Chuyển mạnh từ nền giáo dục trang bị kiến thức sang phát triển năng lực người học

Suốt 5 năm đều duy trì ở nhóm 10 quốc gia có kết quả thi tốt nhất thế giới

Tại Họp báo về công tác chuẩn bị, tổ chức Đại hội Đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, trả lời câu hỏi được báo giới quan tâm về thành tựu nổi bật và quan trọng mà ngành giáo dục đạt được trong nhiệm kỳ qua, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết, 5 năm qua, ngành giáo dục và đào tạo đã triển khai theo tinh thần chỉ đạo của Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng về tiếp tục đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục và đào tạo. Giáo dục và đào tạo vẫn được định hướng là đột phá chiến lược, là quốc sách hàng đầu để phát triển đất nước với nhiệm vụ quan trọng là phát triển con người, đào tạo nguồn nhân lực và bồi dưỡng nhân tài phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và phát triển của đất nước.

Ý thức được trọng trách này, ngành giáo dục đã ra sức phấn đấu, hoàn thành tốt các nội dung và đạt được nhiều kết quả trong 5 năm qua.

Trước hết, về mặt quy mô, toàn bộ nền giáo dục trong suốt 5 năm qua gia tăng rất mạnh mẽ, bao gồm cả số lượng người học, số lượng cơ sở giáo dục, cơ hội học tập, đội ngũ giáo viên, hệ thống cơ sở vật chất… Sự gia tăng về mặt quy mô này là kết quả của quá trình vừa tăng dân số tự nhiên, nhu cầu học tập gia tăng nhưng cũng là kết quả của việc phổ cập và huy động trẻ đến trường từ mầm non cho đến các bậc học khác.

5 năm qua, chúng ta đã hoàn thành mục tiêu phổ cập đối với bậc mầm non 5 tuổi và phổ cập đến bậc trung học cơ sở. Đội ngũ giáo viên cũng đã gia tăng. Hiện nay, cả nước có đến 1,6 triệu giáo viên; chất lượng cũng đã không ngừng được gia tăng. Việc gia tăng cơ hội học tập và việc học tập suốt đời của người dân cũng thúc đẩy quy mô của toàn bộ nền giáo dục và đào tạo.

Một điểm rất ấn tượng trong 5 năm vừa qua là ở bậc học giáo dục phổ thông, chúng ta đã hoàn tất chu trình triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới 2018. Từ năm 2018 cho đến năm 2025, từ lớp 1 cho đến lớp 12 đã triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới. Trong đó, đặc biệt là chuyển mạnh từ nền giáo dục trang bị kiến thức sang phát triển năng lực người học. Có thể nói, đến thời điểm này, đánh giá lại thì những mục tiêu quan trọng của việc triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới đã đạt được kết quả. Hiện nay, Bộ đang tổ chức đánh giá tổng kết quá trình triển khai để có những bước đi cho chặng đường tiếp sau.

“Trong suốt thời gian vừa qua, thi học sinh giỏi, đặc biệt các kỳ thi Olympic quốc tế suốt 5 năm đều duy trì ở nhóm 10 quốc gia có kết quả thi tốt nhất trên toàn thế giới. Có những đội, nhóm thi các môn thậm chí đứng trong nhóm 5, nhóm 3 quốc gia có kết quả thi tốt nhất trên toàn thế giới. Thi học sinh giỏi ngày càng đổi mới. Điều này cho thấy nỗ lực và khả năng của học sinh Việt Nam thể hiện trên các đấu trường quốc tế” - Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, giáo dục đại học cũng có những bước phát triển, nhiều trường đại học đã có mặt trong các nhóm xếp hạng có uy tín trên thế giới. Đã có nhiều chương trình đào tạo mới, lĩnh vực mới, đặc biệt về công nghệ kỹ thuật. Hiện nay, tỷ lệ sinh viên theo học các lĩnh vực về công nghệ kỹ thuật, những ngành mới đã đạt trên 30%. Đây là một kết quả rất quan trọng. Chất lượng đào tạo, đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất của các trường đại học cũng gia tăng.

Bên cạnh hệ thống trường công, các trường ngoài công lập cũng đã dần dần khẳng định được vị thế và có vai trò đóng góp ngày càng lớn đối với giáo dục đào tạo của đất nước. Có những trường cũng đã có mặt trong các bảng xếp hạng. Có thể xem đây là một điểm mới, dấu hiệu tốt cho nền giáo dục đào tạo trong 5 năm vừa qua.

Nhà nước rất quan tâm đến chế độ chính sách đối với nhà giáo

Về đội ngũ nhà giáo, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho hay, 5 năm qua là thời gian đội ngũ giáo viên gia tăng về số lượng, đặc biệt Nhà nước đã rất quan tâm đến chế độ chính sách đối với nhà giáo. Đội ngũ nhà giáo đã yên tâm hơn, phấn khởi hơn và gắn bó với nghề hơn.

“Chưa bao giờ các thí sinh thi vào các khối ngành sư phạm cao và điểm vào các trường sư phạm năm vừa rồi thuộc nhóm cao nhất, cùng với khối về khoa học sức khỏe, y dược. Đây là điều rất đáng mừng, cho thấy sự lạc quan về tương lai nền giáo dục của chúng ta. Có thể nói đây là nỗ lực lớn mà ngành có thể thu hút được các lực lượng xã hội” - Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn chỉ rõ.

Điểm ấn tượng nữa trong 5 năm qua được Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn đề cập là thể chế, rất nhiều cơ chế chính sách được xây dựng, đặc biệt Luật Nhà giáo đã được Quốc hội thông qua, trong đó lấy mục tiêu phát triển đội ngũ nhà giáo và sẽ có hiệu lực ngay từ đầu năm tới.

Bên cạnh đó, các luật khác như Luật Giáo dục đại học, Luật Giáo dục nghề nghiệp và Luật Giáo dục cũng đang được hoàn tất, sẽ trình Quốc hội xem xét để thông qua vào Kỳ họp tháng 10 tới đây.

Ngoài ra, những vấn đề về chuyển đổi số trong giáo dục, ứng dụng AI trong giáo dục, cơ sở dữ liệu và hồ sơ học tập suốt đời của người học kết nối với VNeID, các lĩnh vực ứng dụng khác... mà ngành giáo dục đào tạo đã rất nỗ lực triển khai trong thời gian qua.

“5 năm qua có thể xem là tiếp tục đổi mới căn bản và toàn diện theo tinh thần Nghị quyết số 29-NQ/TW. Ở thời điểm kết thúc 5 năm này, ngành giáo dục lại đón nhận chỉ đạo rất quan trọng của Bộ Chính trị với Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo. Như vậy, có rất nhiều điểm mới mà trong ít phút khó có thể kể hết được. Chặng đường phía trước sẽ tiếp tục có những đổi mới rất sâu sắc và chúng tôi đang nỗ lực thực hiện. Hứa hẹn trong 5 năm sau, sẽ tiếp tục có những kết quả lớn hơn nữa cho ngành giáo dục” - Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn phát biểu./.