Nhiều nguyên nhân khiến tỷ giá “nóng”
Thị trường ngoại hối trong nước những ngày tháng 8/2025 “nóng bỏng” hơn bao giờ hết. Tỷ giá USD/VND tăng rất mạnh, có thời điểm vượt mốc 26.500 đồng/USD.
Tính từ đầu tháng 8/2025 đến nay, VND mất giá thêm khoảng 0,5 - 1% so với USD, nâng mức giảm từ đầu năm lên 3,8% trên thị trường ngân hàng và 3,4% trên thị trường tự do.
Theo ông Phạm Chí Quang - Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ, NHNN, trong điều hành chính sách tiền tệ, để có lãi suất thấp thì phải có sự đánh đổi nhất định, trong đó có tỷ giá. Thời gian qua, NHNN đã thực hiện các chính sách điều hành nhằm duy trì mặt bằng lãi suất thấp, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Việc mặt bằng lãi suất VND thấp trên thị trường liên ngân hàng đã dẫn tới chênh lệch lãi suất giữa đồng VND và USD, khiến USD hấp dẫn hơn, dẫn tới cân đối cung cầu ngoại tệ biến động, hành vi chuyển đổi sang đồng tiền lãi suất cao hơn.
TS. Nguyễn Trí Hiếu - chuyên gia tài chính, ngân hàng - cho rằng, việc duy trì mặt bằng lãi suất thấp trong thời gian quá dài cũng là “lợi bất cập hại”, gây áp lực lên tỷ giá.
Giới phân tích cho rằng, tỷ giá tăng do cầu mua ngoại tệ trả nợ của Chính phủ tăng, xuất siêu giảm so với năm trước, chênh lệch lãi suất giữa VND và USD vẫn cao, kích thích đầu cơ... Mặt khác, nhu cầu nhập khẩu lớn hơn khi mức thuế 0% được áp dụng với hàng hóa nhập từ Mỹ, trong khi xuất khẩu chậm lại, dẫn đến thặng dư thương mại bị thu hẹp, điều này cũng gây áp lực lên tỷ giá.
Bên cạnh đó, dòng vốn FDI sẽ chậm lại do ảnh hưởng về thuế quan giá và giá vàng tăng mạnh cũng gây áp lực gián tiếp lên tỷ giá. Các đồng tiền nước ngoài khác mạnh lên cũng kéo theo tâm lý nắm giữ các ngoại tệ.
Nhu cầu USD trong nước tăng có nguyên nhân đến từ nhu cầu thực nhưng cũng có thể đến từ tình trạng găm giữ USD trong bối cảnh NHNN đang thực hiện nới lỏng chính sách tiền tệ - Công ty Chứng khoán Rồng Việt (VDSC)
Để “hạ nhiệt” tỷ giá, NHNN đã có động thái can thiệp bằng hình thức bán ngoại tệ kỳ hạn có hủy ngang với giá ấn định ở mức 26.550 VND/USD, áp dụng cho kỳ hạn 180 ngày. Tuy nhiên, hoạt động này chỉ áp dụng với các tổ chức tín dụng có trạng thái ngoại tệ âm và số lượng ngoại tệ bán ra được giới hạn nhằm đưa trạng thái ngoại tệ của từng ngân hàng về mức cân bằng.
Ngay sau khi thông tin bán kỳ hạn được công bố, tỷ giá trên thị trường giảm sâu trong đầu tuần, nhưng cũng có lúc bật lên sát 26.540 đồng vào giữa tuần và hạ nhiệt dần, hiện lùi về sát 26.500 đồng/USD.
Theo giới phân tích, việc cung ứng các hợp đồng bán ngoại tệ kỳ hạn của NHNN nhằm xóa bỏ kỳ vọng của thị trường về việc NHNN sẽ tiếp tục nới trần tỷ giá, qua đó giúp cho tỷ giá trong ngắn hạn dịu lại. Động thái của NHNN được kỳ vọng sẽ đẩy cầu USD trong hệ thống ngân hàng về cuối năm 2025 và đầu 2026 - giai đoạn nguồn cung ngoại tệ sẽ được tăng cường từ kiều hối và Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) có khả năng giảm lãi suất.
