Nhiều địa phương chưa thực hiện đầy đủ, đúng quy định việc công khai thông tin đất đai
Sáng 09/3, tại Hà Nội, Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam và Trung tâm Thúc đẩy giáo dục và Nâng cao năng lực phụ nữ (CEPEW) phối hợp tổ chức Tọa đàm chuyên đề “Đánh giá vòng 2 việc công khai thông tin kế hoạch sử dụng đất cấp huyện và bảng giá đất cấp tỉnh năm 2022”, theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến.
Trình bày kết quả nghiên cứu, bà Lại Thị Lan Vy - Chuyên gia CEPEW cho biết, nghiên cứu vòng 2 việc công khai thông tin kế hoạch sử dụng đất cấp huyện và bảng giá đất cấp tỉnh năm 2022 được thực hiện từ tháng 10/2022 - 02/2023, thông qua việc rà soát cổng thông tin điện tử chính thức của 63 tỉnh, thành phố và 705 quận, huyện, thị xã trên toàn quốc.
Mức độ công khai thông tin đất đai của chính quyền cấp tỉnh và cấp huyện được đánh giá dựa trên 05 tiêu chí bao gồm: công khai thông tin; khả năng tìm kiếm thông tin; tính kịp thời của thông tin; tính đầy đủ của thông tin (đối với quy hoạch sử dụng đất cấp huyện và kế hoạch sử dụng đất cấp huyện) và khả năng sử dụng thông tin (dễ đọc, dễ hiểu và đọc được bằng các phần mềm thông dụng).
Cũng theo bà Vy, pháp luật về đất đai và tiếp cận thông tin của Việt Nam đã quy định cụ thể trách nhiệm, quy trình, hình thức và thời hạn công khai thông tin bảng giá đất cấp tỉnh, quy hoạch sử dụng đất cấp huyện và kế hoạch sử dụng đất cấp huyện, cũng như cung cấp những nội dung thông tin này theo yêu cầu của người dân.
Kết quả rà soát năm 2022 cho thấy có sự cải thiện trong việc công khai thông tin kế hoạch sử dụng đất cấp huyện, bảng giá đất cấp tỉnh và mức độ phản hồi của chính quyền địa phương đối với yêu cầu cung cấp thông tin của công dân. Tuy nhiên, việc công khai những nội dung này chưa có nhiều thay đổi so với kỳ đánh giá vào năm 2021.
Cụ thể, về việc công khai bảng giá đất cấp tỉnh, tính đến ngày 06/10/2022, có 41/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương (chiếm 65%) đã đăng tải công khai bảng giá đất trên cổng thông tin điện tử của địa phương, tăng 22,2% so với kết quả rà soát năm 2021. Tuy nhiên, tài liệu ở một số cổng thông tin điện tử này được lưu dưới dạng tài liệu nén và lưu trữ thiếu tính hệ thống, dẫn tới khó khăn cho người sử dụng muốn tìm kiếm bảng giá đất.
Về việc công khai kế hoạch sử dụng đất cấp huyện, tính đến ngày 06/10/2022, trong số 705 ủy ban nhân dân (UBND) cấp huyện có 55,2% đã thực hiện công khai kế hoạch sử dụng đất trên cổng thông tin điện tử cấp huyện. Trong đó có 19/389 đơn vị công khai kế hoạch sử dụng đất cấp huyện năm 2022 đúng thời hạn (chiếm 4,9%). So sánh với kết quả rà soát năm 2021 cho thấy, số lượng UBND cấp huyện thực hiện công khai kế hoạch sử dụng đất trên cổng thông tin điện tử tăng nhẹ (khoảng 7%).
Về việc công khai thông tin quy hoạch sử dụng đất cấp huyện, nội dung mới được đưa vào kỳ đánh giá năm 2022, tính đến hết ngày 06/10/2022, trong tổng số 705 đơn vị hành chính cấp huyện trên toàn quốc, có gần 49% đơn vị đã thực hiện công khai quy hoạch sử dụng đất cấp huyện thời kỳ 2021-2030. Trong đó, có 105 cơ quan đã công khai đúng thời hạn; 116 cơ quan công khai không đúng thời hạn và 124 cơ quan không xác định được thời gian công khai.
Về tính đầy đủ, có 171 cơ quan đã đăng tải đầy đủ 03 văn bản bao gồm: quyết định phê duyệt, báo cáo thuyết minh tổng hợp và bản đồ quy hoạch sử dụng đất.
