Cân nhắc thận trọng việc xây dựng, vận hành Quỹ Phát triển dữ liệu quốc gia

Chiều 14/10, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 38, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho ý kiến về Dự án Luật Dữ liệu.

Huy động nguồn lực xã hội cho việc xây dựng, phát triển dữ liệu quốc gia

Trình bày Tờ trình Dự án Luật, Thượng tướng Lương Tam Quang - Bộ trưởng Bộ Công an - cho biết, việc xây dựng Dự án Luật Dữ liệu nhằm tạo sự thống nhất, đồng bộ, sử dụng hiệu quả dữ liệu phục vụ công tác quản lý nhà nước và phát triển kinh tế - xã hội; phục vụ phát triển Chính phủ số và cải cách, cắt giảm thủ tục hành chính; phát triển kinh tế - xã hội; phát triển Trung tâm dữ liệu quốc gia.

Dự thảo Luật gồm 7 chương, 67 điều. Một trong những nội dung đáng chú ý là Dự thảo Luật quy định về Quỹ Phát triển dữ liệu quốc gia (Điều 29) và sàn giao dịch dữ liệu (Điều 53).

Theo đó, Quỹ Phát triển dữ liệu quốc gia là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, được hình thành ở Trung ương để huy động nguồn lực xã hội hỗ trợ việc xây dựng, phát triển, khai thác, ứng dụng, quản trị dữ liệu quốc gia.

Quỹ được hình thành từ các nguồn tài chính gồm: hỗ trợ, viện trợ, đóng góp tự nguyện của các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân trong nước, ngoài nước; từ các nguồn khác theo quy định pháp luật.

Sàn giao dịch dữ liệu thực hiện chức năng giao dịch, trao đổi, mua bán, cung cấp các sản phẩm, dịch vụ liên quan đến dữ liệu một cách phù hợp, chính xác và hợp pháp đến các chủ thể yêu cầu dịch vụ.

Thẩm tra nội dung này, Ủy ban Quốc phòng, an ninh của Quốc hội cơ bản nhất trí quy định về Quỹ Phát triển dữ liệu quốc gia. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng, cần làm rõ hơn cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn để xây dựng Quỹ này; làm rõ về các nguồn tài chính hình thành Quỹ; quy định rõ những hoạt động được chi từ ngân sách nhà nước (NSNN), hoạt động được chi từ Quỹ, bảo đảm rõ ràng, minh bạch.

Có ý kiến đề nghị nghiên cứu, rà soát các hoạt động được ưu tiên chi từ Quỹ, quy định tại khoản 3 Điều 29 để tránh trùng với các hoạt động được ưu tiên đầu tư, hỗ trợ phát triển phục vụ công nghiệp công nghệ số tại Dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số và các quy định của pháp luật có liên quan.

Cơ quan thẩm tra cũng cơ bản nhất trí với quy định về sàn giao dịch dữ liệu trong Dự thảo Luật.

Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng, đây là những nội dung đang được điều chỉnh bởi một số luật liên quan như: Luật Giao dịch điện tử, Luật An ninh mạng, Luật An toàn thông tin mạng, Luật Viễn thông và đặc biệt là Dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số. Do đó, đề nghị cân nhắc, làm rõ mối quan hệ giữa các quy định của Dự án Luật này với quy định của các luật hiện hành và Dự án Luật Công nghiệp công nghệ số để phân định phạm vi điều chỉnh bảo đảm phù hợp, tránh chồng chéo.

Cũng có ý kiến cho rằng, đây là lĩnh vực mới, đặc thù, để có sự quản lý chặt chẽ, bảo đảm an ninh, an toàn thì có thể cân nhắc áp dụng thí điểm về Sàn giao dịch dữ liệu. Do đó, trước mắt không cần thiết quy định quá chi tiết trong Luật này mà giao Chính phủ tổ chức triển khai thí điểm và có báo cáo Quốc hội.

