Điều hành tài chính - ngân sách 2023: Sẵn sàng các kịch bản ứng phó với thách thức

Thưa Bộ trưởng, năm 2022, Bộ Tài chính đã thực hiện nhiệm vụ thu, chi NSNN như thế nào trong bối cảnh tình hình trong nước và thế giới có nhiều biến động?

Như chúng ta đã biết, sự biến động phức tạp của tình hình thế giới và trong nước năm 2022 đã tạo ra không ít thách thức đối với việc điều hành NSNN. Mặc dù vậy, với chủ trương đúng đắn của Đảng, sự chỉ đạo sát sao của Quốc hội, Chính phủ, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và nỗ lực của ngành tài chính, tổng thu NSNN năm 2022 đạt 1.803.600 tỷ đồng, bằng 127,8% dự toán, tăng 15% so với năm 2021.

Thu NSNN năm 2022 vượt dự toán chủ yếu do hoạt động kinh tế tiếp tục duy trì đà phục hồi và tăng trưởng khả quan (GDP tăng 8,02%). Bên cạnh đó, giá dầu và một số hàng hóa, nguyên liệu đầu vào tăng cao đã góp phần tăng thu từ dầu thô và từ hoạt động xuất nhập khẩu. Cơ quan thuế, hải quan cũng tăng cường quản lý thuế, xây dựng cơ sở dữ liệu lớn từ hóa đơn điện tử để truy dấu gian lận, rà soát những nguồn thu có tiềm năng nhưng còn thất thu để đưa vào quản lý, quyết liệt chống thất thu, khai thác tăng thu từ các hoạt động thương mại điện tử, chuyển nhượng bất động sản.

Điều này đã góp phần không nhỏ trong việc tăng thu ngân sách năm 2022. Tổng chi NSNN năm 2022 đạt 1.562.300 tỷ đồng, bằng 87,5% dự toán, tăng 8,1% so với cùng kỳ năm 2021. Cân đối ngân sách trung ương và ngân sách địa phương năm 2022 đảm bảo.

Theo dự toán, tổng thu NSNN năm 2023 tăng 0,4% so với tổng thu của năm 2022, tổng thu ngân sách/GDP chỉ đạt gần 15,7% - thấp hơn so với những năm trước. Việc đặt mục tiêu tăng thu ngân sách như vậy liệu có quá thận trọng, thưa Bộ trưởng?

Đúng là nhìn vào số liệu thì thấy dự toán thu NSNN năm 2023 khá thận trọng so với thực hiện năm 2022, tỷ lệ huy động NSNN so với GDP cũng ở mức thấp. Thế nhưng, phân tích sâu từng yếu tố sẽ nhận thấy dự toán trên phù hợp với dự báo về kinh tế - xã hội trong và ngoài nước năm 2023.

Cụ thể, dự báo năm 2023, một số nền kinh tế lớn đối mặt với nguy cơ suy thoái, áp lực lạm phát gia tăng... Trong nước, quy mô nền kinh tế còn khiêm tốn, độ mở lớn; năng suất, chất lượng, hiệu quả và khả năng cạnh tranh chưa cao; thị trường tài chính, thị trường vốn chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố trong nước và thế giới... Do đó, theo dự toán, nếu loại trừ các yếu tố phát sinh năm 2022 không tiếp tục phát sinh trong năm 2023 và các khoản thu dự kiến sụt giảm lớn năm 2023 thì thu nội địa từ hoạt động sản xuất kinh doanh tăng khoảng 8,9% so với thực hiện năm 2022 - cao hơn mục tiêu tăng trưởng kinh tế đã đề ra.

Ngoài ra, những biến động kinh tế gần đây cũng đặt ra yêu cầu phải có giải pháp về chính sách tài khóa để tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh, duy trì đà phục hồi và phát triển của nền kinh tế. Với những tác động khách quan đó, dự toán thu NSNN năm 2023 là tích cực do đã tính toán kỹ lưỡng các yếu tố, phù hợp với khả năng của nền kinh tế, đảm bảo chủ động, linh hoạt trong điều hành. Trường hợp thu ngân sách năm 2023 vượt dự toán, Bộ Tài chính sẽ ưu tiên bố trí nguồn để cải cách tiền lương, giảm bội chi ngân sách theo Nghị quyết của Quốc hội.