Tổng hợp lại, kết quả khảo sát ghi nhận chỉ có 53 UBND cấp huyện đáp ứng cả 05 tiêu chí đề ra bao gồm: công khai thông tin, khả năng tìm kiếm, tính kịp thời, tính đầy đủ và khả năng sử dụng.
Tỷ lệ cơ quan nhà nước cấp huyện không phản hồi yêu cầu cung cấp thông tin của công dân vẫn ở mức cao
Đối với việc phản hồi cung cấp thông tin theo yêu cầu của công dân, để đánh giá vấn đề này, bà Lại Thị Lan Vy cho biết, nhóm nghiên cứu đã thử nghiệm gửi thư yêu cầu cung cấp thông tin kế hoạch sử dụng đất cấp huyện năm 2022 tới 561 UBND cấp huyện.
Kết quả, tính đến ngày 21/02/2023, có 146 cơ quan đã phản hồi, trong đó có 108 cơ quan phản hồi cung cấp thông tin (chiếm 19%), 06 cơ quan từ chối cung cấp thông tin (chiếm 1%), 32 cơ quan phản hồi khác (chiếm gần 6%) và 415 cơ quan (tương đương 74%) không phản hồi yêu cầu cung cấp thông tin.
Kết quả này cho thấy tỷ lệ các cơ quan nhà nước không phản hồi yêu cầu cung cấp thông tin kế hoạch sử dụng đất cấp huyện của người dân vẫn ở mức cao.
Từ thực trạng trên, để thúc đẩy việc công khai thông tin đất đai của các cơ quan nhà nước, nhóm nghiên cứu đã đưa ra một số đề xuất, khuyến nghị.
Cụ thể là, Chính phủ cần tiếp tục xây dựng, hoàn thiện và đồng bộ hóa các quy định pháp luật và chính sách liên quan tới công khai thông tin đất đai giữa Luật Tiếp cận thông tin và Luật Đất đai. Đồng thời, các cơ quan chức năng ở cấp tỉnh và cấp huyện cần triển khai thực hiện đầy đủ việc công khai thông tin đất đai trên môi trường trực tuyến ngoài môi trường trực tiếp.
Đưa thêm khuyến nghị, bà Nguyễn Thanh Phương - Phó Giám đốc CEPEW cho rằng, cần bổ sung thủ tục cung cấp thông tin theo yêu cầu của công dân quy định trong Luật Tiếp cận thông tin năm 2016 vào bộ thủ tục hành chính hiện hành; đồng thời cần quy định rõ trách nhiệm của cơ quan nắm giữ thông tin trong một số trường hợp cụ thể, bổ sung quy định thời điểm phê duyệt quy hoạch sử dụng đất cấp huyện để đảm bảo tính kịp thời và đồng bộ.
Song song với đó, cần tiếp tục triển khai tuyên truyền, phổ biến và tập huấn về Luật Tiếp cận thông tin năm 2016 và Nghị định số 13/2018/NĐ-CP tới tất cả các cán bộ, công chức thuộc khối cơ quan nhà nước và người dân.
Từ góc nhìn quốc tế, bà Ramla Khalidi - Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam chia sẻ, việc chia sẻ thông tin không công bằng cho các nhóm đối tượng về kế hoạch sử dụng đất và bảng giá đất là một trong những nguyên nhân dẫn tới khiếu kiện, khiếu nại liên quan đến đất đai tại Việt Nam trong thời gian qua luôn có chiều hướng gia tăng.
“Kinh nghiệm thực tiễn tốt ở nhiều quốc gia cho thấy, nơi nào thông tin đất đai được chia sẻ công khai, minh bạch và người dân có cơ hội cho ý kiến vào các dự thảo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, bảng giá đất thì nơi đó kiểm soát tốt hơn nguy cơ tham nhũng liên quan đến đất đai, giảm thiểu những bức xúc liên quan đến đất đai, từ đó niềm tin của người dân với chính quyền được cải thiện” - bà Ramla Khalidi nhấn mạnh./.
Nghiên cứu đánh giá việc công khai thông tin kế hoạch sử dụng đất cấp huyện và bảng giá đất cấp tỉnh nằm trong chuỗi nghiên cứu thực chứng thường niên việc thực hiện công khai thông tin đất đai ở Việt Nam của chính quyền địa phương, được thực hiện từ năm 2021 đến nay. Bộ Ngoại giao và Thương mại Australia (DFAT), Đại sứ quán Ai-len tại Việt Nam và UNDP tại Việt Nam cùng tài trợ cho nghiên cứu này thông qua Chương trình nghiên cứu Chỉ số Hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) của UNDP tại Việt Nam.
