Từ 01/10/2025: Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp mới chính thức có hiệu lực

Mở rộng đối tượng nộp thuế và thu nhập chịu thuế

So với các quy định trước đây, Luật mới bổ sung, sửa đổi trên nhiều phương diện: từ đối tượng nộp thuế, thu nhập chịu thuế, thu nhập được miễn thuế, kỳ tính thuế, phương pháp tính thuế, quy định về chi phí được trừ/không được trừ, thuế suất, ưu đãi thuế cho đến chuyển lỗ và điều kiện áp dụng ưu đãi.

Một trong những thay đổi quan trọng nhất là việc mở rộng phạm vi đánh thuế đối với doanh nghiệp nước ngoài.

Theo điểm d khoản 2 Điều 2, các doanh nghiệp nước ngoài không có cơ sở thường trú tại Việt Nam, gồm những doanh nghiệp kinh doanh thương mại điện tử và kinh doanh trên nền tảng số, đều phải nộp thuế đối với phần thu nhập phát sinh tại Việt Nam.

Bên cạnh đó, khoản 3 Điều 3 cũng quy định rõ: cả doanh nghiệp nước ngoài có cơ sở thường trú và không có cơ sở thường trú tại Việt Nam đều phải nộp thuế cho thu nhập phát sinh tại Việt Nam, bất kể hoạt động kinh doanh được tiến hành ở đâu. Điều này đảm bảo nguyên tắc công bằng, tránh thất thu ngân sách trong bối cảnh giao dịch xuyên biên giới và thương mại số ngày càng phổ biến.

Bổ sung quy định về thu nhập miễn thuế

Khoản 4 Điều 4 mở rộng các trường hợp thu nhập được miễn thuế, trong đó nhấn mạnh đến lĩnh vực nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Cụ thể, thời gian miễn thuế tối đa không quá 3 năm đối với thu nhập từ hợp đồng nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; thu nhập từ bán sản phẩm làm ra từ công nghệ mới lần đầu tiên áp dụng tại Việt Nam; thu nhập từ sản xuất thử nghiệm, bao gồm cả sản xuất thử nghiệm có kiểm soát theo quy định pháp luật.

Ngoài ra, Khoản 8 Điều 4 của Luật còn quy định miễn thuế đối với khoản hỗ trợ trực tiếp từ NSNN, khoản bồi thường của Nhà nước.

Khoản 9 Điều 4 quy định cụ thể về chênh lệch do đánh giá lại tài sản khi cổ phần hóa, sắp xếp lại doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước. Miễn thuế với một số khoản thu nhập của đơn vị sự nghiệp công lập cung cấp dịch vụ sự nghiệp công cơ bản, thiết yếu hoặc tại địa bàn đặc biệt khó khăn.

Quy định mới về kỳ tính thuế

Luật bổ sung quy định tại khoản 2 Điều 5 đối với doanh nghiệp nước ngoài cung cấp hàng hóa, dịch vụ thông qua thương mại điện tử và nền tảng số, kỳ tính thuế có thể xác định theo từng lần phát sinh hoặc theo tháng, phù hợp với đặc thù quản lý thuế trong môi trường kinh doanh số.

Xác định thu nhập tính thuế và chuyển lỗ

Tại khoản 3 và khoản 4 Điều 7, Luật cho phép doanh nghiệp bù trừ số lỗ từ hoạt động sản xuất, kinh doanh với thu nhập chịu thuế của hoạt động khác theo lựa chọn, ngoại trừ các khoản thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản, dự án đầu tư hoặc quyền tham gia dự án đầu tư.

Đối với hoạt động chuyển nhượng dự án đầu tư thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản, các khoản lỗ - lãi phải xác định riêng và không được bù trừ với hoạt động kinh doanh khác.

Về thời hạn chuyển lỗ, luật rút ngắn xuống tối đa 5 năm liên tục kể từ năm tiếp theo năm phát sinh lỗ (thay vì thời gian dài hơn trước đây).

Phương pháp tính thuế mới

Luật bổ sung quy định áp dụng phương pháp tính thuế theo tỷ lệ % trên doanh thu đối với doanh nghiệp có tổng doanh thu năm không quá 3 tỷ đồng, trong trường hợp xác định được doanh thu nhưng không xác định được chi phí và thu nhập.

Quy định này giúp đơn giản hóa thủ tục, đặc biệt đối với các doanh nghiệp siêu nhỏ.

Chi phí được trừ và không được trừ

Điểm b khoản 1 Điều 9 đã mở rộng phạm vi các khoản chi được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế.

Cụ thể, bao gồm chi thực tế cho người biệt phái tham gia quản trị, điều hành, kiểm soát tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt; một số khoản chi phục vụ sản xuất, kinh doanh nhưng chưa tương ứng với doanh thu phát sinh trong kỳ.