Áp lực tỷ giá có thể còn dai dẳng
Tuy nhiên, theo các chuyên gia của Công ty Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), áp lực đối với tỷ giá sẽ chưa có thay đổi cơ bản nếu nhu cầu ngoại tệ từ nay đến cuối năm tiếp tục tăng.
Công ty Chứng khoán MBS nhận định áp lực nội tại sẽ là yếu tố chính góp phần vào đà tăng của tỷ giá, bao gồm: Chênh lệch lãi suất giữa USD và VND vẫn tiếp diễn cho dù Fed cắt giảm lãi suất xuống 4%; nhu cầu nhập khẩu lớn hơn khi mức thuế 0% được áp dụng hàng hóa từ Mỹ.
Ngược lại, xuất khẩu nói chung sẽ chậm lại, dẫn đến thặng dư thương mại bị thu hẹp; dòng vốn FDI sẽ chậm lại chờ đợi các thông tin rõ ràng hơn về thuế quan; chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới trong bối cảnh giá vàng tăng.
Theo đó, MBS dự báo tỷ giá trung bình năm 2025 sẽ dao động trong khoảng 26.600 - 26.750 VND/USD, phản ánh mức tăng 4,5 - 5% so với đầu năm.
Theo ông Phạm Chí Quang - Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ, NHNN, tỷ giá, lãi suất chịu tác động bởi rất nhiều yếu tố của thị trường tài chính toàn cầu, đặc biệt là chính sách thuế quan của Mỹ.
PGS,TS. Nguyễn Hữu Huân - giảng viên Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh - nhận định, áp lực tỷ giá có thể còn dai dẳng khi thị trường bước vào 3 đợt cao điểm về nhu cầu ngoại tệ: mùa tựu trường (tháng 8-9), mùa lễ hội cuối năm (tháng 11-12) và mùa cao điểm thanh toán quốc tế dịp trước Tết Nguyên đán.
Ông Nguyễn Hoàng Linh - Giám đốc Nghiên cứu Công ty Quản lý quỹ Vietcombank (VCBF) cũng lưu ý vấn đề rủi ro tỷ giá. “Sức ép tỷ giá với Việt Nam vẫn còn rất lớn, dù đã giảm so với giai đoạn trước. Nếu VND mất giá sâu, hàng loạt cân đối vĩ mô bị phá vỡ. Khi đó, chắc chắn lãi suất sẽ phải tăng” - ông Linh nhấn mạnh.
Trong vai trò cơ quan điều hành chính sách tiền tệ, NHNN sẽ theo dõi sát diễn biến thị trường, tùy từng giai đoạn mà đặt ưu tiên phù hợp, hướng tới mục tiêu chung là ổn định vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế một cách bền vững.
Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng mới đây cho biết nếu áp lực tỷ giá tiếp tục tăng mạnh, NHNN sẽ cân nhắc ngừng giảm lãi suất để tránh ảnh hưởng đến ổn định tỷ giá, từ đó gây bất ổn vĩ mô.
Lãnh đạo NHNN khẳng định, nếu thị trường biến động quá lớn, NHNN sẽ cân nhắc bán ngoại tệ để ổn định, đáp ứng nhu cầu nhập khẩu hàng hóa. NHNN cũng sẽ chú trọng truyền thông để doanh nghiệp và người dân hiểu rõ về định hướng chính sách.
Về phía doanh nghiệp, các chuyên giá khuyến nghị cần chủ động xây dựng kịch bản ứng phó với biến động tỷ giá, đặc biệt nếu có hoạt động nhập khẩu, vay nợ ngoại tệ hoặc thanh toán quốc tế lớn trong các tháng tới./.