Quốc hội đã quyết định dành 35% tổng chi năm 2023 cho chi đầu tư phát triển, trong khi đó, theo dự toán năm 2022, con số này chỉ là 29,5%. Bộ trưởng có thể cho biết cơ sở nào để ngành tài chính kiến nghị phân bổ tăng chi đầu tư phát triển như vậy?

Như trên đã nói, năm 2023, dự báo kinh tế thế giới tiếp tục diễn biến rất phức tạp, khó lường, thậm chí khó khăn hơn năm 2022. Trong nước, nền kinh tế vẫn tiềm ẩn rủi ro. Để tiếp tục giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng và bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, việc ưu tiên bố trí chi đầu tư phát triển, tạo động lực phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội ở Trung ương và địa phương là cần thiết.

Với tinh thần đó, Chính phủ đã báo cáo, xin ý kiến chỉ đạo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị để trình Quốc hội thông qua dự toán chi đầu tư phát triển năm 2023 với tỷ trọng 35% tổng chi NSNN - mức cao so với dự toán năm 2022 nhằm bố trí đủ kinh phí thực hiện các nhiệm vụ trong Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội; bố trí vốn tập trung, tránh dàn trải, ưu tiên các công trình, dự án trọng điểm quốc gia; bố trí vốn thanh toán đủ số nợ đọng xây dựng cơ bản, bố trí vốn cho các dự án chuyển tiếp, đặc biệt là các dự án có tiến độ giải ngân tốt và bố trí vốn cho các dự án khởi công mới…

Tuy nhiên, dự toán này cũng đặt ra những áp lực nhất định về khả năng thực hiện và giải ngân cho các Bộ, ngành, địa phương. Để thực hiện nhiệm vụ này, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương quyết liệt triển khai thực hiện, cá thể hóa trách nhiệm người đứng đầu trong trường hợp giải ngân chậm, xử lý nghiêm các trường hợp làm chậm tiến độ giao vốn, giải ngân vốn. Bộ Tài chính sẽ chủ động phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư đôn đốc, kiểm tra, hướng dẫn thực hiện kế hoạch đầu tư công vốn ngân sách của các Bộ, ngành, địa phương và định kỳ hằng tháng, hằng quý báo cáo Thủ tướng.

Để hoàn thành nhiệm vụ tài chính - ngân sách năm 2023, Bộ Tài chính sẽ triển khai những giải pháp nào, thưa Bộ trưởng?

Ngành tài chính xác định việc thu ngân sách năm 2023 sẽ đối diện với những áp lực lớn và đã sẵn sàng các kịch bản ứng phó trong năm 2023 và giai đoạn 2023-2025.

Bộ Tài chính sẽ tiếp tục triển khai quyết liệt một số nhóm giải pháp như: Tiếp tục thực hiện nhất quán mục tiêu ưu tiên giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn, thúc đẩy tăng trưởng, phục hồi và phát triển bền vững các lĩnh vực kinh tế, xã hội. Quyết liệt thực hiện các giải pháp tăng thu. Tiếp tục cơ cấu lại chi NSNN gắn với mục tiêu tái cơ cấu nền kinh tế, phát triển bền vững, nâng cao hiệu quả quản lý, phân bổ, sử dụng NSNN; tăng cường kỷ luật, kỷ cương tài chính bảo đảm tính bền vững, an ninh an toàn tài chính quốc gia. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị gắn với tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế, đổi mới cơ chế tài chính đơn vị sự nghiệp công lập. Tái cơ cấu, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhà nước; quyết liệt đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước. Hoàn thiện hành lang pháp lý, cơ chế kiểm tra giám sát, an toàn thị trường tài chính. Đẩy mạnh cải cách hành chính, chuyển đổi số quốc gia; tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.

Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!./.