Nội dung trọng tâm, xuyên suốt trong tổ chức và theo dõi hoạt động kiểm toán
Theo ông Hoàng Văn Lương, trước yêu cầu ngày càng cao về chất lượng, hiệu lực và hiệu quả kiểm toán, đổi mới cách thức tổ chức kiểm toán trở thành yêu cầu trọng tâm, nhằm bảo đảm sự cân đối giữa nhiệm vụ được giao và khả năng nguồn lực của Ngành, đáp ứng kịp thời yêu cầu quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công trong bối cảnh tổ chức bộ máy có nhiều biến động.
Cùng với đó, yêu cầu đối với hoạt động kiểm toán ngày càng mang tính tổng hợp, đa chiều, không chỉ dừng lại ở việc phát hiện, kiến nghị xử lý các sai phạm, mà phải nâng cao khả năng cảnh báo sớm rủi ro, chuyển sang “phòng ngừa, cảnh báo từ xa, từ sớm” để cung cấp thông tin kịp thời, tin cậy phục vụ công tác quản lý, điều hành và giám sát của các cấp có thẩm quyền.
Điều này đòi hỏi công tác tổ chức kiểm toán phải được thực hiện một cách khoa học, đồng bộ, có sự phối hợp chặt chẽ giữa các khâu khảo sát lập kế hoạch, tổ chức thực hiện và tổng hợp kết quả kiểm toán.
Thực tiễn tổ chức hoạt động kiểm toán những năm gần đây cho thấy, trong điều kiện nguồn lực kiểm toán có hạn, nếu không tổ chức tốt ngay từ khâu khảo sát lập kế hoạch, phân bổ thời gian và nhân lực, thì dù nội dung kiểm toán có xác định đúng trọng tâm cũng khó bảo đảm chất lượng và tiến độ thực hiện. Do đó, đổi mới cách thức tổ chức kiểm toán không chỉ là yêu cầu trước mắt mà còn là giải pháp có ý nghĩa lâu dài trong việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động kiểm toán.
Yêu cầu này cũng phù hợp với tinh thần và định hướng được xác định tại Nghị quyết số 168-NQ/ĐU ngày 13/8/2025 của Ban Chấp hành Đảng bộ KTNN về nâng cao chất lượng kiểm toán, tập trung kiểm toán chuyên đề, các vấn đề được dư luận xã hội quan tâm.
“Vụ Tổng hợp cho rằng việc đổi mới cách thức tổ chức hoạt động kiểm toán cần được xác định là một nội dung trọng tâm, xuyên suốt trong quá trình tổ chức và theo dõi hoạt động kiểm toán” - ông Hoàng Văn Lương nhấn mạnh.
Tổ chức đoàn kiểm toán tinh gọn, chuyên nghiệp, chuyên sâu
Năm 2026 là năm đầu triển khai các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2026-2030, đồng thời là năm đầu thực hiện Nghị quyết Đại hội XIV của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quốc hội lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2025-2030 và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ KTNN nhiệm kỳ mới (2025-2030).
Đặc biệt, niên độ 2025 có nhiều thay đổi về khuôn khổ pháp lý, mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp cũng như sự phát triển mạnh mẽ của nhiều công nghệ số như dữ liệu lớn (Bigdata), trí tuệ nhân tạo (AI) và yêu cầu chuyển đổi số..., đòi hỏi KTNN phải đổi mới cách thức tổ chức kiểm toán mới có thể hoàn thành nhiệm vụ kiểm toán đạt chất lượng, hiệu quả với mục tiêu “Chất lượng, chất lượng hơn và chất lượng hơn nữa” gắn với phương châm “Gọn nhưng chất lượng”, “An toàn - Uy tín”.
