Đảm bảo phân bổ vốn rõ ràng, minh bạch trong thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia

Công tác giải ngân đã có tiến bộ

Báo cáo tóm tắt kết quả giám sát tại phiên họp, Chủ tịch Hội đồng dân tộc của Quốc hội Y Thanh Hà Niê Kđăm - Phó Trưởng đoàn thường trực Đoàn giám sát cho biết, tình hình triển khai thực hiện các CTMTQG bước đầu đạt được một số kết quả tích cực, bám sát mục tiêu, yêu cầu, nội dung, phạm vi, nguyên tắc trong Nghị quyết của Quốc hội; cơ sở hạ tầng kinh tế, xã hội vùng nông thôn, miền núi được cải thiện nhiều.

Kết quả giải ngân các CTMTQG đã có tiến bộ trong năm 2023, nhất là nguồn vốn đầu tư. Theo báo cáo của Bộ Tài chính, ước đến 31/8/2023, kết quả giải ngân vốn đầu tư phát triển kéo dài của 03 CTMTQG đạt khoảng 58,47% kế hoạch vốn kéo dài (tính tổng vốn kế hoạch của năm 2022 đã giải ngân trong năm 2022 và trong 8 tháng năm 2023 đạt 79,82% kế hoạch năm 2022; kết quả giải ngân vốn đầu tư công năm 2023 ước đến 31/8/2023 đạt 41,9% kế hoạch.

Thông qua hoạt động giám sát, sự đồng hành của Quốc hội với Chính phủ đã có sự chuyển biến tích cực, đặc biệt là các Bộ, ngành, địa phương về nhận thức, nhận diện đối với 3 CTMTQG, là cơ sở quan trọng để tiếp tục đổi mới một cách toàn diện theo tinh thần Nghị quyết của Đảng và Nghị quyết của Quốc hội - Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội nêu rõ.

Đáng chú ý, CTMTQG giảm nghèo bền vững đã cơ bản thực hiện đạt các mục tiêu, chỉ tiêu giảm nghèo hàng năm.

Cụ thể, năm 2021, tỷ lệ hộ nghèo giảm 0,52% so với năm 2020, tuy chưa đạt so với mục tiêu Quốc hội giao nhưng trong bối cảnh cả nước chịu ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch Covid-19, tăng trưởng kinh tế chỉ ở mức 2,58% - là mức thấp nhất trong vòng 30 năm qua thì kết quả giảm nghèo cũng là một nỗ lực được ghi nhận.

Năm 2022, tỷ lệ hộ nghèo giảm 1,17% và ước thực hiện năm 2023 giảm 1,1%; tỷ lệ giảm nghèo dân tộc thiểu số giảm trên 3%, đạt và vượt mục tiêu đã đề ra.

Đoàn giám sát chuyên đề của Quốc hội đã tiến hành giám sát trực tiếp đối với Chính phủ, 11 Bộ, ngành, 15 tỉnh đại diện cho các vùng, miền và mức độ thụ hưởng các chương trình; tổ chức nhiều cuộc làm việc với các Bộ, ngành, Chính phủ; sử dụng tối đa kết quả kiểm toán, thanh tra và ý kiến của các Bộ, ngành, địa phương.

Tăng cường lồng ghép các nguồn vốn thực hiện

Bên cạnh những mặt tích cực, kết quả giám sát cũng chỉ rõ một số hạn chế, bất cập như: các cơ quan Bộ, ngành liên quan còn hạn chế trong quản lý và tổ chức thực hiện các Chương trình, nhất là việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền quản lý.

Các văn bản chính ban hành chậm, chậm được sửa đổi, số lượng văn bản quá nhiều. Đến nay, một số địa phương vẫn tiếp tục ban hành các văn bản còn thiếu; nhiều văn bản không phù hợp, vướng mắc trong triển khai phải sửa đổi, bổ sung.

Qua giám sát cho thấy, còn có sự trùng lặp về địa bàn, thực hiện cả 3 CTMTQG; việc lập kế hoạch xác định nhu cầu của các địa phương một số nơi chưa sát thực tế làm cho công tác thực hiện phân bổ vốn không hợp lý, dẫn đến tình trạng vừa thừa, vừa thiếu trong khi mỗi chương trình lại có cơ chế quản lý khác nhau nên không thực hiện được lồng ghép…

Phát biểu tại phiên họp, Trưởng Ban Công tác đại biểu Nguyễn Thị Thanh cho rằng, điểm nhấn chung của các CTMTQG là vấn đề tổ chức sản xuất, tạo sinh kế cho người dân một cách bền vững.

Đơn cử, trong 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới, nhóm tiêu chí về tổ chức sản xuất là nội dung khó nhất vì liên quan đến phát triển bền vững, gắn với phát triển kinh tế nông thôn và tam nông là nông dân - nông thôn - nông nghiệp.

Do đó, báo cáo giám sát cần làm rõ, có trọng tâm, trọng điểm hơn vấn đề này trong từng Chương trình, từ đó đưa ra các giải pháp có tính thuyết phục.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị, báo cáo cần nêu rõ những địa phương, Bộ, ngành thực hiện tốt để từ đó chia sẻ mô hình cho các địa phương, Bộ, ngành khác. Đồng thời, chỉ rõ những địa phương, Bộ, ngành thực hiện chưa tốt; làm rõ nguyên nhân, trách nhiệm và kiến nghị xử lý.

Đặc biệt, báo cáo cần tập trung vào một số kiến nghị như tăng cường lồng ghép các nguồn vốn thực hiện các Chương trình, đảm bảo tiết kiệm, hiệu quả; phân bổ vốn rõ ràng, minh bạch, có tính đến các yếu tố đặc thù của địa phương, tránh đầu tư dàn trải, manh mún, gây lãng phí nguồn lực, tốn thời gian thực hiện, và tránh rủi ro về công tác cán bộ.

Cùng với đó, cần tăng cường kiểm tra, giám sát để kịp thời phát hiện vấn đề, kiến nghị xử lý nhanh chóng.