Mức phạt 10 triệu Bảng liệu đã phù hợp với Big Four?
Báo cáo đưa ra khuyến cáo rằng: “Nếu một trong các hãng kiểm toán thuộc Big Four để xảy ra sai sót trong quá trình kiểm toán các cơ quan, DNNN lớn, gây hậu quả và rủi ro nghiêm trọng thì mức phạt 10 triệu Bảng trở lên có thể được áp dụng ngay”. Các tác giả của báo cáo giải thích: khoản tiền phạt lớn như vậy sẽ thể hiện một hình phạt tương đương với mức độ nghiêm trọng của các hành vi sai trái cũng như thể hiện sự răn đe nghiêm khắc, giúp các công ty thận trọng hơn trong hoạt động kiểm toán.
Từ trước tới nay, mức phạt cao như vậy chưa hề được áp dụng. Tính đến nay, mức phạt kỷ lục của FRC mới là 5,1 triệu Bảng, áp dụng với hãng PwC hồi đầu năm 2017 khi hãng này để xảy ra sai sót lớn trong cuộc kiểm toán RSM Tenon vào năm 2011. RSM Tenon là một công ty dịch vụ chuyên nghiệp có trụ sở tại Anh, chuyên cung cấp các dịch vụ quản lý rủi ro, thuế, quản lý tài chính, tư vấn kinh doanh… DN này cũng từng là công ty kế toán lớn thứ 7 của Anh với thu nhập hơn 200 triệu Bảng, sử dụng gần 2.600 nhân lực tại hơn 35 văn phòng trên khắp Vương quốc Anh. Do đó, việc hãng PwC để xảy ra sai sót nghiêm trọng đối với RSM Tenon sẽ dẫn đến những hậu quả vô cùng lớn, và việc FRC quyết định đưa ra mức phạt kỷ lục trên được cho là hoàn toàn phù hợp.
Tháng 10/2017, Ernst & Young (EY) cũng phải chịu hình phạt 2,75 triệu Bảng vì đã để xảy ra sai sót trong quá trình kiểm toán Công ty TNHH Tech Data vào năm 2012. Đây là một tập đoàn đa quốc gia chuyên phân phối các sản phẩm và dịch vụ công nghệ thông tin, truyền thông, tiêu dùng… với quy mô khá lớn. Từ những mức phạt đã được áp dụng như trên, việc tăng tiền phạt lên tối thiểu 10 triệu Bảng sẽ là một mức tăng cao và là mức phạt kỷ lục mới đối với các sai phạm về tài chính nghiêm trọng của FRC.
Trong thời gian qua, nhiều chuyên gia và các nhà bình luận đã kiến nghị với FRC rằng, những khoản tiền phạt tài chính do FRC đưa ra chưa đủ để răn đe nghiêm khắc và chưa tác động nhiều đến các hãng kiểm toán khác. Ví dụ, khoản tiền phạt 2,75 triệu Bảng dành cho EY (sau đó giảm xuống còn 1,8 triệu Bảng) chỉ chiếm 0,12% trong tổng doanh thu hàng năm của hãng là 2,15 tỷ Bảng Anh - một tỷ lệ rất nhỏ.
Mức phạt 10 triệu Bảng cao hơn nhiều so với các mức từng được áp dụng, tuy nhiên, nhiều chuyên gia vẫn băn khoăn rằng, mức tiền này liệu đã phù hợp với các hãng kiểm toán lớn và có mức doanh thu khổng lồ trong Big Four hay chưa? Thực tế, đầu năm 2017, hãng PwC tại Anh đã công bố doanh thu là 3,5 tỷ Bảng. Nếu so sánh, 10 triệu Bảng sẽ chỉ chiếm 0,27% doanh thu của hãng.
Tại sao các hãng kiểm toán lớn chỉ bị xử phạt bằng tài chính?
Nhiều công ty kiểm toán quy mô vừa và nhỏ thường phàn nàn rằng, các hãng trong Big Four đã không phải chịu nhiều hình thức hình phạt như họ khi xảy ra những sai phạm kiểm toán lớn. Đó là những hình phạt: bị giới hạn hoạt động, đình chỉ hoặc thậm chí bị tước bỏ các giấy chứng nhận hoạt động kiểm toán nếu vi phạm nghiêm trọng các chuẩn mực kiểm toán do Ủy ban Đăng ký hành nghề kiểm toán của Viện Kế toán công chứng Anh và xứ Wales hoặc Ủy ban Đăng ký và cấp phép của Hiệp hội Kế toán công chứng Anh quốc thông qua.
