Đường Hồ Chí Minh trên biển - con đường huyền thoại

Hơn 60 năm trước, yêu cầu cấp bách của thực tế, đòi hỏi cùng với đường bộ, phải có đường trên biển để thực hiện nhiệm vụ chi viện, tiếp tế cho chiến trường miền Nam. Để thực hiện nhiệm vụ quan trọng này, vào đúng ngày sinh nhật Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngày 19/5/1959, Tổng Quân ủy và Bộ Quốc phòng quyết định thành lập “Đoàn công tác quân sự đặc biệt (sau này được đổi tên thành Đoàn 559).

Sau quá trình tích cực chuẩn bị, nghiên cứu, thử nghiệm, thực hiện Chỉ thị của Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương, ngày 23/10/1961, Bộ Quốc phòng có Quyết định số 97/QP thành lập Đoàn 759 vận tải quân sự đường biển, tức Đoàn tàu Không số (tiền thân của Lữ đoàn 125 Hải quân anh hùng thuộc Quân chủng Hải Quân ngày nay).

Nhiệm vụ của Đoàn tàu Không số là: “Mua sắm phương tiện, điều hành vận chuyển các loại hàng tiếp tế cho chiến trường miền Nam bằng đường biển”. Sự kiện này đã chính thức đánh dấu sự ra đời của Đường Hồ Chí Minh trên biển. Và từ đây, cùng với Đường Hồ Chí Minh trên bộ, Đường Hồ Chí Minh trên biển đã tạo thành hai tuyến vận tải chiến lược cùng đồng hành, bổ sung, hỗ trợ cho nhau thực hiện tốt nhiệm vụ chi viện cho chiến trường miền Nam.

Theo kết quả tổng hợp: Kể từ khi thành lập tháng 10/1961 cho đến năm 1975, 2.000 lượt Đoàn tàu Không số, Đường Hồ Chí Minh trên biển từ những con tàu gỗ đầu tiên đã phát triển thành đoàn vận tải chiến lược trên biển, với gần 2.000 lượt tàu được huy động, đi trên 4 triệu hải lý, đã đưa hơn 80.000 lượt cán bộ chiến sỹ, gần 153.000 tấn vũ khí, trang bị, thuốc chữa bệnh cho chiến trường miền Nam, nhất là các địa bàn trọng yếu mà đường bộ chưa vươn đến được, phục vụ cho nhiều hướng chiến trường, chiến dịch lớn…

Những chiến công, đóng góp to lớn của Đoàn tàu Không số, Đường Hồ Chí Minh trên biển đã chứng minh tầm nhìn chiến lược, sự lãnh đạo, chỉ đạo tài tình, đúng đắn, sáng tạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, của Đảng, của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng. Ngay từ những chuyến đi thành công đầu tiên, Đoàn tàu Không số đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi điện khen ngợi, động viên và chỉ đạo. Người nêu rõ: “Hãy mau chóng rút kinh nghiệm, tiếp tục vận tải chuyển nhanh, nhiều vũ khí cho đồng bào miền Nam đánh giặc, cho Nam - Bắc sớm sum họp một nhà”.

Đoàn tàu Không số luôn nhận được sự ủng hộ, đồng hành, giúp đỡ của nhân dân trong nước và bạn bè quốc tế. Đơn cử như nhân dân nơi Đoàn tàu Không số đi qua hay cập bến đều hăng hái dũng cảm hỗ trợ, giúp sức, nhiều nơi người dân còn góp tiền mua sắm tàu, kịp thời tham gia cứu chữa cán bộ, chiến sỹ của Đoàn tàu Không số bị thương trong chiến đấu, nhiều người dũng cảm, kiên trung sẵn sàng hy sinh để bảo vệ bí mật và an toàn cho những con tàu của Đoàn tàu Không số.

Thực tế lịch sử của Đoàn tàu Không số đã cho chúng ta thấy rõ ý chí kiên cường bất khuất, tinh thần dũng cảm hy sinh, sự thông minh sáng tạo của cán bộ, chiến sỹ Đoàn tàu Không số. Họ đã sống lênh đênh giữa biển khơi, phải vượt qua sóng to, bão lớn, phải khắc phục hơn 4.000 quả thủy lôi, hơn 30 lần trực tiếp chiến đấu chống trả tàu địch bao vây, hơn 1.200 lần máy bay địch tập kích… Trong suốt 14 năm thực hiện nhiệm vụ, không có một con tàu nào của Đoàn tàu Không số chùn bước, tất cả đều nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ nặng nề nhưng hết vô cùng vang.

