Mọi công dân có quyền sống trong môi trường không khói thuốc
Trao đổi tại Tọa đàm "Chung tay xây dựng môi trường làm việc không khói thuốc" do Báo Kiểm toán tổ chức ngày 29/10 vừa qua, ông Vũ Mạnh Tiêm - nguyên Phó Trưởng ban Tuyên giáo - Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, nguyên thành viên Ban Tư vấn Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá - cho biết, khói thuốc lá chính là "kẻ giết người thầm lặng", không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người hút mà còn gây hại cho những người xung quanh. Các nghiên cứu cho thấy người hít khói thuốc thụ động có nguy cơ mắc bệnh tim mạch, hô hấp và ung thư phổi không kém gì người hút chủ động.
Vì vậy, bảo đảm môi trường làm việc không khói thuốc cũng chính là bảo vệ quyền được an toàn sức khỏe và tính mạng của người lao động. Đây vừa là quyền lợi hợp pháp, vừa là nhu cầu chính đáng của người lao động.
Điều 7 - Quyền và nghĩa vụ của công dân trong phòng, chống tác hại của thuốc lá (Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá)
1. Được sống, làm việc trong môi trường không có khói thuốc lá.
2. Yêu cầu người hút thuốc lá không hút thuốc lá tại địa điểm có quy định cấm hút thuốc lá.
3. Vận động, tuyên truyền người khác không sử dụng thuốc lá, cai nghiện thuốc lá.
4. Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xử lý người có hành vi hút thuốc lá tại địa điểm có quy định cấm hút thuốc lá.
5. Phản ánh hoặc tố cáo cơ quan, người có thẩm quyền không xử lý hành vi hút thuốc lá tại địa điểm có quy định cấm hút thuốc lá.
Ông Vũ Mạnh Tiêm cho rằng, để quyền này trở thành hiện thực, ngoài sự vào cuộc của các tổ chức chính trị xã hội, cần phải có sự tham gia đồng bộ của cả người sử dụng lao động lẫn người lao động. Theo đó, người lao động có quyền phản ánh, kiến nghị khi nơi làm việc không tuân thủ quy định. Cơ quan, tổ chức có nghĩa vụ thiết lập nội quy cấm hút thuốc, tuyên truyền về tác hại của thuốc lá, gắn biển cấm tại khu vực làm việc, phòng họp, hội trường và khu sinh hoạt chung...
Khi môi trường làm việc trong lành, người lao động thấy hưng phấn hơn, làm việc hiệu quả hơn. Đó là lợi ích kép - vừa bảo vệ sức khỏe, vừa nâng cao năng suất và hình ảnh chuyên nghiệp của cơ quan, doanh nghiệp - ông Vũ Mạnh Tiêm cho biết.
Thực tế, qua hơn 10 năm triển khai Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, công tác tuyên truyền trong hệ thống công đoàn đã đem lại nhiều kết quả tích cực. Hơn 5,4 triệu đoàn viên và người lao động đã được phổ biến, nâng cao nhận thức; 87% cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp trong hệ thống công đoàn đã xây dựng môi trường làm việc không khói thuốc. Tỷ lệ hút thuốc trong công nhân, viên chức, lao động cả nước đã giảm từ 46% xuống còn khoảng 40,5%, trong đó hơn 1 triệu người đã bỏ thuốc thành công.
Chung tay, đồng hành hỗ trợ người cai nghiện thuốc lá
Tại buổi Tọa đàm, ông Vũ Mạnh Tiêm ghi nhận vai trò hỗ trợ tích cực của Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) trong việc cung cấp nguồn lực, hướng dẫn kỹ thuật và hỗ trợ truyền thông. Nhờ đó, nhiều sản phẩm tuyên truyền trực quan, dễ hiểu đã được triển khai tới tận cơ sở, giúp nhận thức của người lao động chuyển biến rõ rệt.