Trong trường hợp doanh thu từ kiểm toán chiếm gần một nửa tổng doanh thu của một công ty, các hình thức phạt hành chính trên có thể là mối đe doạ đối với hoạt động kinh doanh của họ. Tuy nhiên, mối đe dọa này sẽ khó xảy ra với các hãng kiểm toán trong Big Four. Bởi vậy, nhiều chuyên gia trong ngành và các công ty kiểm toán quy mô nhỏ cho rằng, nếu FRC chỉ áp dụng những hình phạt về tài chính thì không phù hợp với những vi phạm nghiêm trọng của các hãng trong nhóm Big Four. Sự mất cân bằng này sẽ được giải quyết nếu FRC quyết định sử dụng nhiều hình thức xử phạt khác cho cả các công ty kiểm toán lớn. Đây có thể là cơ hội giúp FRC thể hiện rằng, cơ quan đã sử dụng quyền hạn của mình một cách công bằng với mọi công ty, không phân biệt quy mô và vị trí.
Các tác giả của báo cáo trên cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của các hình phạt phi tài chính và trích dẫn trường hợp của Deloitte Brazil. Hãng này đã phải nhận cả hình phạt tài chính và phi tài chính sau khi để xảy ra sai sót kiểm toán nghiêm trọng đối với Công ty Dịch vụ hàng không Gol Linhas Aereas Inteligentes SA có trụ sở tại Brazil. Hãng kiểm toán của nhóm Big Four đã phải chấp nhận một thỏa thuận với Ủy ban Giám sát kế toán các công ty đại chúng tại Hoa Kỳ, bao gồm: phạt 8 triệu USD, bị giới hạn tiếp nhận một số khách hàng kiểm toán nhất định, phải tăng cường công tác đào tạo cho nhân viên kiểm toán và phải thuê một giám sát viên độc lập chịu trách nhiệm đánh giá quá trình khắc phục hậu quả, thi hành lệnh phạt.
Trên thực tế, nhiều chuyên gia vẫn băn khoăn về khả năng áp dụng những hình phạt mới hoặc hành động cưỡng chế đối với các hãng kiểm toán Big Four. Nguyên nhân là do các hãng này vô cùng lớn mạnh và có tầm ảnh hưởng lớn trên phạm vi toàn cầu. Trong danh sách 100 công ty được niêm yết trên Sàn Giao dịch chứng khoán London với mức vốn hóa thị trường cao nhất, có đến 99% công ty là do Big Four kiểm toán.
Bất kỳ quy định, hình phạt nào liên quan đến hoạt động kinh doanh cũng có thể gây ra sự gián đoạn nghiêm trọng, không chỉ đối với lĩnh vực
kế toán, kiểm toán mà còn với cả nền kinh tế. Do đó, FRC có thể còn phải xem xét rất nhiều và rất lâu nữa trước khi đưa ra quy định hạn chế, đình chỉ hoạt động kiểm toán đối với các hãng kiểm toán Big Four nếu các hãng này trót để xảy ra sai sót lớn. Báo cáo của FRC cũng thừa nhận mối quan ngại này và cho biết thêm, các hình phạt phi tài chính đó có thể gây ảnh hưởng không mong muốn đến các nhân viên, các công ty con và những đối tượng không có lỗi gây ra sai phạm.
Bên cạnh đó, việc áp dụng các hình phạt như cưỡng chế hoạt động kiểm toán rất có thể dẫn đến một cuộc chiến pháp lý kéo dài và tốn kém về kinh tế. Vì lý do này, nhiều khả năng FRC sẽ chỉ áp dụng các hình phạt tài chính, tăng mức phạt lên cao hơn và điều này cũng được các công ty Big Four dễ dàng chấp nhận hơn. Nếu vậy, các hình phạt khác như: cưỡng chế, đình chỉ hoạt động, tịch thu chứng nhận hành nghề kiểm toán… dường như sẽ tiếp tục chỉ được áp dụng cho các công ty kiểm toán vừa và nhỏ.
THANH XUYÊN
(Theo Accountancyage)
