Chiến lược nào cho doanh nghiệp trong chuyển đổi IFRS?

Những giá trị chiến lược vượt ra khỏi phạm vi báo cáo tài chính
IFRS 1 - Áp dụng lần đầu các IFRS là chuẩn mực quy định về việc lập báo cáo tài chính (BCTC) theo IFRS lần đầu tiên; trong đó bao gồm những điều chỉnh bắt buộc và đưa ra các lựa chọn cho những quy định chung về việc điều chỉnh hồi tố đối với BCTC khi áp dụng tất cả các chuẩn mực của IFRS lần đầu tiên.
Những lựa chọn tập trung vào 4 vấn đề: Lựa chọn ngày đầu tiên áp dụng các quy tắc về việc hợp nhất kinh doanh; xem xét việc sử dụng giá trị hợp lý là giá trị quy ước của các tài sản trong danh mục bất động sản, nhà xưởng và thiết bị; lựa chọn việc loại bỏ các khoản lãi và lỗ hoãn lại đối với các quỹ hưu trí, phúc lợi cho nhân viên; loại bỏ các khoản lãi và lỗ liên quan đến chênh lệch tỷ giá hối đoái phát sinh lũy kế từ việc chuyển đổi tỷ giá số liệu của các cơ sở kinh doanh nước ngoài.
DN đưa ra những lựa chọn có ý nghĩa chiến lược về mặt kế toán như có thể loại bỏ hoàn toàn yêu cầu phải điều chỉnh hồi tố số dư tài khoản chêch lệch tỷ giá hối đoái của các công ty con ở nước ngoài theo IFRS hoặc việc phải hồi tố các khoản lãi và lỗ trong tính toán rủi ro của hợp đồng bảo hiểm theo các quy định của IFRS. Ví dụ, một DN dự định thanh lý cơ sở hoạt động kinh doanh ở nước ngoài, số dư của tài khoản chênh lệch tỷ giá hối đoái sẽ ghi nhận là lãi hoặc lỗ chênh lệch tỷ giá đã thực hiện và sẽ làm giảm lợi nhuận hoặc tăng lỗ tương ứng với việc thanh lý này. Vì thế, việc loại bỏ số dư chênh lệch tỷ giá hối đoái sẽ giúp DN tránh được kết quả trên.
Hơn nữa, việc thực hiện chuyển đổi IFRS còn tạo nên những giá trị chiến lược khác làm tăng giá trị ròng hữu hình trên bảng cân đối kế toán, từ đó làm tăng khả năng vay vốn và thúc đẩy dòng tiền trong tương lai. Hoặc trong trường hợp khác, việc lựa chọn loại bỏ số dư chênh lệch tỷ giá hối đoái sẽ làm số dư của một tài khoản nguồn quỹ trong vốn chủ sở hữu chuyển sang tài khoản lợi nhuận giữ lại mà không làm ảnh hưởng đáng kể tới những dòng tiền trong tương lai.
Điển hình là khi một DN có các hợp đồng phụ thuộc vào số dư của tài khoản số dư tài sản cố định để đạt hạn mức tối đa khi DN vay vốn, mà các hợp đồng vay này có ảnh hưởng đến dòng tiền trong tương lai của DN, những điều chỉnh về mặt kế toán sẽ ảnh hưởng trực tiếp lên dòng tiền và định giá của DN. Nói cách khác, cách lập BCTC theo IFRS, thay đổi trong cách trình bày kết quả hoạt động kinh doanh hay hình thức hoạt động kinh doanh sẽ tác động trực tiếp đến dòng tiền trong tương lai của DN.

Hiểu rõ ảnh hưởng từ lựa chọn trong IFRS đến chiến lược của doanh nghiệp
Có nhận định cho rằng, quá trình chuyển đổi BCTC theo IFRS bao gồm việc thay thế hệ thống kế toán này bằng hệ thống kế toán khác mà không làm ảnh hưởng đến những dòng tiền giao dịch, không làm thay đổi tình trạng hoạt động kinh doanh vốn có của DN. Do đó, việc áp dụng IFRS sẽ có vẻ như không đem lại những giá trị chiến lược cho DN. Tuy nhiên, nhận định này lại dựa trên các giả thiết chưa được kiểm chứng như việc cho rằng không có sự ảnh hưởng đến dòng tiền trong quá trình chuyển đổi, hoặc dòng tiền dự tính trong tương lai sẽ phụ thuộc một phần vào cách mà dòng tiền được trình bày trên BCTC.
Khi DN chuyển đổi sang IFRS, một số thay đổi tiềm năng về giá trị của dòng tiền có thể được ghi nhận bắt nguồn từ việc phân loại lại giao dịch và phân loại lại dòng tiền từ hoạt động kinh doanh trên báo cáo lưu chuyển tiền tệ làm thay đổi việc nhìn nhận về cách thức mà DN tạo ra hay sử dụng dòng tiền. Bất kỳ thay đổi nào về giá trị, thời điểm hay phân loại của dòng tiền được ghi nhận đều có khả năng làm thay đổi giá trị, thời điểm hoặc tính không chắc chắn của những dòng tiền dự kiến trong tương lai và từ đó ảnh hưởng đến việc định giá DN.
Khi áp dụng IFRS, các DN có thể lựa chọn phân loại lại những dòng tiền liên quan đến chi phí tài chính là một phần của dòng tiền từ hoạt động tài chính thay vì trình bày toàn bộ dòng tiền này từ hoạt động kinh doanh, theo đó, dòng tiền tạo ra từ hoạt động kinh doanh sẽ thay đổi giá trị. Những vấn đề trên có thể ảnh hưởng đến cách nhìn của nhà đầu tư về giá trị cũng như tầm quan trọng của các dòng tiền tạo ra từ hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư hay hoạt động tài chính của DN.
Sự thay đổi về thời điểm và cách thức đo lường của các khoản trích trước trên BCTC có thể dẫn đến sự thay đổi về cách nhìn nhận và kỳ vọng về dòng tiền dựa trên các chỉ số tài chính không theo các nguyên tắc kế toán được thừa nhận chung. Những giá trị gần như tương đương có thể dùng để biểu thị dòng tiền từ báo cáo lưu chuyển dòng tiền như EBITDA, dòng tiền từ hoạt động kinh doanh và dòng tiền mặt sẵn có để phân chia cho các cổ đông có thể dễ dàng thay đổi bởi sự thay đổi của các khoản trích trước.
Ở một mức độ nào đó, khi giá trị của các chỉ tiêu không theo các nguyên tắc kế toán được thừa nhận chung này ảnh hưởng tới giá trị của công ty thì việc ghi nhận và đưa ra những lựa chọn khi áp dụng IFRS có thể thay đổi những yếu tố ảnh hưởng đến việc định giá DN. Kể cả khi DN không phải đưa ra những lựa chọn khi áp dụng IFRS thì những thay đổi trên cũng cần phải được xem xét với những giá trị chiến lược tiềm ẩn. Sự thay đổi đi cùng với IFRS đôi khi yêu cầu cả sự thay đổi về chiến lược của DN, chứ không đơn thuần chỉ là những thay đổi về mặt chính sách kế toán./.