Tuy nhiên, theo ông, cuộc chiến chống thuốc lá vẫn còn nhiều thách thức. Việt Nam hiện vẫn thuộc nhóm có tỷ lệ hút thuốc cao trong khu vực. Vì vậy, cần tiếp tục đổi mới nội dung, hình thức truyền thông, xác định rõ đối tượng trọng tâm, đồng thời tăng thuế thuốc lá, có chính sách hỗ trợ người cai nghiện, xử phạt nghiêm hành vi vi phạm quy định cấm hút thuốc nơi công cộng. "Nếu việc xử phạt được thực hiện nghiêm minh, chắc chắn hiệu quả phòng, chống tác hại thuốc lá sẽ được nâng cao rõ rệt" - ông Vũ Văn Tiêm nhấn mạnh.
Từ góc nhìn của ngành Y, PGS.TS. Phan Thu Phương - Giám đốc Trung tâm Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai - cho biết, cho biết có tới 80% người hút thuốc lá từng mong muốn bỏ thuốc, nhưng số người thành công còn rất hạn chế. Nguyên nhân là do sự phụ thuộc vào nicotine - một chất gây nghiện mạnh tương tự như cocaine - khiến người hút thuốc khó vượt qua các triệu chứng cai.
Do đó, cai thuốc lá không chỉ là hành trình cá nhân, mà còn cần sự đồng hành của tập thể, cơ quan, đồng nghiệp, bạn bè và gia đình. "Chúng ta không thể chỉ nói với người hút thuốc rằng thuốc lá có hại, mà cần hiểu và chia sẻ với họ. Khi có sự thấu hiểu và hỗ trợ, người hút thuốc mới có đủ động lực và tinh thần để từ bỏ thói quen xấu này" - Bà Phan Thu Hướng nhấn mạnh.
Theo bà, bên cạnh truyền thông và hỗ trợ y tế, sự gương mẫu và quyết tâm của cơ quan, tổ chức là một trong những yếu tố quan trọng nhất, trong việc xây dựng môi trường không khói thuốc. Khi mỗi đơn vị kiên trì thực hiện các quy định phòng, chống tác hại của thuốc lá, gắn trách nhiệm người đứng đầu, chắc chắn, sẽ tác động tích cực đến ý thức của mỗi người lao động.
Đồng tình với quan điểm này, ông Vũ Mạnh Tiêm cho rằng, mỗi cơ quan, doanh nghiệp phải xem việc xây dựng môi trường làm việc không khói thuốc là một phần trong trách nhiệm xã hội và đạo đức nghề nghiệp.
Thay vì chỉ dừng ở việc "cấm hút thuốc", các cơ quan có thể tạo văn hóa công sở không khói thuốc như: xây dựng nội quy cụ thể, gắn biển cấm tại nơi làm việc, ký cam kết thi đua, đưa tiêu chí không khói thuốc vào quy chế thi đua - khen thưởng, đồng thời hỗ trợ, khuyến khích người hút thuốc cai nghiện... "Bên cạnh đó, cần phải thực hiện kiểm tra, giám sát một cách nghiêm túc để đánh giá việc triển khai có hiệu quả hay không. Đây là một nhiệm vụ rất quan trọng" - ông Vũ Mạnh Tiêm nhấn mạnh./.
Tổng đài Tư vấn cai nghiện thuốc lá miễn phí 1800-6606 do Bệnh viện Bạch Mai vận hành từ năm 2015, với sự tài trợ của Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) đã tư vấn, giúp đỡ, đồng hành cùng hàng chục nghìn người hút thuốc trong quá trình cai nghiện. Mỗi người sau khi cai nghiện thành công đều nhận được Thư chúc mừng của Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai. Đây là một hành động nhỏ nhưng có sức lan tỏa lớn, qua đó, khích lệ tinh thần, giúp người hút thuốc có thêm động lực để cai nghiện thuốc lá thành công, bảo vệ sức khỏe của chính mình và cộng đồng.
