Sẵn sàng đưa Luật Bảo hiểm xã hội vào đời sống

Nhiều điểm mới đột phá, tăng tính hấp dẫn của chính sách

Luật BHXH năm 2024 được đánh giá là có nhiều điểm mới mang tính đột phá, mang lại nhiều quyền, lợi ích lớn hơn cho người tham gia, thụ hưởng chính sách.

Trong đó, Luật đã mở rộng và làm rõ thêm nhiều nhóm đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, bao gồm cả những người lao động thỏa thuận làm việc bằng tên gọi khác hợp đồng lao động nhưng có nội dung thể hiện về việc làm có trả công, tiền lương và sự quản lý, điều hành, giám sát của một bên. Đây là bước tiến quan trọng để bao phủ các hình thức lao động mới trên thị trường.

Ngoài ra, đối tượng chủ hộ của hộ kinh doanh cá thể có đăng ký kinh doanh, dân quân thường trực, người hoạt động không chuyên trách ở thôn, tổ dân phố, người lao động làm việc không trọn thời gian có tổng mức tiền lương trong tháng bằng hoặc cao hơn tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc thấp nhất; người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn nhà nước, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp tại công ty và công ty mẹ, Thành viên Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, Giám đốc, thành viên Ban kiểm soát hoặc kiểm soát viên và các chức danh quản lý khác được bầu của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã không hưởng tiền lương cũng được đưa vào đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.

Luật cũng làm rõ đối tượng tham gia BHXH tự nguyện là người đang tạm hoãn thực hiện hợp đồng lao động, hợp đồng làm việc, trừ trường hợp hai bên có thỏa thuận về việc đóng BHXH bắt buộc trong thời gian này. Điều này giúp tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người lao động trong việc duy trì thời gian tham gia BHXH.

Nhằm gia tăng quyền lợi và tính hấp dẫn trong thụ hưởng chính sách, Luật BHXH năm 2024 quy định giảm từ 20 năm xuống còn 15 năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu hằng tháng. Điều này tạo cơ hội cho những người tham gia muộn hoặc không liên tục vẫn có thể tích lũy đủ năm đóng để hưởng lương hưu thay vì phải nhận BHXH một lần.

Đáng chú ý, Luật đã bổ sung chính sách trợ cấp hưu trí xã hội. Đây là một điểm mới mang tính đột phá nhằm hình thành hệ thống BHXH đa tầng. Độ tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội đã giảm xuống 75 tuổi (hiện hành là 80 tuổi). Đặc biệt, người thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo thì từ đủ 70 tuổi đến dưới 75 tuổi sẽ được hưởng trợ cấp này.

Lần đầu tiên, Luật BHXH 2024 quy định chế độ thai sản cho BHXH tự nguyện. Theo đó, người mẹ hoặc người cha tham gia BHXH tự nguyện sinh con (nếu đáp ứng đủ điều kiện về thời gian đóng BHXH từ đủ 6 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh) sẽ được hưởng trợ cấp thai sản với mức 2.000.000 đồng cho mỗi con. Chính sách này cũng áp dụng cho các trường hợp thai chết trong tử cung, thai chết trong khi chuyển dạ từ 22 tuần tuổi trở lên.

Luật BHXH 2024 bổ sung quy định cho phép công dân Việt Nam đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ điều kiện hưởng trợ cấp hưu trí xã hội (nếu không hưởng BHXH một lần và không bảo lưu) có thể được hưởng trợ cấp hằng tháng từ chính khoản đóng góp của mình. Mức trợ cấp thấp nhất bằng mức trợ cấp hưu trí xã hội hằng tháng và được hưởng bảo hiểm y tế do ngân sách nhà nước đóng. Điều này tạo thêm một lựa chọn quan trọng, giúp người lao động có thêm sự đảm bảo an sinh khi về già.

Điểm đáng chú ý khác là Luật BHXH 2024 đã tăng cường các chế tài xử lý hành vi chậm đóng, trốn đóng BHXH, bảo hiểm thất nghiệp; bổ sung hành vi bị nghiêm cấm là cầm cố, mua bán, thế chấp, đặt cọc sổ BHXH dưới mọi hình thức. Quy định này nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người lao động và tính nghiêm minh của pháp luật BHXH.

