Tiến độ CPH các DNNN còn chậm so với yêu cầu của Chính phủ. Ảnh: TTXVN
Cổ phần hóa, thoái vốn chậm do cả cơ chế và thực thi
Ông Đặng Quyết Tiến - Cục trưởng Cục Tài chính DN (Bộ Tài chính) - cho biết: Lũy kế từ năm 2016 đến tháng 8/2020 đã có 177 DN được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án CPH với tổng giá trị DN là 443.503 tỷ đồng, trong đó, giá trị vốn nhà nước là 207.116 tỷ đồng. Tuy nhiên, trong 177 DN đã CPH, chỉ có 37/128 DN CPH theo kế hoạch (đạt 28%), còn 91 DN phải CPH trong 4 tháng cuối năm 2020. Như vậy, tiến độ CPH các DNNN còn chậm. Về thoái vốn, lũy kế tổng số thoái vốn từ năm 2016 đến tháng 8/2020 là 25.669 tỷ đồng, thu về 172.917 tỷ đồng, chưa đạt 30% so với kế hoạch.
Theo Bộ Tài chính, một trong những nguyên nhân khiến tiến độ CPH, thoái vốn chậm lại là do ảnh hưởng của dịch Covid-19. Bên cạnh đó, đối tượng CPH, thoái vốn trong giai đoạn này gồm một số tập đoàn kinh tế, tổng công ty lớn, có tình hình tài chính phức tạp, phạm vi hoạt động rộng, sở hữu nhiều đất đai tại nhiều tỉnh, thành. Chính vì vậy, việc xử lý tài chính, phê duyệt phương án sử dụng đất; xác định, kiểm toán giá trị DN, bán cổ phần lần đầu... gặp nhiều khó khăn, thời gian kéo dài.
Mặt khác, cơ chế, chính sách CPH, thoái vốn vẫn còn những bất cập, vướng mắc liên quan đến xác định giá trị thương hiệu dựa vào các yếu tố lịch sử, bề dày truyền thống; việc thực hiện khấu trừ giá trị lợi thế vị trí địa lý vào tiền thuê đất phải nộp hằng năm; xây dựng và phê duyệt phương án sử dụng đất sau CPH của các DN; xác định giá trị các quyền sở hữu trí tuệ; chi phí đối với chuyển nhượng vốn nhà nước...
Ngoài ra, nhiều quy định mới về CPH, thoái vốn chặt chẽ hơn nên các DN phải kéo dài thời gian để thực hiện lại từ đầu hoặc một số nội dung, công đoạn trong quá trình CPH. Việc thực hiện Luật Đất đai, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công chưa nghiêm túc, thường xuyên; nhiều DN chỉ đến khi CPH mới sắp xếp, xử lý đất đai theo quy định; điều này đã làm chậm quá trình CPH. Thêm vào đó, một số Bộ, ngành, địa phương, tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước và DNNN chưa nghiêm túc, quyết liệt trong chỉ đạo và triển khai; chưa chủ động đề xuất tháo gỡ vướng mắc, bất cập; còn hiện tượng không dám làm, không dám chịu trách nhiệm, viện dẫn vào các vướng mắc để chậm hoặc không thực hiện gây ảnh hưởng không nhỏ tới tiến độ CPH, thoái vốn…
Bổ sung, sửa đổi nhiềuquy định về cổ phần hóa,thoái vốn
Để tháo gỡ những vướng mắc, bất cập trên, Bộ Tài chính đã hoàn thiện Tờ trình Chính phủ về việc ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 126/2017/NĐ-CP của Chính phủ về chuyển DNNN và công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do DNNN đầu tư 100% vốn điều lệ thành công ty cổ phần (Nghị định 126), Nghị định số 91/2015/NĐ-CP về đầu tư vốn nhà nước vào DN và quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại DN (Nghị định 91) và Nghị định số 32/2018/NĐ-CP về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 91/2015/NĐ-CP về đầu tư vốn nhà nước vào DN và quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại DN (Nghị định 32).
Theo đó, Dự thảo Nghị định đã quy định cụ thể việc xây dựng phương án sử dụng đất khi CPH; nêu rõ các cơ quan đại diện chủ sở hữu có trách nhiệm trong việc phê duyệt phương án sử dụng đất; bổ sung chế tài thời gian và trách nhiệm của các cơ quan ở địa phương, T.Ư trong việc có ý kiến về phương án sử dụng đất. Dự thảo còn bổ sung điều kiện: Các DNNN thuộc diện sắp xếp lại, xử lý nhà, đất phải hoàn thành phương án này trước khi thực hiện CPH nhằm tách bạch quy trình CPH với quy trình sắp xếp, xử lý nhà đất tại DN, làm cơ sở cho việc xác định chính xác, nhanh giá trị quyền sử dụng đất vào giá trị DN CPH cũng như tạo thuận lợi cho việc phê duyệt phương án sử dụng đất để đẩy tiến độ chuyển DNNN sang công ty cổ phần. Đồng thời, việc khấu trừ giá trị lợi thế từ vị trí địa lý đất thuê, quy định về phương án sử dụng đất sau CPH cũng đã được điều chỉnh nhằm tách bạch giữa phương án sắp xếp lại, xử lý nhà, đất theo quy định về quản lý, sử dụng tài sản công và phương án sử dụng đất sau CPH của DN.
Dự thảo Nghị định bãi bỏ quy định về phương thức chuyển nhượng vốn nhà nước tại công ty cổ phần và công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên. Đồng thời, nguyên tắc xác định giá khởi điểm khi chuyển nhượng vốn tại các công ty cổ phần đã niêm yết hoặc đăng ký giao dịch trên sở giao dịch chứng khoán được bổ sung theo hướng: Mức giá khởi điểm do cơ quan đại diện chủ sở hữu/DNNN quyết định công bố tại ngày phê duyệt phương án chuyển nhượng vốn để làm cơ sở cho nhà đầu tư đăng ký khối lượng mua và nộp tiền đặt cọc không được thấp hơn giá xác định của tổ chức có chức năng thẩm định giá; giá tham chiếu bình quân 30 ngày liên tiếp trước ngày phê duyệt phương án chuyển nhượng vốn của mã chứng khoán đã giao dịch của công ty cổ phần niêm yết hoặc đăng ký giao dịch trên sở giao dịch chứng khoán; giá tham chiếu mã chứng khoán của công ty cổ phần đang giao dịch trên sở giao dịch chứng khoán trước ngày phê duyệt phương án chuyển nhượng vốn 1 ngày.
Về thoái vốn đầu tư của DN có vốn góp chi phối của Nhà nước tại các DN khác, Dự thảo bổ sung quy định giao cơ quan đại diện chủ sở hữu chỉ đạo người đại diện phần vốn nhà nước tại các DN có vốn góp chi phối vận dụng quy định tại Nghị định 91, Nghị định 32 và Nghị định này để có ý kiến khi tổ chức thoái vốn ở các DN khác đảm bảo công khai, minh bạch, theo thị trường và lợi ích cao nhất của cổ đông, trong đó có Nhà nước.
Dự thảo bãi bỏ quy định về xác định giá trị thương hiệu trước khi CPH, giá trị khởi điểm chuyển nhượng vốn dựa vào các yếu tố lịch sử, truyền thống, nhãn hiệu, tên thương mại (nếu có) để gỡ vướng cho DN về vấn đề này.
Những điều chỉnh, bổ sung trên được kỳ vọng sẽ khắc phục vướng mắc, bất cập trong quá trình CPH, thoái vốn nhà nước tại DN, góp phần đẩy nhanh tiến trình này trong thời gian tới.
THÙY ANH
