“Nạn dịch” thuốc lá mới - mối đe dọa đối với thanh thiếu niên
Trong bối cảnh nguy cơ gia tăng của các sản phẩm nicotine mới, hơn 1.400 đại biểu từ 162 quốc gia đã tham dự COP11 diễn ra từ ngày 17 - 23/11 tại Geneva, Thụy Sĩ.
Tại Kỳ họp các đại biểu đã đưa ra những cảnh báo mạnh mẽ về xu hướng các công ty thuốc lá đang lợi dụng khái niệm “giảm hại” để quảng bá các sản phẩm như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc lá, nicotine mới gây hiểu lầm trong cộng đồng. Điều này trái ngược với các chương trình giảm tác hại thực sự trong những lĩnh vực y tế công cộng khác, nơi các cơ quan và chuyên gia y tế theo đuổi các mục tiêu sức khỏe bằng cách triển khai các chiến lược và can thiệp dựa trên bằng chứng, được kiểm soát và giám sát chặt chẽ.
WHO cho biết, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử cao và đang tăng ở giới trẻ là điều đáng lo ngại. Dữ liệu nghiên cứu mới nhất của tổ chức này cho thấy có hơn 15 triệu trẻ em trong độ tuổi 13 - 15 đang sử dụng thuốc lá điện tử và trẻ em 13 - 15 tuổi có khả năng sử dụng thuốc lá điện tử cao gấp 9 lần người lớn.
Các công ty sản xuất thuốc lá và sản phẩm nicotine, cùng với các nhóm lợi ích liên quan, ngày càng quảng bá nhiều loại thuốc lá, nicotine và các sản phẩm liên quan. Họ tuyên bố rằng những sản phẩm này gây ra rủi ro thấp hơn cho sức khỏe so với thuốc lá điếu thông thường và có thể là một phần của cách tiếp cận “giảm tác hại” trong kiểm soát thuốc lá. Các sản phẩm này thường bao gồm thuốc lá điện tử, túi nicotine, thuốc lá làm nóng và các sản phẩm thuốc lá không khói.
WHO chỉ ra 4 chiến lược cốt lõi đang được các công ty sản xuất thuốc lá này triển khai.
Một là, đánh lừa bằng ngôn ngữ “giảm hại” tự gắn mác “ít độc hại”, “an toàn hơn” để đánh vào tâm lý người dùng.
Hai là, tập trung vào thiết kế sản phẩm bắt mắt, màu sắc phù hợp “thị hiếu” giới trẻ, sử dụng hương vị trái cây, trà sữa, kẹo ngọt.
Ba là, lợi dụng mạng xã hội thông qua các video đánh giá sản phẩm, quảng cáo trá hình lan tràn trên các nền tảng có tỷ lệ người dùng trẻ cao, đẩy mạnh quảng cáo qua TikTok, Facebook, Instagram, YouTub; tận dụng người nổi tiếng và có tầm ảnh hưởng (KOLs) để tác động đến người trẻ.
Bốn là, gây áp lực chính sách, tìm cách nới lỏng quản lý, tạo điều kiện cho việc kinh doanh, mua bán.
Đoàn Việt Nam tham dự COP11 gồm các đại biểu đến từ Bộ Y tế, Văn phòng Chính phủ, Ủy ban Văn hóa - Xã hội của Quốc hội, Bộ Tài chính…, do TS,BS. Hà Anh Đức - Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh, Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá làm Trưởng đoàn.
Đồng bộ giải pháp để bảo vệ sức khỏe người dân
Trước mối đe dọa từ nạn dịch thuốc lá mới, WHO khuyến nghị Chính phủ các nước có thể bảo vệ sức khỏe người dân tốt nhất bằng cách triển khai đầy đủ các biện pháp kiểm soát thuốc lá toàn diện nhằm giảm nhu cầu và nguồn cung đối với tất cả các sản phẩm thuốc lá, nicotine và các sản phẩm liên quan.
Thứ hai, đẩy mạnh giáo dục cộng đồng và cung cấp hỗ trợ cai nghiện thông qua các phương pháp đã được chứng minh, chẳng hạn như liệu pháp thay thế nicotine và đường dây hỗ trợ cai thuốc miễn phí, những biện pháp đã được cơ quan có thẩm quyền đánh giá và chứng minh là an toàn, hiệu quả.
Thứ ba, cấm bán các sản phẩm thông qua các hình thức từ xa, bao gồm các nền tảng kỹ thuật số mà trẻ em và thanh thiếu niên thường sử dụng, nhằm kiểm soát chuỗi cung ứng.
Song song với đó, cần bảo vệ các chính sách y tế công cộng khỏi ảnh hưởng của các lợi ích thương mại và nhóm lợi ích liên quan đến ngành công nghiệp, bao gồm việc thực thi Điều 5.3 của WHO FCTC và các Hướng dẫn liên quan. Chính phủ và cộng đồng y tế công cộng có thể tìm thêm thông tin về các sản phẩm thuốc lá, nicotine và sản phẩm liên quan từ WHO (Điều 9, 10, 11, 12, 13 - FCTC).
Điều quan trọng là các Chính phủ và cộng đồng y tế cần tiếp tục đánh giá rủi ro do các loại sản phẩm khác nhau gây ra, tình hình thực tế trên thị trường, mô hình sử dụng (bao gồm sử dụng kép hoặc đa dạng) và cách những sản phẩm này có thể thúc đẩy việc sử dụng ở trẻ em và các nhóm khác. Tuy nhiên, điều này không bao giờ được làm chậm trễ nhu cầu cấp bách trong việc áp dụng và củng cố các biện pháp bảo vệ các thế hệ hiện tại và tương lai khỏi những sản phẩm này.
Đặc biệt, đối với thuốc lá, nicotine và các sản phẩm liên quan, một chương trình nghị sự về giảm tác hại không bao giờ được dùng để biện minh cho việc quản lý lỏng lẻo hoặc nhằm mục đích dỡ bỏ các quy định cấm nghiêm ngặt đối với các sản phẩm này.
Chia sẻ tại COP11, TS,BS. Hà Anh Đức - Trưởng đoàn Việt Nam tham dự COP11 nhấn mạnh: “Việt Nam hoàn toàn đồng thuận với quan điểm của WHO: mọi sản phẩm thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc lá mới khác đều gây hại và gây nghiện. Trong bối cảnh các sản phẩm thuốc lá mới đang lan nhanh trong giới trẻ, nhiệm vụ của chúng ta là phải bảo vệ thế hệ tương lai bằng những chính sách mạnh mẽ, quyết liệt và dựa trên bằng chứng khoa học”./.