Chủ động chuẩn bị, tạo thuận lợi cho việc áp dụng Luật vào thực tiễn

Nhận thức rõ những thay đổi sâu rộng và tích cực của Luật BHXH năm 2024 đối với công tác thực hiện chính sách, thời gian qua, BHXH Việt Nam đã chủ động tích cực chuẩn bị, triển khai nhiều giải pháp đồng bộ nhằm sớm đưa Luật vào cuộc sống.

Giám đốc BHXH Việt Nam Lê Hùng Sơn cho biết, BHXH Việt Nam đã chủ động, tích cực tham mưu với Bộ trưởng Bộ Tài chính và các đơn vị liên quan trong xây dựng Nghị định, thông tư hướng dẫn Luật BHXH năm 2024. Đây là những văn bản quan trọng cụ thể hóa các quy định của Luật, giúp xác định rõ các đối tượng, mức đóng, mức hưởng, quy trình thực hiện và các vấn đề liên quan khác, tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng chính sách vào thực tế.

“Là cơ quan được giao tổ chức thực hiện, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của người tham gia, thụ hưởng chính sách, BHXH Việt Nam đã bám sát quá trình soạn thảo, cung cấp những căn cứ khoa học và thực tiễn từ việc phân tích số liệu, đánh giá công tác giải quyết, quản lý, chi trả chế độ, và tổng hợp thực tiễn triển khai trên toàn quốc để làm cơ sở cho việc xây dựng các Nghị định, thông tư đảm bảo đồng bộ, thống nhất và khả thi, đảm bảo quyền lợi người hưởng, cải cách thủ tục hành chính…” – ông Lê Hùng Sơn nói.

Những điểm mới nổi bật của Luật BHXH 2024 là minh chứng cho sự nỗ lực không ngừng của Đảng, Nhà nước trong việc xây dựng một hệ thống an sinh xã hội ngày càng hoàn thiện, bao phủ rộng khắp, đảm bảo quyền lợi và lợi ích hợp pháp, chính đáng cho người dân, người lao động và doanh nghiệp.

Giám đốc BHXH Việt Nam Lê Hùng Sơn

Cùng với đó, để đáp ứng yêu cầu thay đổi của chế độ, chính sách và cơ cấu tổ chức bộ máy mới, BHXH Việt Nam đã tập trung nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung các quy trình nghiệp vụ trong toàn hệ thống. Các quy trình được rà soát và tiếp tục đơn giản hóa nhằm tạo thuận lợi tối đa và tiện ích nhất cho người tham gia, thụ hưởng chính sách.

BHXH Việt Nam cũng đã đẩy mạnh xây dựng, nâng cấp, hoàn thiện hệ thống công nghệ thông tin và các phần mềm nghiệp vụ liên quan đáp ứng việc tiếp nhận, giải quyết hồ sơ, thủ tục các chế độ theo quy định mới của Luật, đảm bảo hoạt động thông suốt, đồng bộ ngay từ ngày đầu tiên triển khai.

Đồng thời, chú trọng trang bị, cập nhật kiến thức, kỹ năng cho đội ngũ viên chức trong toàn hệ thống về các quy định mới của Luật BHXH năm 2024, đảm bảo cán bộ BHXH các cấp nắm vững, chủ động xử lý tình huống phát sinh; phân cấp, phân quyền, rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ kết quả, đồng thời với tăng cường kiểm tra, giám sát thực thi công vụ nhằm nâng cao ý thức trách nhiệm và tinh thần phục vụ của toàn bộ đội ngũ, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Đặc biệt, xác định việc truyền thông phải “đi trước một bước”, “từ sớm, từ xa”, BHXH Việt Nam đã thực hiện thường xuyên, liên tục, kiên trì, bền bỉ ngay từ giai đoạn xây dựng Luật và công tác này sẽ tiếp tục được tăng cường thời gian tới.

Nội dung truyền thông tập trung làm rõ những lợi ích thiết thực của việc tham gia BHXH những điểm mới nổi bật của Luật BHXH năm 2024 có hiệu lực từ 01/7/2025; hướng dẫn người dân, người lao động, doanh nghiệp trong tham gia, thụ hưởng chính sách; hướng dẫn sử dụng dịch vụ công trực tuyến về BHXH, BHYT… nhằm giúp người dân biết đến chính sách, hiểu sâu chính sách, tin tưởng chính sách, đồng thuận hưởng ứng và yên tâm tham gia mạng lưới an sinh xã hội.