Đánh giá sát thực tế, khách quan thực trạng thuốc giả, thực phẩm giả
Dự và phát biểu khai mạc, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đánh giá cao sáng kiến tổ chức Phiên giải trình và cho rằng “đây là chủ đề rất nóng, nóng từ mỗi gia đình, mỗi người dân”.
Phó Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ, tác hại của thuốc giả, thực phẩm giả đối với sức khỏe nhân dân và nền kinh tế rất lớn, đến mức có thể coi là hiểm họa. Trong đó, nguy hiểm nhất là gây tác hại trực tiếp, lâu dài đến sức khỏe, thậm chí tính mạng người sử dụng.
Với nhận thức sâu sắc đó, Đảng và Nhà nước luôn xác định công tác bảo đảm an toàn thực phẩm, phòng, chống thuốc giả, thực phẩm giả là nhiệm vụ quan trọng gắn liền với mục tiêu bảo vệ sức khỏe nhân dân, bảo đảm an ninh y tế quốc gia. Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII đã đề ra nhiệm vụ “Đẩy mạnh phòng chống buôn lậu, sản xuất kinh doanh thuốc, thực phẩm chức năng giả, kém chất lượng. Kiểm soát chặt chẽ thực phẩm chức năng và hàng hoá có nguy cơ gây hại cho sức khoẻ”.
“Quan điểm, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước thể hiện rất rõ tinh thần quyết liệt đấu tranh, tiến tới triệt tiêu hiểm họa này. Từ đầu năm đến nay, Chính phủ đã nỗ lực tập trung triển khai đợt cao điểm đấu tranh với tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ là tuyên chiến không khoan nhượng với tình trạng thuốc giả, thực phẩm giả để bảo vệ sức khỏe, tính mạng, quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân, doanh nghiệp; bảo vệ an ninh, an toàn sức khỏe cho nhân dân, góp phần phục vụ đất nước phát triển nhanh, bền vững” - Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh mong muốn cơ quan giải trình và phía yêu cầu giải trình đánh giá sát thực tế, khách quan thực trạng sản xuất, kinh doanh, lưu hành thuốc giả, thực phẩm giả; đánh giá việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống thuốc giả, thực phẩm giả gắn với chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm của các Bộ, ngành, địa phương; làm rõ những khó khăn, hạn chế và nguyên nhân.
Qua đó, đề xuất, kiến nghị sửa đổi, hoàn thiện chính sách, pháp luật; có giải pháp tháo gỡ kịp thời vướng mắc, thiết thực nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng thuốc, thực phẩm; phòng ngừa, ngăn chặn hành vi sản xuất, kinh doanh, lưu hành, quảng cáo thuốc giả, thực phẩm giả.
Chưa phát hiện thuốc giả ở cơ sở khám, chữa bệnh
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh, tình trạng sản xuất, kinh doanh thuốc giả không chỉ là vấn đề của quốc gia đơn lẻ, mà là vấn đề chung toàn cầu và đang diễn biến ngày càng phức tạp.
Thời gian qua, liên tiếp các vụ sản xuất, buôn bán thuốc giả, thực phẩm giả ở Việt Nam đã bị cơ quan chức năng phát hiện, xử lý, bị dư luận xã hội lên án. Thuốc giả và thực phẩm giả không những gây tác hại trực tiếp đến sức khỏe và tính mạng người tiêu dùng, mà còn gây thiệt hại về kinh tế, gây xói mòn niềm tin xã hội, suy giảm uy tín của doanh nghiệp, tiềm ẩn nguy cơ mất trật tự an toàn xã hội.
Báo cáo giải trình việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng chống thuốc giả, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, hàng năm, Việt Nam lấy 38.000 mẫu thuốc tại các cơ sở. Kết quả cho thấy, tỷ lệ thuốc không đạt chất lượng, thuốc giả giảm mạnh từ hơn 10% những năm 1990-1991 xuống dưới 2% những năm gần đây.