Theo Vụ trưởng Vụ Tổng hợp, một trong những giải pháp trọng tâm năm 2026 là cần đổi mới trong công tác lập và theo dõi thực hiện kế hoạch kiểm toán (KHKT) theo hướng có trọng tâm, trọng điểm, gắn chặt với yêu cầu của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các vấn đề lớn trong quản lý, điều hành ngân sách nhà nước (NSNN). Việc xác định nhiệm vụ kiểm toán năm, trung hạn cần dựa trên đánh giá rủi ro, xác định trọng yếu, bảo đảm phù hợp với khả năng nguồn lực của Ngành.
“Cần chú trọng công tác khảo sát, lập KHKT cuộc kiểm toán, nhất là các cuộc kiểm toán ngân sách địa phương (NSĐP) và báo cáo quyết toán NSĐP, đảm bảo nắm bắt rõ cơ chế phân cấp, quản lý theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp để xác định quy mô mẫu, phạm vi, đầu mối kiểm toán cho trúng, đúng với thực tế tại từng địa phương” - ông Lương nêu rõ.
Đồng thời, cần tăng cường công tác theo dõi, tổng hợp tiến độ thực hiện KHKT; chủ động rà soát, điều chỉnh phương án tổ chức kiểm toán khi có thay đổi về tổ chức bộ máy, cơ chế, chính sách. Việc tổ chức và theo dõi thực hiện KHKT cần được thực hiện theo hướng linh hoạt nhưng có kiểm soát, bảo đảm các nhiệm vụ kiểm toán trọng tâm được triển khai đúng tiến độ, chất lượng.
Việc đổi mới công tác lập và tổ chức KHKT theo hướng trên sẽ góp phần nâng cao tính chủ động, linh hoạt trong tổ chức thực hiện; đồng thời tạo điều kiện để các đơn vị trong Ngành tập trung nguồn lực cho các nhiệm vụ kiểm toán trọng tâm, hạn chế áp lực dồn vào một số thời điểm nhất định trong năm.
Giải pháp tiếp theo được Vụ trưởng Vụ Tổng hợp đề cập là đổi mới tổ chức các đoàn kiểm toán theo hướng tinh gọn, chuyên nghiệp, chuyên sâu. Các đoàn kiểm toán cần tinh gọn về tổ chức, rõ trách nhiệm, phù hợp với tính chất, quy mô của từng cuộc kiểm toán; xây dựng phương án tổ chức kiểm toán khoa học ngay từ đầu, phân công nhiệm vụ rõ ràng.
Đối với các cuộc kiểm toán chuyên đề lớn, phạm vi rộng, cần coi trọng nâng cao chất lượng xây dựng đề cương chi tiết hướng dẫn kiểm toán để thống nhất thực hiện, phối hợp chặt chẽ, bảo đảm thống nhất trong tổ chức thực hiện và thuận lợi cho công tác theo dõi, tổng hợp kết quả kiểm toán.
Cùng với đó, chú trọng hơn đến công tác cân đối, sắp xếp hợp lý nguồn lực kiểm toán giữa các nhiệm vụ; ưu tiên nguồn lực cho các cuộc kiểm toán báo cáo quyết toán NSĐP, Bộ, cơ quan trung ương, đảm bảo phát hành báo cáo kiểm toán kịp thời, phục vụ hiệu quả việc phê chuẩn quyết toán NSNN của HĐND các tỉnh, thành phố và của Quốc hội; chú trọng phát hiện những bất cập của cơ chế, chính sách, những rào cản ảnh hưởng đến động lực phát triển kinh tế của đất nước để kiến nghị hoàn thiện theo tinh thần “Đột phá về thể chế là đột phá của đột phá” đảm bảo “vừa quản lý chặt chẽ, vừa kiến tạo phát triển, huy động tối đa các nguồn lực cho phát triển, tạo không gian phát triển mới”.