Tránh trùng lặp với nhiệm vụ chi từ ngân sách nhà nước

Tại Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đánh giá cao Cơ quan chủ trì soạn thảo trong việc khẩn trương, tích cực xây dựng, hoàn thiện Dự án Luật; kỳ vọng Dự án Luật này khi được Quốc hội thông qua sẽ góp phần tạo nên hệ thống dữ liệu tập trung, thống nhất, đồng bộ, trở thành kho tài sản vô giá của nước ta.

Liên quan đến quy định về Quỹ Phát triển dữ liệu quốc gia ở Điều 20 và Sàn Giao dịch dữ liệu ở Điều 53, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho rằng, trong một chừng mực phạm vi, lĩnh vực nhất định, đặc biệt là dữ liệu do các cơ quan nhà nước tạo lập bằng NSNN. Dữ liệu cần được xem là tài nguyên quan trọng quốc gia, cần được khai thác, quản lý và bảo vệ theo những cơ chế đặc thù.

Do đó, việc xây dựng, vận hành, khai thác, sử dụng Quỹ Phát triển dữ liệu quốc gia và Sàn Giao dịch dữ liệu cần hết sức cân nhắc, nghiên cứu thận trọng, đánh giá tác động kỹ lưỡng để quy định cho phù hợp.

Đồng quan điểm, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cũng đề nghị cân nhắc quy định về Quỹ Phát triển dữ liệu quốc gia.

Ông Hoàng Thanh Tùng phân tích, về nguyên tắc, vấn đề xây dựng đề án Trung tâm dữ liệu quốc gia đã được nghị quyết của Chính phủ xác định rõ, theo đó về cơ bản do NSNN đảm bảo. Đây là một đầu tư rất lớn, phục vụ một chủ trương xuyên suốt về chuyển đổi số.

“Dự kiến, thành lập Quỹ huy động nguồn lực xã hội để góp phần đầu tư phát triển thì e rằng không hiệu quả, nếu dựa vào nguồn này mà không xác định rõ trách nhiệm của Nhà nước trong đầu tư kinh phí cũng như đảm bảo nguồn lực để đầu tư, phát triển Trung tâm dữ liệu, quản lý khai thác, sử dụng dữ liệu như dự thảo Luật” - ông Hoàng Thanh Tùng nói.

Bên cạnh đó, theo ông Hoàng Thanh Tùng, Dự thảo Luật quy định một số nội dung chi của Quỹ trùng lặp với nhiệm vụ chi NSNN.

“Về nguyên tắc, quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách thì nhiệm vụ chi không được trùng lặp với nhiệm vụ chi từ ngân sách. Chẳng hạn như, chi hỗ trợ đào tạo nhân lực làm công tác xử lý, quản trị dữ liệu tại Trung tâm dữ liệu quốc gia thì hoàn toàn thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách. Nếu quy định Quỹ cũng chi cho hoạt động này thì bị trùng lặp, không phù hợp” - ông Tùng dẫn chứng.

Cơ quan soạn thảo sẽ rà soát, chỉnh lý quy định theo hướng rõ nguyên tắc hoạt động của Quỹ để đảm bảo không vì mục đích lợi nhuận; quản lý, sử dụng đúng mục đích, đúng pháp luật, kịp thời, hiệu quả, đảm bảo công khai, minh bạch và hỗ trợ cho hoạt động xây dựng, triển khai, khai thác, ứng dụng, quản trị dữ liệu mà NSNN chưa đầu tư hoặc chưa đáp ứng được yêu cầu.

Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang

Giải trình vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang khẳng định, NSNN bố trí cho hoạt động chuyển đổi số nói chung và việc xây dựng, phát triển dữ liệu nói chung hiện còn hạn chế. Do vậy, việc thành lập Quỹ này để thúc đẩy ứng dụng dữ liệu, thu hút nguồn lực xã hội cho xây dựng, phát triển dữ liệu quốc gia.

Theo Bộ trưởng Lương Tam Quang, việc hình thành Quỹ này là cần thiết, phù hợp với quy định của Luật NSNN. Hoạt động của Quỹ không trùng lặp với các hoạt động chi của Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia, Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích Việt Nam và một số quỹ khác.