Cụ thể, năm 2024, tỷ lệ thuốc không đạt chất lượng là 0,45%, tỷ lệ thuốc giả dưới 0,1%. Tỷ lệ dược liệu, thuốc y học cổ truyền vi phạm chất lượng cao hơn so với thuốc hóa dược. Thuốc giả chưa phát hiện ở cơ sở khám, chữa bệnh mà chủ yếu phát hiện qua kênh bán lẻ, thương mại điện tử.
“Theo đánh giá của Tổ chức Y tế thế giới, tỷ lệ thuốc không đạt chất lượng và thuốc giả của Việt Nam ở mức thấp so với trung bình của thế giới” - Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên nói.
Dù vậy, gần đây có những vụ việc sản xuất, kinh doanh thuốc giả bị cơ quan chức năng phát hiện và triệt phá, điển hình là các đường dây sản xuất, buôn bán kháng sinh giả tại Hà Nội, Cần Thơ, Bến Tre (tháng 8/2024) và đường dây thuốc, thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả trên nhiều địa bàn.
Nguyên nhân của tình trạng này là do nhu cầu của nhân dân tăng cao; công nghệ in ấn bao bì, thương mại điện tử phát triển... tạo thuận lợi cho hàng giả, trong đó có thuốc giả dễ được tiêu thụ.
Ngoài ra, các cá nhân, đơn vị lợi dụng tâm lý mua hàng giá rẻ của người tiêu dùng để điều trị; bất chấp các quy định pháp luật vì lợi nhuận, lợi ích cá nhân...
Theo Thứ trưởng Bộ Y tế, hậu quả của việc phát hiện nhiều vụ thuốc, thực phẩm giả không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe mà còn cả niềm tin của người dân. “Tại một số địa phương, người dân khi đi mua sản phẩm, không biết mua cái này là thật hay giả. Rõ ràng là sản phẩm chân chính nhưng vẫn bị làm giả” - Thứ trưởng chia sẻ.
Cấp bách giải quyết bất cập của hệ thống pháp luật
Trả lời câu hỏi của đại biểu tại Phiên giải trình về quy định liên quan đến phòng, chống thực phẩm giả không còn phù hợp với thực tiễn hiện nay, cần phải sửa đổi và sửa đổi cấp bách, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, hiện nay, liên quan đến lĩnh vực an toàn thực phẩm (ATTP), Luật ATTP là Luật chủ đạo và đã triển khai được 15 năm, có nhiều điều khoản không còn phù hợp.
Để triển khai Luật ATTP, Chính phủ ban hành Nghị định 38 và Nghị định 15, trong đó Nghị định 15 cũng ra đời được 7 năm. Vì vậy, việc rà soát, đánh giá, cập nhật nội dung mới trên thế giới, cũng như giải quyết những vấn đề bất cập trong hệ thống pháp luật là hết sức cần thiết.
Bộ Y tế đã có tổng kết Nghị định 15 và Luật ATTP để tham mưu đề xuất với Chính phủ, năm 2026 sẽ trình Luật ATTP sửa đổi với Quốc hội. Bộ cũng đang hoàn thiện hồ sơ sửa đổi Nghị định 15, trong đó xin ý kiến nhiều Bộ ngành, cơ quan, tổ chức quốc tế, người dân và doanh nghiệp để trình Chính phủ ban hành trong thời gian gần nhất.
Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan
Vấn đề bất cập làm phát sinh thuốc giả, thực phẩm giả có liên quan đến hệ thống pháp luật, theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan, qua quá trình đánh giá của Bộ Y tế cho thấy, Luật ATTP có những chính sách chưa phù hợp. Đơn cử như hệ thống quản lý kiểm soát chất lượng thực phẩm, đặc biệt là thực phẩm chức năng lưu thông trên thị trường còn rất nhiều nhiều khó khăn.
“Bất kỳ nội dung nào bất cập, vướng mắc nào còn tồn tại, nếu doanh nghiệp không đảm bảo đạo đức kinh doanh, không đảm bảo trách nhiệm với xã hội, đều là kẽ hở để họ lợi dụng trong quá trình sản xuất nhằm thu lợi bất chính” - Bộ trưởng Đào Hồng Lan nói.
.jpeg "Kịp thời triệt phá, quét sạch nạn thuốc giả, thực phẩm giả")