Đồng thời tập trung thời gian, nhân lực cho việc trình ý kiến của KTNN về dự toán, quyết toán ngân sách, kiểm toán việc điều hành chính sách tài khóa, tiền tệ, quản lý, kiểm soát nợ công phục vụ cho giai đoạn phát triển mới của đất nước; các cuộc kiểm toán phục vụ yêu cầu của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
“Việc tổ chức đoàn kiểm toán theo hướng tinh gọn, chuyên sâu cũng tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý, giám sát hoạt động của đoàn, nâng cao trách nhiệm của trưởng đoàn, tổ trưởng tổ kiểm toán và góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả kiểm toán” – ông Lương cho hay.
Đổi mới cách thức tổ chức kiểm toán gắn với ứng dụng công nghệ thông tin
Cũng theo lãnh đạo Vụ Tổng hợp, hoạt động kiểm toán cần được thực hiện theo hướng chặt chẽ, kịp thời, gắn trách nhiệm của người đứng đầu đơn vị, trưởng đoàn kiểm toán với chất lượng và tiến độ thực hiện cuộc kiểm toán. Việc theo dõi tiến độ, tổng hợp kết quả kiểm toán cần được thực hiện thường xuyên, liên tục, hạn chế tình trạng dồn áp lực vào giai đoạn cuối. Công tác kiểm soát chất lượng kiểm toán cần tăng cường ngay từ khâu tổ chức thực hiện, góp phần nâng cao chất lượng báo cáo kiểm toán.
Việc đổi mới phương thức theo dõi, tổng hợp và kiểm soát hoạt động kiểm toán cũng góp phần nâng cao kỷ luật, kỷ cương trong thực thi công vụ, tạo nền tảng để hoạt động kiểm toán được triển khai thống nhất, hiệu quả trong toàn Ngành.
Đặc biệt, trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, yêu cầu đối với công tác tổ chức và theo dõi thực hiện KHKT ngày càng cao, Vụ Tổng hợp đề xuất, năm 2026 cần tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong tổ chức và theo dõi hoạt động kiểm toán, nhất là trong các khâu khảo sát lập kế hoạch, theo dõi tiến độ và tổng hợp kết quả kiểm toán.
Theo ông Hoàng Văn Lương, việc tăng cường khai thác dữ liệu, sử dụng các phần mềm hỗ trợ sẽ góp phần nâng cao hiệu quả tổ chức kiểm toán, sử dụng hợp lý nguồn lực và từng bước hình thành phương thức tổ chức kiểm toán phù hợp với yêu cầu chuyển đổi số của Ngành.
Việc đổi mới cách thức tổ chức kiểm toán gắn với ứng dụng CNTT không chỉ nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức và theo dõi hoạt động kiểm toán, mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuẩn hóa quy trình, tăng cường tính minh bạch và nâng cao chất lượng hoạt động kiểm toán trong thời gian tới.
Trong đó, ứng dụng công nghệ thông tin cần được tiếp cận như một công cụ hỗ trợ các hoạt động kiểm toán, nhằm từng bước chuyển đổi từ quy trình, phương pháp kiểm toán truyền thống “Hậu kiểm - chọn mẫu” sang quy trình, phương pháp kiểm toán “Tiền kiểm - kiểm soát toàn diện theo thời gian thực” dựa trên dữ liệu số và kết nối dữ liệu, qua đó góp phần nâng cao tính kịp thời, thống nhất trong tổ chức hoạt động kiểm toán, phù hợp với yêu cầu nâng cao chất lượng kiểm toán của Ngành.
Cùng với các giải pháp trên, cần tiếp tục duy trì công khai kết quả kiểm toán, kết quả thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán, đặc biệt là công khai các vụ việc tham nhũng, lãng phí, tiêu cực và trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân liên quan để truyền thông và nhân dân cùng giám sát.
.jpg "Kiểm toán nhà nước: Bản lĩnh, kỷ cương và trách nhiệm trong giai đoạn chuyển đổi")
.jpg "Xây dựng, đăng ký nhiệm vụ chính trị trọng tâm năm 2026")