Áp dụng công nghệ viễn thám vào kiểm toán khai thác khoáng sản

Hiện nay, thuế tài nguyên được thu dựa theo sản lượng tài nguyên khai thác, điều này gây bất cập lớn, vì bản chất của thuế tài nguyên phải được thu dựa trên trữ lượng tài nguyên.

         

ThS. DƯƠNG QUANG CHÍNH

Do đó, trong thực tế, hiện tượng thất thoát tài nguyên vẫn xảy ra khi DN sợ phải chịu chi phí cao ở những nơi khai thác khó khăn, lại gánh thêm thuế tài nguyên nên chỉ lựa chọn những nơi có điều kiện thuận lợi để khai thác. Bên cạnh đó, với việc dựa trên sản lượng khai thác trong khi chưa có phương pháp quản lý hiệu quả về sản lượng khai thác, Nhà nước đã bị thất thu thuế tài nguyên hàng nghìn tỷ đồng.

Thuế tài nguyên trong Tổng thu nội địa khảo sát chi tiết tại 5 tỉnh, thành phố tại vùng Đông Bắc (của tỉnh Quảng Ninh và TP. Hải Phòng):
Đơn vị tính: tỷ đồng
         
Từ số liệu thống kê cho thấy, kết quả phát hiện tăng thu thuế tài nguyên giữa các năm, đặc biệt là năm 2016, khi toàn ngành KTNN tăng cường công tác kiểm toán đối với lĩnh vực tài nguyên khoáng sản. KTNN khu vực VI thay đổi phương pháp kiểm toán đối với lĩnh vực này đã cho những kết quả đột biến trong hoạt động kiểm toán.

Việc áp dụng công nghệ viễn thám vào kiểm toán khai thác khoáng sản tại huyện Thủy Nguyên (Hải Phòng) đã mang lại thành công lớn. Thành công bước đầu này đã khẳng định khả năng ứng dụng rộng rãi công nghệ viễn thám trong kiểm toán hoạt động khai thác khoáng sản là hoàn toàn khả thi. Để áp dụng thành công, cần phải có những nghiên cứu chi tiết, cụ thể từ việc lựa chọn công nghệ phù hợp, đến việc xây dựng quy trình, thủ tục và hoàn thiện cơ sở pháp lý cho từng đối tượng, tùy thuộc vào mục tiêu, điều kiện của các cuộc kiểm toán.

Tuy nhiên, với những ưu điểm vượt trội của công nghệ viễn thám, có thể nhận thấy, bằng việc sử dụng kết quả tính toán của công nghệ này, KTNN đã chỉ ra những căn cứ để xác định ranh giới khai thác, sản lượng thực tế của khoáng sản đã khai thác, ngăn chặn nguy cơ khai thác trái phép, gây thất thoát tài nguyên, hủy hoại môi trường. Qua các kết quả thu được, công nghệ viễn thám đã góp phần nâng cao tính hiệu lực, hiệu quả trong quản lý nhà nước về khai thác khoáng sản, giúp cho KTNN nâng cao vai trò và tiếng nói của mình trong việc bảo vệ tài sản công. Tuy nhiên, công nghệ này cũng chỉ giới hạn tại một số mỏ khoáng sản nhất định mà chưa thể áp dụng rộng rãi trong thực tế.