Ngoài ra còn có chi hỗ trợ xây dựng công trình công cộng phục vụ sản xuất, kinh doanh; chi phí liên quan đến giảm phát thải khí nhà kính, trung hòa carbon, net-zero; đóng góp vào một số quỹ thành lập theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ.

Cùng với đó, Luật cũng quy định rõ các khoản chi không được trừ, đáng chú ý như: lãi vay vượt mức theo Bộ Luật Dân sự nếu vay từ đối tượng không phải là tổ chức tín dụng. Một số khoản thuế GTGT đầu vào không đủ điều kiện khấu trừ, nếu đã tính vào chi phí thì không được khấu trừ đầu ra.

Bổ sung mức thuế suất mới

Lần đầu tiên Luật đã quy định mức thuế suất ưu đãi thấp hơn mức chuẩn (20%) để hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ. Theo đó, mức thuế 15% được áp dụng cho doanh nghiệp có doanh thu năm không quá 3 tỷ đồng; mức thuế 17% áp dụng cho doanh nghiệp có doanh thu năm từ trên 3 tỷ đến không quá 50 tỷ đồng.

Tuy nhiên, quy định này không áp dụng với doanh nghiệp trong quan hệ liên kết hoặc công ty con của doanh nghiệp không đáp ứng điều kiện ưu đãi.

Ưu đãi thuế TNDN: Mở rộng ngành nghề và địa bàn

Một trong những nội dung đáng chú ý của Luật đó là quy định cụ thể nguyên tắc áp dụng ưu đãi theo ngành nghề và địa bàn. Các ngành nghề mới được bổ sung gồm đầu tư cơ sở kỹ thuật, ươm tạo, khu làm việc chung hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo; dự án thuộc đối tượng ưu đãi, hỗ trợ đầu tư đặc biệt theo Luật Đầu tư.

Đồng thời các địa bàn ưu đãi bao gồm khu kinh tế, khu công nghệ cao, khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, khu công nghệ số tập trung; địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn và đặc biệt khó khăn.

Luật cũng cho phép kế thừa nghĩa vụ và quyền lợi liên quan đến ưu đãi thuế trong trường hợp sáp nhập, hợp nhất, chia, tách, chuyển đổi sở hữu.

Mức thuế suất ưu đãi và thời gian áp dụng

Mức thuế ưu đãi 10% trong 15 năm áp dụng cho dự án đầu tư mới tại khu công nghệ cao, khu công nghệ số tập trung, khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, hoặc tại khu kinh tế ở địa bàn khó khăn/đặc biệt khó khăn.

Mức thuế 17% trong 10 năm áp dụng cho dự án đầu tư cơ sở kỹ thuật, ươm tạo, khu làm việc chung hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa; dự án đầu tư mới tại khu kinh tế nhưng không nằm ở địa bàn khó khăn.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp thuộc diện này còn được miễn thuế tối đa 2 năm và giảm 50% trong 4 năm tiếp theo.

Đáng chú ý, Luật cũng bổ sung quy định ưu đãi thuế đối với dự án đầu tư mở rộng.

Các trường hợp miễn, giảm thuế khác

Luật cũng quy định các trường hợp được miễn, giảm thuế khác. Cụ thể, giảm 50% số thuế TNDN phải nộp đối với đơn vị sự nghiệp công lập cung cấp dịch vụ công tại địa bàn khó khăn.

Miễn thuế TNDN trong 2 năm liên tục kể từ khi phát sinh thu nhập chịu thuế đối với doanh nghiệp chuyển đổi từ hộ kinh doanh.

Luật bổ sung tiêu chí phân bổ theo chi phí trong trường hợp không hạch toán riêng được thu nhập từ hoạt động được ưu đãi.

Đồng thời, quy định loại trừ ưu đãi đối với thu nhập từ thăm dò, khai thác khoáng sản; thu nhập từ hàng hóa, dịch vụ thuộc diện thuế tiêu thụ đặc biệt, trừ một số dự án như sản xuất, lắp ráp ô tô, máy bay, tàu thủy, lọc hóa dầu.

Với hàng loạt sửa đổi, bổ sung, Luật Thuế TNDN số 67/2025/QH15 không chỉ hoàn thiện cơ sở pháp lý cho quản lý thuế, mà còn hướng đến nuôi dưỡng nguồn thu, khuyến khích đổi mới sáng tạo, thúc đẩy chuyển đổi số, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa; đồng thời đảm bảo công bằng, bình đẳng trong nghĩa vụ thuế giữa các loại hình doanh nghiệp, đặc biệt trong môi trường kinh doanh xuyên biên giới.

Luật cũng thể hiện định hướng cải cách chính sách thuế của Việt Nam, phù hợp với thông lệ quốc tế, góp phần tạo lập môi trường đầu tư kinh doanh minh bạch, ổn định, qua đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững./.