Thấy gì từ việc giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc?

Hỗ trợ thanh khoản

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) vừa ban hành Thông tư số 23/2025/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 30/2019/TT-NHNN ngày 27/12/2019 về thực hiện dự trữ bắt buộc của các tổ chức tín dụng (TCTD) và chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Thông tư này có hiệu lực từ ngày 01/10/2025.

Bên cạnh Thông tư 23, NHNN đã ban hành Quyết định số 2977/QĐ-NHNN sửa đổi, bổ sung Quyết định số 1158/QĐ-NHNN. Theo đó, NHNN bãi bỏ các quy định về tỷ lệ dự trữ bắt buộc của Ngân hàng Chính sách nhằm thống nhất với quy định tại Luật các TCTD năm 2024 và Thông tư 23. Quyết định này có hiệu lực từ tháng 10/2025.

Điểm đáng chú ý của Thông tư 23 là quy định giảm 50% tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với các TCTD tham gia hỗ trợ tổ chức, hoạt động và tài chính cho ngân hàng được kiểm soát đặc biệt, cũng như các TCTD nhận chuyển giao bắt buộc ngân hàng thương mại yếu kém theo Luật các TCTD.

Mức giảm này được tính dựa trên tỷ lệ dự trữ bắt buộc hiện hành và áp dụng cho tất cả các loại tiền gửi phải tính dự trữ bắt buộc. Theo đó, các TCTD chỉ phải trích lập 1,5% với tiền gửi dưới 12 tháng và 0,5% với tiền gửi từ 12 tháng trở lên, thay vì mức 3% và 1% như trước.

Theo Thông tư 23, Vietcombank, MB, VPBank và HDBank là những ngân hàng được giảm 50% tỷ lệ dự trữ bắt buộc kể từ ngày 01/10/2025. Đây là các ngân hàng đã và đang tích cực tham gia vào quá trình tái cơ cấu các TCTD yếu kém theo chỉ đạo của NHNN.

Trước đó, vào tháng 10/2024, NHNN đã công bố việc chuyển giao CBBank cho Vietcombank và Oceanbank cho MB. Đến tháng 01/2025, GPBank được chuyển giao cho VPBank và DongABank cho HDBank. Các ngân hàng này trước khi được chuyển giao đều nằm trong diện kiểm soát đặc biệt do tích lũy nợ xấu và lỗ lũy kế kéo dài.

Việc giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc được giới chuyên gia đánh giá là yếu tố quan trọng giúp các ngân hàng nhận chuyển giao bắt buộc có thêm nguồn lực để cho vay, đầu tư, từ đó thúc đẩy tăng trưởng lợi nhuận. Đồng thời, động thái này thể hiện nỗ lực của NHNN trong việc phục hồi hoạt động của các ngân hàng yếu kém.

NHNN đang tiếp tục lấy ý kiến sửa đổi Dự thảo Thông tư số 14/2018/TT-NHNN về tỷ lệ dự trữ bắt buộc hỗ trợ đối với TCTD có tỷ trọng tín dụng nông nghiệp, nông thôn cao. Theo Dự thảo, với TCTD có tỷ trọng tín dụng nông nghiệp, nông thôn bình quân từ 70% trở lên: tỷ lệ dự trữ bắt buộc hỗ trợ theo đề nghị của TCTD nhưng không thấp hơn 1/20 tỷ lệ dự trữ bắt buộc tương ứng. Với TCTD có tỷ trọng từ 40% đến dưới 70%: tỷ lệ hỗ trợ không thấp hơn 1/5 tỷ lệ dự trữ bắt buộc tương ứng với từng loại tiền gửi.

Trao đổi với Báo Kiểm toán, TS. Nguyễn Trí Hiếu – chuyên gia tài chính ngân hàng – nhận định rằng việc giảm 50% tỷ lệ dự trữ bắt buộc là biện pháp hỗ trợ thanh khoản thiết thực. Thông thường, các ngân hàng phải duy trì một tỷ lệ dự trữ bắt buộc nhất định, ví dụ 3% đối với tiền gửi không kỳ hạn. Việc giảm một nửa tỷ lệ này sẽ giúp các ngân hàng có thêm nguồn lực để thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.

Đôi điều băn khoăn

Tuy nhiên, theo TS. Nguyễn Trí Hiếu, chính sách này cũng phản ánh phần nào khó khăn của các ngân hàng đang thực hiện nhiệm vụ đặc biệt theo chỉ đạo của NHNN, đặc biệt là nhóm ngân hàng nhận chuyển giao bắt buộc. Ông đặt vấn đề: “Nhu cầu thanh khoản của các ngân hàng này, đặc biệt là nhóm ngân hàng 0 đồng trong quá trình tái cơ cấu, có đang ở mức cao?”

Bình luận thêm về quy định dự trữ bắt buộc, ông Hiếu cho rằng đây là công cụ mà NHNN sử dụng để đảm bảo các ngân hàng thương mại luôn có sẵn một phần vốn nhằm đáp ứng nhu cầu thanh khoản. Ví dụ, với 100 đồng vốn huy động, nếu NHNN yêu cầu tỷ lệ dự trữ bắt buộc là 3%, ngân hàng phải giữ lại 3 đồng tại tài khoản ở NHNN. Đây là khoản dự phòng giúp ngân hàng ứng phó khi cần và cũng là công cụ điều tiết lượng tiền trong lưu thông.

Khi NHNN yêu cầu duy trì hoặc tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc, tức là một phần tiền sẽ được rút khỏi lưu thông và gửi vào NHNN. Đây là cách kiểm soát lạm phát và điều tiết cung tiền trong nền kinh tế.

Tuy nhiên, ông Hiếu cũng cảnh báo về yếu tố rủi ro: Việc giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc đồng nghĩa với việc NHNN nới lỏng chính sách tiền tệ. Điều này dẫn đến việc một lượng tiền đáng lẽ được giữ tại NHNN để kiểm soát cung tiền thì nay lại được “bơm” vào thị trường, từ đó có thể làm gia tăng áp lực lạm phát.

Có thể thấy, việc giảm 50% tỷ lệ dự trữ bắt buộc là biện pháp hỗ trợ thanh khoản kịp thời và phù hợp trong bối cảnh một số ngân hàng đang thực hiện nhiệm vụ đặc biệt. Tuy nhiên, chính sách này cũng phản ánh áp lực về thanh khoản và huy động vốn của các TCTD tham gia hỗ trợ các ngân hàng yếu kém.

Giới chuyên gia khuyến nghị NHNN cần tăng cường giám sát, theo dõi sát diễn biến thị trường tiền tệ cũng như tiến độ tái cấu trúc các ngân hàng yếu kém để có biện pháp điều chỉnh phù hợp, kịp thời nhằm đảm bảo ổn định lâu dài hệ thống ngân hàng./.