Đẩy mạnh phát hành trái phiếu - lợi ích và rủi ro đối với ngân hàng

Phát hành hàng nghìn tỷ đồng trái phiếu

Số liệu từ Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội cho biết, quý I/2020, các ngân hàng phát hành gần 983,5 tỷ đồng trái phiếu, chiếm chưa đến 3% tổng giá trị trái phiếu DN đã phát hành, sụt giảm mạnh so với năm 2019 (tỷ trọng phát hành chiếm gần 39%). Tuy nhiên, sang quý II, chỉ tính riêng tháng 4 và tháng 5, các ngân hàng đã phát hành 26.000 tỷ đồng trái phiếu DN, chiếm tỷ trọng 45,3% trong tổng giá trị phát hành trái phiếu DN toàn thị trường.

Diễn biến thị trường quý II và đầu quý III/2020 cho thấy nhiều ngân hàng đã phát hành trái phiếu DN với trị giá lên tới hàng nghìn tỷ đồng. Cụ thể, từ tháng 4 đến nay, Ngân hàng Thương mại cổ phần (TMCP) Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) đã phát hành thành công hàng chục đợt trái phiếu riêng lẻ với tổng giá trị đạt hơn 12.000 tỷ đồng. Đây đều là trái phiếu trung, dài hạn và thỏa mãn điều kiện tính vào vốn cấp 2 của BIDV.

Bên cạnh BIDV, trong tháng 4 và tháng 5, Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng cũng huy động thành công 6.500 tỷ đồng trái phiếu kỳ hạn 3 năm. Trong tháng 6, Ngân hàng TMCP Phát triển nhà TP. HCM (HDBank) cũng phát hành riêng lẻ thành công 4.000 tỷ đồng trái phiếu có kỳ hạn 3 năm. Trước đó, vào tháng 5, HDBank đã phát hành thành công 2.300 tỷ đồng trái phiếu với kỳ hạn tương tự.

Cuối tháng 6 vừa qua, Ngân hàng TMCP Quốc dân (NCB) cũng thông qua phương án phát hành 3.000 tỷ đồng trái phiếu chuyển đổi để tăng vốn cấp 2. Trái phiếu có kỳ hạn 6 năm, dự kiến phát hành trong giai đoạn 2020-2021.

Gần đây nhất, Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam (VietinBank) đã hoàn tất đợt phát hành 500 tỷ đồng trái phiếu với lãi suất hấp dẫn, kỳ hạn 8 năm, mệnh giá 1 triệu đồng/trái phiếu. Đây là loại trái phiếu không chuyển đổi, không có bảo đảm, thỏa mãn các điều kiện để được tính vào vốn cấp 2 theo quy định pháp luật hiện hành. Bên cạnh đó, VietinBank dự kiến sẽ còn 2 đợt phát hành trái phiếu với trị giá lên tới 10.000 tỷ đồng, trong đó, đợt 1 là 7.000 tỷ đồng và số còn lại là đợt 2. Trái phiếu phát hành theo 2 kỳ hạn 8 năm và 10 năm, mức lãi suất được thả nổi với biên độ cao hơn từ 0,9 - 1% so với bình quân lãi suất tiền gửi tiết kiệm cá nhân kỳ hạn 12 tháng trả sau của 4 ngân hàng thương mại nhà nước.

Ngoài ra, nhiều ngân hàng khác cũng đã lần lượt phát hành trái phiếu với trị giá hàng nghìn tỷ đồng như: Ngân hàng TMCP Quốc tế, Ngân hàng TMCP Phương Đông, Ngân hàng TMCP Tiên Phong, Ngân hàng TMCP Sài Gòn.

Lợi ích song hành với rủi ro

Trong bối cảnh thanh khoản của hệ thống ngân hàng đang dồi dào, tốc độ tăng trưởng huy động vốn vượt xa so với mức tăng của tín dụng, vì sao các ngân hàng vẫn đẩy mạnh phát hành trái phiếu để huy động vốn?

Lý giải vấn đề trên, ông Quan Trọng Thanh - Trưởng phòng Phân tích Công ty Chứng khoán Maybank Kimeng - cho rằng, việc tăng cường huy động vốn qua kênh trái phiếu của các ngân hàng là nhằm đáp ứng các quy định về an toàn vốn và tiêu chí vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn. Mặt khác, năm nay, việc phát hành vốn cấp 1 (vốn chủ sở hữu) thông qua cổ phiếu khó khăn hơn nên các nhà băng phát hành vốn trái phiếu cấp 2.

Còn theo Luật sư Trần Minh Hải - Giám đốc Công ty Luật Basico, thời gian tới, những tác động tiêu cực đến nền kinh tế có thể khiến nợ xấu tăng cao, gây khó khăn về thanh khoản cho ngân hàng. Việc phát hành trái phiếu với kỳ hạn hợp lý sẽ tạo điều kiện để ngân hàng chủ động hơn về nguồn vốn và chu kỳ huy động vốn, từ đó hỗ trợ DN tốt hơn.

Từ góc độ quản trị, lãnh đạo các ngân hàng VietinBank và NCB chia sẻ, việc phát hành trái phiếu là biện pháp cần thiết nhằm tăng cường nguồn vốn dài hạn và phục vụ nhu cầu hoạt động kinh doanh của nhà băng. Đồng thời, giải pháp này cũng giúp ngân hàng gia tăng vốn cấp 2, nâng cao năng lực vốn tự có, đảm bảo tuân thủ các tiêu chí về an toàn hoạt động theo quy định tại Thông tư số 41/2016/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước cũng như các yêu cầu của Basel II. Chính vì vậy, dù tín dụng tăng trưởng yếu nhưng ngân hàng vẫn đẩy mạnh phát hành trái phiếu.

Phát hành trái phiếu kỳ hạn dài sẽ giúp nhà băng giải quyết một số vấn đề cấp bách. Tuy nhiên, trong tương lai, ngân hàng có thể sẽ phải đối mặt với nhiều áp lực, trong đó có rủi ro về lãi suất, bởi việc huy động vốn trung và dài hạn thường có lãi suất cao. Ông Trương Hiền Phương - Giám đốc Công ty Chứng khoán KIS TP. HCM - nhận định, lãi suất huy động trái phiếu từ 5 - 7% vẫn còn có tính khả thi. Nhưng nếu mức lãi suất này là từ 10 - 15% thì vấn đề đặt ra là ngân hàng kinh doanh như thế nào trên dòng vốn đó để có được mức lợi nhuận thu về tối thiểu từ 15 - 20%. Do đó, việc đưa ra các mức lãi suất trái phiếu cao cần phải được cân nhắc kỹ.

Bên cạnh đó, nhiều chuyên gia còn nhấn mạnh đến mục đích sử dụng nguồn vốn huy động trái phiếu. Theo ông Quan Trọng Thanh, ngân hàng sử dụng nguồn vốn đó có đúng mục đích hay không là điều cơ quan quản lý cần lưu ý, đặc biệt là huy động vốn trái phiếu để đầu tư vào những dự án tiềm ẩn rủi ro như các dự án xây dựng hoặc các ngân hàng mua chéo trái phiếu của nhau nhằm đảm bảo tiêu chí về an toàn vốn.

Ngoài ra, các chuyên gia cũng cảnh báo, khi thời điểm trái phiếu đáo hạn, ngân hàng phải trả một lượng tiền lớn cho khách hàng và chắc chắn sẽ phải dùng đến nguồn lợi nhuận. Điều đó sẽ gây áp lực lớn đến mục tiêu lợi nhuận của ngân hàng.