Phân quyền cho Thủ tướng Chính phủ quyết định chủ trương đầu tư nhà máy điện hạt nhân

Cắt giảm 32,9% thủ tục hành chính

Sáng 14/4, tại Phiên họp thứ 44, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho ý kiến về Dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi).

Trình bày Tờ trình Dự án Luật, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, Dự thảo Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) bám sát 4 chính sách đã được Chính phủ nhất trí, gồm: thúc đẩy phát triển và xã hội hóa ứng dụng năng lượng nguyên tử; bảo đảm an toàn bức xạ, an toàn và an ninh hạt nhân, phân cấp trong công tác quản lý nhà nước; tạo thuận lợi cho hoạt động thanh sát hạt nhân; quản lý chất thải phóng xạ, nguồn phóng xạ đã qua sử dụng và nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng, ứng phó sự cố bức xạ, sự cố hạt nhân, trách nhiệm dân sự đối với thiệt hại hạt nhân.

Dự thảo Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) gồm 12 chương, 73 điều (giảm 20 điều tương ứng với hơn 20% số điều so với Luật năm 2008). Theo đó, Chính phủ dự kiến bãi bỏ 25 thủ tục hành chính; sửa đổi 9 thủ tục hành chính; giữ nguyên 42 thủ tục hành chính (tương ứng với mức giảm 32,9 % thủ tục hành chính). Dự thảo Luật không quy định chi tiết về thủ tục hành chính mà giao cho Chính phủ quy định.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, Dự thảo Luật đã cắt giảm tối đa thủ tục hành chính không ảnh hưởng tới an toàn bức xạ, an toàn và an ninh hạt nhân và sẽ tiếp tục giảm tối đa thời gian xử lý thủ tục hành chính, chi phí kinh doanh (chi phí tuân thủ) trong các nghị định hướng dẫn Luật Năng lượng nguyên tử. Đồng thời, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, làm rõ thẩm quyền các Bộ, ngành, ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh tại các nghị định.

Đáng chú ý, Dự thảo Luật quy định phân quyền quyết định chủ trương đầu tư nhà máy điện hạt nhân (thuộc thẩm quyền của Quốc hội theo Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công) cho Thủ tướng Chính phủ; quy định Thủ tướng Chính phủ quyết định chủ trương đầu tư dự án nhà máy điện hạt nhân.

Bên cạnh đó, theo tinh thần mới của việc xây dựng văn bản quy quy phạm pháp luật, Luật chỉ quy định những vấn đề thuộc thẩm quyền của Quốc hội, các nội dung thuộc thẩm quyền của Chính phủ sẽ quy định tại Nghị định và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật. Do đó, dự kiến Nghị định hướng dẫn Luật sẽ tiếp tục phân cấp từ Bộ Khoa học và Công nghệ cho UBND các tỉnh, thành phố cấp giấy phép thiết bị X-quang y tế, nguồn phóng xạ và thiết bị bức xạ có mức độ rủi ro thấp; chuẩn bị và ứng phó sự cố.

Ngoài ra, theo quy định của Luật Năng lượng nguyên tử 2008, việc vận chuyển vật liệu phóng xạ quá cảnh qua lãnh thổ Việt Nam đều phải được Thủ tướng Chính phủ cho phép. Chính phủ sẽ phân cấp thẩm quyền cấp phép vận chuyển quá cảnh đối với các nguồn phóng xạ có mức độ nguy hiểm từ trung bình trở xuống.

Cân nhắc thận trọng, làm rõ việc phân cấp, phân quyền

Thẩm tra Dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy cho biết, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi).

Cơ quan thẩm tra đề nghị tiếp tục rà soát, đối chiếu các quy định của Dự thảo Luật với các luật có liên quan để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất; tiếp tục rà soát, tham chiếu, bảo đảm tương thích với điều ước quốc tế như công ước về an toàn hạt nhân, an ninh hạt nhân và không phổ biến vũ khí hạt nhân, cam kết của Việt Nam tại các hội nghị của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu.

Thảo luận tại Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nhấn mạnh, quy định thẩm quyền như trên là điểm khác biệt rất lớn so với Luật Đầu tư và Luật Đầu tư công. Quan điểm chung là ủng hộ việc đẩy mạnh phân cấp, phân quyền nhưng với dự án điện hạt nhân, phải hết sức thận trọng, do đó, cần báo cáo kỹ lưỡng với Quốc hội vấn đề này.

“Phân cấp cho Thủ tướng Chính phủ thì nhanh hơn, gọn hơn hay tốt hơn thế nào? Nếu chuẩn bị kỹ hồ sơ và trình Quốc hội xem xét thì có mất nhiều thời gian so với việc giao cho Thủ tướng Chính phủ? Tôi đề nghị cân nhắc kỹ vấn đề này. Khi trình Quốc hội với đầy đủ hồ sơ, đại biểu Quốc hội thảo luận cũng là dịp để nhân dân hiểu rõ hơn chính sách, tính pháp lý và đồng thuận cao hơn” - Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng đặt vấn đề.

Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cũng cho rằng, hiện dự án điện hạt nhân sau khi cấp có thẩm quyền đồng ý mới ra Quốc hội quyết định. Tuy nhiên, tới đây, Luật ủy quyền cho Thủ tướng Chính phủ thì có phù hợp không, vì đây là công trình trọng điểm quốc gia, ảnh hưởng rất lớn đến quyền, nghĩa vụ, tính mạng của người dân.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi đề nghị cần có sự thống nhất về phân cấp, phân quyền trong Dự thảo Luật. Đồng thời, Dự thảo Luật cần hoàn thiện kỹ lưỡng quy định về việc cho phép cá nhân, tổ chức đầu tư thành lập cơ sở bức xạ, cơ sở tiến hành công việc bức xạ, trong đó có cơ sở sản xuất, chế biến chất phóng xạ, bởi lo ngại về khả năng bảo đảm an toàn của cá nhân, tổ chức.

Làm rõ thêm các vấn đề tại Phiên họp, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cho biết, Chính phủ sẽ giải trình rõ cơ sở phân cấp, phân quyền cũng như đánh giá tác động liên quan để đảm bảo an toàn và chủ động; bởi vấn đề năng lượng hạt nhân là vấn đề mới, việc an toàn hạt nhân phải được đặt lên trên hết, trước hết, trong khi nước ta chưa có kinh nghiệm trong vấn đề này.

Phó Thủ tướng cho rằng việc phân cấp, phân quyền cần tiếp cận theo quy mô dự án. Theo đó, đối với dự án có quy mô nhỏ và vừa, tiêu chuẩn hóa, kiểm soát được thì nên giao Thủ tướng Chính phủ quyết định; còn dự án quy mô lớn, tác động ảnh hưởng rất lớn từ vận hành cho đến sau dừng hoạt động thì Quốc hội quyết định.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho biết, UBTVQH thống nhất trình Quốc hội xem xét Dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ 9 sắp tới./.