Đặc biệt, đáng khâm phục là những chuyến đi cảm tử của Đoàn tàu Không số, với các cán bộ, chiến sỹ kiên trung đã chiến đấu dũng cảm, khi cần sẵn sàng hủy cả con tàu, sẵn sàng hy sinh tính mạng của mình, kiên quyết không để tàu và vũ khí, hàng hóa rơi vào tay địch. Tiêu biểu như tàu 165 của Đoàn tàu Không số vào dịp Tết Mậu Thân năm 1968, khi vào đến vùng Cà Mau, đã bị 12 tàu chiến Mỹ bao vây, nhưng cán bộ, chiến sỹ trên tàu vẫn kiên quyết đánh trả địch rồi hủy tàu, 18 cán bộ, chiến sỹ anh dũng hy sinh.

Cũng vào dịp Tết Mậu Thân 1968, tàu 235 do đồng chí trung úy Nguyễn Phan Vinh chỉ huy đi vào đến Hòn Hèo, tỉnh Khánh Hòa thì bị địch phát hiện. Chúng huy động nhiều tàu chiến, máy bay trực thăng hòng bao vây bắt sống tàu và cán bộ, chiến sỹ trên tàu. Thuyền trưởng Nguyễn Phan Vinh đã cùng các cán bộ, chiến sỹ kiên quyết chiến đấu, sau đó, anh đã cho hủy tàu, bản thân chiến đấu đến hơi thở cuối cùng và anh dũng hy sinh. Sau này, ngày 25/8/1970 liệt sỹ Nguyễn Phan Vinh đã được Đảng, Nhà nước truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân, tên anh đã được đặt cho một hòn đảo trong quần đảo Trường Sa - Đảo Phan Vinh và trưởng tiểu học Nguyễn Phan Vinh ở quận Sơn Trà, TP. Đà Nẵng.

Những chiến công vang dội, truyền thống vẻ vang, đóng góp to lớn của Đoàn tàu Không số, Đường Hồ Chí Minh trên biển đã được Đảng, Nhà nước, nhân dân và quân đội ta ghi nhận, đánh giá cao. Đúng như Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng đã khẳng định tại Lễ kỷ niệm 60 năm Ngày mở Đường Hồ Chí Minh trên biển (23/10/1961 - 23/10/2021): Đoàn tàu Không số, Đường Hồ Chí Minh trên biển là một quyết sách đúng đắn, sáng tạo, độc đáo, thể hiện tư duy, tầm nhìn chiến lược, tài thao lược của Chủ tịch Hồ Chí Minh, của Đảng, của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng trong nghệ thuật chỉ đạo chiến tranh cách mạng.

Đó cũng mãi mãi là niềm tự hào của Quân đội và nhân dân Việt Nam, là biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, của trí thông minh, lòng dũng cảm, ý chí sắt đá, quyết tâm giành độc lập, tự do, thống nhất đất nước của dân tộc. Và đó cũng là biểu tượng cao đẹp của tinh thần đoàn kết toàn dân tộc, đoàn kết quân - dân thắm thiết, biểu tượng sáng ngời về tinh thần đoàn kết quốc tế cao cả, sự giúp đỡ có hiệu quả của các nước xã hội chủ nghĩa anh em và bạn bè quốc tế.

Truyền thống anh hùng và những bài học kinh nghiệm quý báu từ thắng lợi của Đoàn tàu Không số, Đường Hồ Chí Minh trên biển đã và đang tiếp tục được toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta nghiên cứu, vận dụng, phát huy trong việc xác định, triển khai thực hiện thành công chiến lược biển đảo phục vụ phát triển kinh tế, quốc phòng, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Mỗi người chúng ta hãy chung sức, đồng lòng cùng với các cựu chiến binh Đoàn tàu Không số, Đường Hồ Chí Minh trên biển thực hiện tốt lời hứa của đại diện các cựu chiến binh tàu Không số, Đường Hồ Chí Minh trên biển trong Lễ kỷ niệm 60 năm Ngày mở Đường Hồ Chí Minh trên biển: “Các cựu chiến binh Đoàn tàu Không số hôm nay luôn tâm niệm phải sống xứng đáng với danh hiệu “Bộ đội Cụ Hồ” và truyền thống “Quyết chiến, quyết thắng” của Quân đội nhân dân Việt Nam, với những chiến công của Đoàn tàu Không số năm xưa, xứng đáng với những đồng chí, đồng đội đã anh dũng hy sinh trên các cung đường của đường Hồ Chí Minh /.