Chương trình OCOP phát triển mạnh với hơn 200 sản phẩm được xếp hạng, trong đó có nhiều sản phẩm 4 sao, tiêu biểu như cơm cháy, rượu Kim Sơn, mắm Gia Viễn...
Đây chính là nền tảng quan trọng để Ninh Bình phát huy vai trò hạt nhân trong phát triển kinh tế nông thôn vùng sau sáp nhập.
Việc sáp nhập ba tỉnh mở ra không gian phát triển kinh tế nông thôn rộng lớn, giúp kết nối các vùng sinh thái, nông nghiệp, công nghiệp và đô thị. Với lợi thế địa lý gần Hà Nội, vùng đồng bằng rộng lớn, hệ thống sông ngòi phong phú, các huyện nông thôn sẽ có cơ hội tăng cường liên kết vùng trong sản xuất – chế biến – tiêu thụ sản phẩm.
Một số mô hình hiệu quả của Ninh Bình như sản xuất rau công nghệ cao ở Yên Mô, nuôi cá VietGAP tại Gia Viễn, du lịch nông nghiệp kết hợp bảo tồn di sản ở Hoa Lư… hoàn toàn có thể được nhân rộng sang các vùng nông thôn của Nam Định và Hà Nam. Đồng thời, những thế mạnh của hai tỉnh bạn như làng nghề truyền thống, vùng chuyên canh lúa chất lượng cao, vùng nguyên liệu thủy sản... sẽ bổ sung và làm giàu thêm nền kinh tế nông thôn của toàn vùng mới.
Bên cạnh đó, cụm công nghiệp nông thôn cũng được định hướng phát triển theo hướng đa ngành, phục vụ chế biến nông sản, cơ khí nông nghiệp, vật liệu xây dựng thân thiện môi trường… tạo thêm công ăn việc làm, tăng thu nhập cho người dân nông thôn.
Tăng cường vai trò dẫn dắt trong liên kết vùng nông thôn mới
Sau sáp nhập, mục tiêu xây dựng nông thôn mới không chỉ dừng lại ở từng xã, từng huyện, mà hướng tới phát triển nông thôn mới liên vùng, kết nối hạ tầng, dịch vụ, không gian sống và sản xuất. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa ba tỉnh trong quy hoạch, đầu tư và phân bổ nguồn lực.
Ninh Bình có thể tiếp tục dẫn đầu trong triển khai mô hình "xã nông thôn mới thông minh", nơi người dân được tiếp cận dịch vụ số, quản lý số hóa, học tập trực tuyến và tham gia vào nền kinh tế số. Hạ tầng công nghệ số, trung tâm hỗ trợ kỹ thuật cho nông dân, các trạm dịch vụ nông nghiệp sẽ đóng vai trò quan trọng trong chuyển đổi từ nông thôn truyền thống sang nông thôn hiện đại.
Việc sáp nhập cũng tạo điều kiện thuận lợi để hình thành các tuyến giao thông xuyên tỉnh, kết nối các vùng sản xuất với trung tâm tiêu thụ, thúc đẩy thương mại nông thôn phát triển theo hướng chuyên nghiệp và bền vững.
Một trong những điểm nhấn đáng chú ý trong giai đoạn mới là việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong kinh tế nông thôn. Ninh Bình với lợi thế đi đầu về kinh tế số nông nghiệp, có thể hỗ trợ mở rộng hệ sinh thái thương mại điện tử nông thôn sang toàn vùng. Các sản phẩm OCOP, đặc sản địa phương không chỉ hiện diện trên các sàn thương mại điện tử trong nước mà còn hướng đến xuất khẩu qua nền tảng số.
Sáp nhập tạo điều kiện phát triển các chuỗi du lịch sinh thái – nông nghiệp – văn hóa – làng nghề liên tỉnh. Ninh Bình với Tam Cốc – Tràng An, Nam Định với Phủ Dày – đền Trần, Hà Nam với chùa Tam Chúc… đều có những giá trị văn hóa – lịch sử – cảnh quan độc đáo. Khi được kết nối thành tuyến, chuỗi, du lịch nông thôn sẽ không chỉ giúp gia tăng thu nhập cho người dân mà còn góp phần bảo tồn không gian văn hóa, làng nghề và hệ sinh thái nông nghiệp truyền thống.
Du lịch cộng đồng tại các vùng nông thôn đang từng bước hình thành theo hướng chuyên nghiệp, có sự tham gia của người dân, doanh nghiệp và chính quyền. Đây là xu hướng mới của kinh tế nông thôn hiện đại – không chỉ sản xuất mà còn "kể chuyện", trải nghiệm và gìn giữ di sản.
Tuy nhiên, để kinh tế nông thôn phát triển toàn diện sau sáp nhập, cần giải quyết một số thách thức như: thống nhất cơ chế chính sách giữa ba tỉnh, nâng cao năng lực quản lý cấp cơ sở, đào tạo nhân lực nông thôn theo hướng hiện đại, và bảo đảm sự đồng thuận của người dân trong quá trình tái cấu trúc hành chính.
Sự chênh lệch về mức độ phát triển giữa các vùng, sự khác biệt trong mô hình tổ chức sản xuất và năng lực tài chính địa phương cũng là yếu tố cần tính đến trong quá trình lập quy hoạch và thực thi chính sách liên vùng.
Kinh tế nông thôn tỉnh Ninh Bình trong giai đoạn sau sáp nhập cùng Hà Nam và Nam Định đang đứng trước bước ngoặt lớn. Với nền tảng vững chắc, mô hình phát triển nông nghiệp – nông thôn thông minh, kết hợp chuyển đổi số và du lịch cộng đồng, Ninh Bình có thể đóng vai trò dẫn dắt trong liên kết vùng nông thôn mới. Đây là thời cơ quý báu để tái cấu trúc toàn diện, nâng cao năng suất và chất lượng cuộc sống người dân, hướng tới một nền kinh tế nông thôn hiện đại, hội nhập và bền vững./.
